به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان: همایش بزرگداشت سهروردی با عنوان «سهروردی در متن آثارش» دوشنبه، هشتم مرداد در موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد.
بر پایه این گزارش، غلامرضا اعوانی، استاد فلسفه در این همایش با عنوان «الالواح العمادیه» به ارایه مقاله خود پرداخت.
اعوانی اظهار کرد: مطالبی که می خواهم بگویم مقدار زیادی همخوانی با فرمایشات جناب محقق داماد دارد، اما چرا الالواح العمادیه را انتخاب کردم؟ من عادتی داشتم بر این مبنا که هر کتابی که یک متفکر اسلامی نوشته بود، اول به فهم او از آیات قرآن توجه می کردم و این روش به نظرم مطلوب و حتی از جهاتی از خواندن تفاسیر بهتر است چون تفاسیر گاهی از هم نقل می کنند ولی اگر یک عارف یا حکیمی در کمال علمی که رسیده چیزی را نقل کند آن وقت معنایی پیدا می کند.
وی با اشاره به رساله «الواح العمادیه» گفت: سهروردی این شرح را برای عمادالدوله نوشته و اینکه او را شیرفهم کند، این کار دشواری است که فلسفه را برای یک حاکم بگویید. در آنجا شرط می کند که هر چیزی که با براهین می آورد برای استشهاد دو آیه بیاورد، گاهی هم چند آیه می آورد.
اعوانی تصریح کرد: یکی از سرمایه های بزرگ فرهنگ ما فهم حِکمی قرآن است، نه تنها قرآن بلکه تمام کتب مقدس با حکمت است و تمام پیامبران معلم حکمت بودند. خداوند در عهد الست پیش از بعثت پیامبران از همه میثاق گرفت و فرمود: کتاب و حکمت را به همه دادم. پیامبران معلم حکمت هستند پس نباید عاری از حمکت باشند و حکمت در قرآن بسیار عمیق است، در خود قرآن، حکمت ازلی و ابدی است و خاص هیچ قومی نیست.
حکمت اختصاص به پیامبران ندارد
این پژوهشگر فلسفه ابراز کرد: اینکه حکمت خیر کثیر نامیده شده است و اختصاص به پیامبران هم ندارد، در قرآن دیده می شود، در مورد لقمان که تنها کسی است که در قرآن به حکمت از او یاد شده می گویند یک برده حبشی بوده نه پیامبر، اما وقتی که سوره مبارکه لقمان را بخوانید، تمام مبادی حکمت از توحید و نبوت و افعال حُسن و حضور خداوند در عالم و غیره را در آن می بینید.
وی با بیان اینکه فهم حِکمی قرآن سرمایه عظیمی است، تاکید کرد: این سرمایه در حکمت ما حفظ شده است و از ابن سینا بوده و او راه را برای این کار همواره کرد یعنی او به جای حکمت عملیِ ارسطو، آمده شریعت را تبیین حِکمی کرده است، مثلا در کتاب دهم شفا بحث از نبوت، وجوب نماز و ... می کند که تمامی این موارد حکمت است.
سهروردی افلاطون و ایران باستان می داند
اعوانی ادامه داد: فلاسفه و حکمای ما از جمله ابن سینا، خاصه سهروردی و ملاصدرا از قرآن فهم حِکمی داشتند. ما عده ای متکلم و عده ای فیلسوف داریم، متکلم ملتزم به وحی است. پس کلام نوعی انحصارطلبی است و حقیقت را در یک کتاب منحصر می داند، علاوه بر اینکه در هر دینی، مذاهبی داریم و هیچ کدام دیگری را قبول ندارند و حتی هم را تکفیر می کنند چنانکه در مورد غزالی هم دیدیم، لذا کلام انحصارطلب است ولی حکمت چنین نیست، سهروردی، افلاطون می داند، ایران باستان را می داند و این بسیار مهم است.
وی اضافه کرد: سهروردی اصلا در باب فهم حِکمی قرآن، اصولی را وضع کرد؛ حکمای مشایی علم را همان علم بحثی می دانند ولی سهروردی اینگونه فکر نمی کند. مجموعه آیاتی که در رساله «الواح العمادیه» ذکر شده از «جواهر القرآن» غزالی بیشتر است.
وی تصریح کرد: نزد ما علم ذوقی علم الیقین و حق الیقین است که در قرآن از آن به «عین الیقین» یاد می شود. بنابراین، فلسفه ما در فهم حِکمی قرآن گوی سبقت را از همگان ربوده اند. فهم حِکمی قرآن مهمترین چیزی است که امروز اسلام به آن نیاز دارد.
این محقق افزود: از سوی دیگر مبادی فلسفه اشراق با مبادی فلسفه بحثی، تفاوت دارد. از بزرگ ترین ثروت های معنوی ما که باید قدر بدانیم فهم حِکمی قرآن است. قرآن کامل ترین حکمت است.
بنابر این گزارش، در ادامه این همایش دکتر نجفقلی حبیبی، استاد دانشگاه و پژوهشگر فلسفه در مورد رساله «کلمة التصوف» سهروردی سخنرانی کرد.
وی با بیان اینکه کلمة التصوف، از آثار کوچک سهروردی است، گفت: هنر شیخ این است که در اثر مذکور بیشتر از بقیه آثارش به تصوف پرداخته است. از دیگر برجستگی های این کتاب آن است که بسیار به آیات قرآن استناد می کند.
حبیبی تصریح کرد: سهروردی در ابتدای این اثر می گوید: چون این کتاب را از من خواسته اند ،نوشتم، در آغاز می نویسد شما را به تقوای خدا سفارش می کنم، شریعت خداوند اصل است و ...، حتی ادعا می کند که هر بیانی که در آن شاهدی از کتاب و سنت نباشد، بی ارزش است.
این پژوهشگر بیان کرد: سهروردی در ادامه می گوید مواظب باشید دچار اختلافات نشوید، او اصلی به نام «حقیقت یکی است» دارد که در «حکمة الاشراق» از آن بحث می کند. این یعنی همه فیلسوفان و متفکران قائل اند به اینکه خدا هست، معاد هست و ... . از نظر او حقیقت یکی است. روح مطلب سهروردی آن است که حقیقت یکی است.
وی در مورد مباحث سهروردی در رساله کلمة التصوف یادآور شد: او در این اثر بابی را باز می کند که تصور او از خدا و دعا را نشان می دهد، دعاهای پر سوز و گداز می کند و می گوید ما مثل برده ای هستیم که فرار کردیم، خدایا ما را حفظ کن.
نظر شما