دریای خزر دریای صلح، همدلی، حسن همجواری و همکاری‌های مؤثر بین‌المللی است+متن کامل بیانیه

متن کامل این بیانیه مشترک که همزمان در پایتخت های پنج کشور ساحلی دریای خزر منتشر شد، به این شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم

پنجمین اجلاس سران کشورهای ساحلی دریای خزر در تاریخ 21 مرداد 1397 هجری شمسی برابر با 12 آگوست 2018 میلادی در شهر آکتائو برگزار گردید. در این اجلاس الهام علی اف رئیس جمهوری آذربایجان، حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران، نور سلطان نظربایف رئیس جمهور قزاقستان، ولادیمیر پوتین رئیس جمهور فدراسیون روسیه و قربانقلی بردی محمداف رئیس جمهور ترکمنستان حضور یافتند.

در اجلاس‌های سران خزر که در عشق آباد (سال 2002)، تهران سال (سال 2007)، باکو (سال 2010) و آستراخان (سال 2014) در فضای سنتی دوستانه، اعتماد و حسن همجواری برگزار گردید، مهمترین مسایل همکاری‌های پنج‌جانبه در منطقه دریای خزر مورد مذاکره قرار گرفت و در خصوص موضوعات مهم بین‌المللی تبادل نظر شد.

مهم‌ترین رخداد این دیدار که در سطح عالی برگزار شد امضای معاهده بین‌المللی بنیادین توسط سران پنج کشور است. این معاهده که براساس اصل اجماع و در نظر گرفتن منافع متقابل همه طرف‌ها حاصل شد، کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر می‌باشد. این سند به عنوان یک سند جامع، رژیم حقوقی نوین دریای خزر را بنا می‌نهد که پاسخ‌گوی الزامات امروز خواهد بود و برای مؤثر بودن تعاملات همه جانبه آتی کشورهای ساحلی هدف‌گذاری شده است.

روسای جمهور تصمیم گرفتند ساز و کار رایزنی‌های منظم پنج‌جانبه به سرپرستی وزارت‌خانه‌های امور خارجه در سطح معاونین وزرای امور خارجه / نمایندگان دارای اختیار کشورهای ساحلی خزر به منظور اجرای مؤثر کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر و بررسی ابعاد مختلف همکاری‌ها در خزر ایجاد شود و اولین رایزنی‌های آن حداکثر ظرف شش ماه از تاریخ امضای کنوانسیون برگزار گردد. به عنوان اولین اولویت، مقرر گردید تهیه و توافق پیش‌نویس موافقت‌نامه مربوط به روش تعیین خطوط مبدأ مستقیم شروع شود.

امضای موافقت‌نامه بین دولت‌های کشورهای ساحلی خزر در خصوص «همکاری اقتصادی – تجاری» و موافقت‌نامه بین دولت‌های ساحلی خزر در خصوص «همکاری در زمینه حمل و نقل» که موجبات تحکیم آتی و توسعه تعاملات کشورهای ساحلی در زمینه‌های صنعتی، تجاری، انرژی، حمل و نقل و پشتیبانی، نوآوری، گردشگری، اطلاعات و سایر زمینه‌های مورد علاقه را فراهم می‌نماید، موجب خرسندی عمیق گردید. جهت تحقق این موافقت‌نامه‌ها دیدارهایی بین نهادهای ذی‌ربط کشورهای ساحلی خزر به صورت منظم برگزار خواهد شد. به منظور توسعه تماس‌ها میان کارفرمایان و ساختارهای کسب و کار پنج کشور پیشنهاد شد که اولین همایش اقتصادی دریای خزر در سال 2019 در ترکمنستان برگزار گردد.

اهمیت سازماندهی تعاملات پنج‌جانبه منظم مدیریت‌های دریایی کشورهای ساحلی به منظور همکاری مؤثر و متقابلاً سودمند در زمینه حمل و نقل دریایی در دریای خزر تأکید و لزوم تهیه موافقت‌نامه پنج‌جانبه همکاری در زمینه حمل و نقل دریایی خاطر نشان گردید.

امضای موافقت‌نامه «پیشگیری از حوادث در دریای خزر» در جریان اجلاس سران با هدف تحقق اصول بنیادین تعامل این کشورها، احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی، عدم خسارت وارد کردن به امنیت یکدیگرف رعایت اقدامات اعتمادساز هماهنگ شده در حوزه فعالیت نظامی به صورت قابل پیش‌بینی و شفافیت مطابق با مساعی مشترک در زمینه تقویت ثبات و امنیت منطقه‌ای می‌باشد.

روسای جمهور با هدف تأمین منافع دولت های ساحلی در زمینه امنیت، بر لزوم تهیه و پذیرش اقدامات هماهنگ اعتمادساز در دریای خزر در زمینه فعالیت‌های نظامی در این دریا تأکید کردند.

