هوشنگ عطاپور، کارشناس امور اجتماعی و مدیرکل سابق امور اجتماعی و فرهنگی استانداری آذربایجان غربی، در گفتگو با خبرنگار شبستان، با اشاره به نوضوع نخبگان و ضرورت توجه به این قشر از جامعه گفت: منابع انسانی با ارزش ترین سرمایه یک کشور است؛ سرمایه های فیزیکی ذیل سرمایه انسانی تعریف می شوند؛ چراکه سرمایه های فیزیکی ماده خام توسعه هستند که صرفا در صورت وجود سرمایه های انسانی ارزش افزوده پیدا می کنند.
وی افزود: سرمایه های انسانی نیز دارای مراتبی هستند که بر اساس ویژگی های خاص طبقه بندی می شوند؛ یک طبقه عام، ولی کاربردی، تقسیم منابع انسانی بر اساس دانش و مهارت آموخته شده است.
عطاپور با بیان این که بر این اساس، سرمایه انسانی را می توان به گروه های دانش پایه و غیر دانش پایه تقسیم کرد ادامه داد: بخشی از نیروی انسانی دانش پایه، توان و استعداد تبدیل دانش به ثروت دارند؛ بدین معنی که علاوه بر تامین نیازهای فردی، با تولید ارزش افزوده، به سایر افراد جامعه هم نفع می رسانند.
وی تصریح کرد: این گروه افراد که برگزیدگان گروه یا عرصه تخصصی خود در حوزه های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، مذهبی و علمی به حساب می آیند، در اصطلاح جامعه شناسی (الیت یا نخبه) از آنها یاد می شود.
کارشناس امور اجتماعی با اشاره به این که الیت ها و یا نخبگان، مهمترین کارکردشان تولید ایده، فکر، خلاقیت، آرمان، و روح پیشرفت مهمترین کارکردشان تولید ایده، فکر، خلاقیت، آرمان، و روح پیشرفت و تکامل مادی و معنوی در جامعه هستند اظهار کرد: پس با ارزش ترین بخش از سرمایه انسانی، گروه نخبگان جامعه هستند و باید همه سیاستگذاران ارزش و اهمیت این منابع با ارزش را در مدیریت جامعه بدانند.
عطاپور عنوان کرد: خوشبختانه ایران کشوری است که به دلایل و بسترهای تمدنی، از حیث کمیت منابع انسانی و ذخایر نخبگی دارای جایگاه ممتازی است.
مدیرکل سابق امور اجتماعی و فرهنگی استانداری آذربایجان غربی خاطرنشان شد: این یک ادعا نیست؛ طبق آمارهای موجود حدود ۱۲میلیون نخبه علمی ایرانی در سراسر جهان در مراکز علمی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی به تولید ارزش مشغول هستند.
وی با بیان این که اما با کمال تاسف، کارنامه ما در حفظ نخبگان خیلی قابل قبول نیست گفت: موضوعی که به عنوان معضل فرار مغز از آن یاد می شود و آمار موجود هم نشان می دهد حداقل در سه دهه اخیر اکثر مقام های اول مسابقات علمی ملی، بین المللی و رتبه های اول دانشگاه های معتبر داخلی جذب مراکز علمی دنیا شده اند و ارزش مادی خروج این سرمایه های با ارزش انسانی، بالغ بر بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار شده است.
عطاپور ادامه داد: در صورتی که ارزش فعالیت اقتصادی آن ها در مراکز علمی دنیا بیش از هزار میلیارد دلار در ۵ سال است؛ محاسبه این اعداد نیز با توجه به میزان عملکرد این نخبگان در تولید ناخالصی داخلی کشورهای مقصد به دقت قابل ارزشیابی است.
وی افزود: در سال های اخیر، تلاش هایی سیستماتیک و دولتی برای حفظ و نگهداشت نخبگان در کشور صورت گرفته است؛ اما این ها امور کاملا تشریفاتی هستند، یعنی عملیاتی و اجرایی نیستند.
عطاپور با اشاره به این که یک نخبه نیاز به بستر تولید فکر و خلاقیت دارد تصریح کرد: باید بستر تولید اندیشه، آزمایشگاه، اندیشکده و مراکز پژوهشی برای جذب و نگهداشت نخبگان فراهم شود و رفاه و امکانات مادی، حقوق مکفی و آزادی عمل در نظر به پردازی برای آن ها وجود داشته باشد.
وی عنوان کرد: یعنی بدون تعارف باید شرایط مشابه به کشورهای مقصد مهاجرت نخبگان فراهم شود؛ در غیر این صورت نخبگان احساس بیهودگی و اتلاف وقت و سرمایه علمی خود خواهند داشت.
عطاپور اظهار کرد: مهمترین موضوع در نگهداشت نخبگان تامین کامل حقوق شهروندی آن ها، اعتماد به آن ها، و استفاده از فکر و ایده آنان در مدیریت حوزه های تخصصی و راه اندازی پارک های علم و فن آوری و تحویل آن ها به نخبگان است.
کارشناس امور اجتماعی با اشاره به دست و پاگیر بودن تغییر سیاست های نگهداشت نخبگان و حذف انواع تبصره ها و مقررات خاطرنشان شد: این تغییرات، تمام مقررات موجود را به مقررات تشریفاتی بی خاصیت تبدیل کرده اند؛ چراکه هنوز هم حتی اگر دولت بخواهد، دستگاه قضایی، نهادهای امنیتی و نظامی در جذب و نگهداشت نخبگان دچار شک و دو دلی هستند.
وی گفت: باید مرزهای خودی و غیر خودی از نخبگان علمی برداشته شود؛ نمی شود نخبگان علمی و فرهنگی را به گروه های خودی و غیر خودی تقسیم کرد و با برخی اعمال ضوابط و مقررات، عرصه را برای حضور آن ها تنگ کرد.
عطاپور افزود: از طرفی باید شایسته سالاری حاکم شود و نظام اداری و سیاسی فعلی هرگز نمی تواند جوابگوی جذب نخبگان باشد؛ ساختار و سیاسی فعلی هرگز نمی تواند جوابگوی جذب نخبگان باشد؛ ساختار اداری فعلی بوروکراتیک و بر اساس منافع گروه های اداری حاکم تنظیم شده است؛ یعنی ساختار اداری فعلی نه بر اساس شایسته سالاری و جذب نخبگان علمی؛ بلکه بر اساس رابطه سالاری، محافظه کاری اداری و حفظ منافع دیوان سالاری به شدت متراکم و غیر منعطف است و تا سی سال آتی امکان جذب شایستگان مدیریت به مناصب دولتی و حاکمیتی رزرو شده است.
وی در ادامه با اشاره به نا امیدی نخبگان جوان و دانشگاهی گفت: نخبگان هیچ چشم اندازی از ورود در به جامعه بعد از فارغ التحصیلی ندارند چراکه کل پست ها مسدود شده است.
وی در پایان تصریح کرد: سایر حوزه های تقنینی و قضایی هم به این شکل است؛ پس بهتر است یک انقلابی درنظام اداری ایران برای حفظ و نگهداشت نخبگان صورت بگیرد و جوانان شایسته و کاردان جای نسل رابطه سالار را بگیرند و برای نخبگان فضای نفس کشیدن باز بکنند
.
نظر شما