روسای جمهور از امضای پروتکل‌های «همکاری در زمینه مبارزه با تروریسم»، «جرایم سازمان یافته» و «همکاری و تعامل نهادهای مرزبانی» الحاقی به موافقت‌نامه «همکاری در زمینه امنیت در دریای خزر» مورخ 18 نوامبر سال 2010 که موجبات مقابله با چالش‌ها و تهدیدهای واقعی و خنثی‌سازی فعالیت‌های غیرقانونی را فراهم می‌آورد، استقبال نمودند.

سران به موضوعات مربوط به حفاظت محیط زیست دریای خزر توجه ویژه‌ای مبذول داشتند. اذعان گردید که مهم‌ترین نتیجه تلاش‌های کشورهای ساحلی دریای خزر در این حوزه امضای پروتکل ارزیابی اثرات زیست محیطی فرامرزی در دریای خزر (EIA) به تاریخ 29 تیر 1397 هجری شمسی برابر با 20 جولای 2018 در شهر مسکو است که مربوط به کنوانسیون چارچوبی حفاظت از محیط زیست دریایی دریای خزر مورخ 4 نوامبر 2003 می‌باشد. مقرر شد تشریفات قانونی داخلی جهت لازم‌الاجرا شدن پروتکل‌های مصوب آن را همچنین روند استقرار دبیرخانه کنوانسیون در قلمرو کشورهای ساحلی خزر به صورت چرخشی به اتمام برسد.

سران کشورها از لازم‌الاجرا شدن موافقت‌نامه‌های «حفاظت و استفاده بهینه از منابع زنده آبی»، «همکاری در خصوص هشدار به شرایط اضطرار» و «همکاری در زمینه آب و هواشناسی» که در اجلاس سران در تاریخ 29 سپتامبر سال 2014 در آستراخان به امضاء رسید، استقبال نمودند. اجرای عملی این اسناد به افزایش قابلیت حفاظت از دریای خزر در برابر تهدیدات طبیعی و ناشی از دخالت‌های انسانی کمک می‌نماید و موجب کاهش مخاطرات برای محیط دریایی منحصر به فرد این دریا و تنوع زیستی آن می‌گردد.

روسای جمهور با خرسندی شروع کار کمیسیون‌ بین دولت‌ها در زمینه حفظ و استفاده بهینه منابع زنده آبی و مدیریت ذخایر مشترک را خاطر نشان نمودند. این کار موجب اجرای مجموعه اقدامات مربوط به بازسازی و حفظ ذخایر مشترک دریای خزر می‌گردد.

به منظور اجرای عملی موافقت‌نامه همکاری در زمینه امنیت در دریای خزر مورخ 18 نوامبر 2010 روسای جمهور لزوم اتمام توافق پروتکل «مبارزه با صید قاچاق منابع زنده آبی» که موجبات حفظ ذخایر دریای خزر و مقابله با صید قاچاق را فراهم می‌نماید و هم‌چنین پروتکل «همکاری در زمینه تأمین ایمنی دریانوردی» را خاطر نشان نمودند. مقرر گردید تدوین پروتکل «مبارزه با نقل و انتقال غیرقانونی مواد مخدر، روانگردان و مشتقات آن» تکمیل گردد.

سران کشورها اهمیت توسعه بخش اقتصاد گردشگری در منطقه خزر با توجه به ظرفیت‌های فراوان دریا و سواحل آن در زمینه‌های فرهنگی و تفریحی، استراحت، درمان را خاطر نشان نمودند. مقرر گردید نهادهای مربوط رایزنی‌های پنج‌جانبه در خصوص موضوعات گردشگری در خزر را انجام دهند.

روسای جمهور حمایت خود را از فعال شدن همکاری کشورهای ساحلی خزر در شکل‌های مختلف و از جمله از طریق تماس در سطح منطقه‌ای، تبادل فرهنگی، همایش رسانه‌های گروهی، همایش‌های جوانان، مسابقات ورزشی و... را اعلام نمودند.

روسای جمهور اطمینان خود را از تحکیم و توسعه بیش از پیش روابط سنتی دوستانه میان همه دولت‌های ساحلی دریای خزر، با تأکید ویژه بر اینکه دریای خزر دریای صلح، همدلی، حسن همجواری و همکاری‌های مؤثر بین‌المللی است، ابراز نمودند.

از جمهوری قزاقستان به خاطر سطح عالی برگزاری پنجمین اجلاس سران خزر و مهمان‌نوازی‌شان تشکر و قدردانی به عمل آمد.

اجلاس بعدی سران خزر در زمان توافق شده در ترکمنستان برگزار خواهد شد.

21 / مرداد ماه / 1397 هجری شمسی برابر با 12 / آگوست / 2018