روزه جسم و روزه جان در کلام امیرمومنان(ع)

به گزارش گروه اندیشه خبرگزاری شبستان، در کتاب «آداب روزه داری، احوال روزه داران(از بیانات حضرت آیت الله العظمی سیدعلی خامنه ای (مد ظله العالی)، رهبر معظم انقلاب)» آمده است:

یک روایتی از امیرالمومنین (ع) هست که روزه را به روزه جسم و روزه جان تقسیم می کند. درباره روزه جسم می فرماید: «صوم الجسد الامساک عن الاغذیه باراده و اختیار»1؛ روزه جسم این است که انسان خوراکی ها را با اراده و اختیار خود مصرف نمی کند؛ خوفا من العقاب و رغبه فی الثواب و الاجره؛ با این انگیزه، انسان از غذا اجتناب می کند. این روزه جسم است. اما روزه جان: و صوم النفس امساک الحواس الخمس عن سائر المآثم؛ این، روزه ی جان است که حواس پنجگانه را از همه گناهان ممنوع کنید و امساک بدهید. و خلو القلب من جمیع اسباب الشر؛ دل را از اسباب و موجبات شر خالی کنید؛ این، روزه جان است. حالا اسباب شر چیست؟ امساک از گناهان حواس خمس، برای کسی که اراده ی امساک داشته باشد، آسان است؛ اینکه دست، چشم، گوش و زبان انسان مرتکب گناه نشود؛ لیکن آن امساکِ خلو قلب از اسباب شر، خیلی سخت است؛ این سخت تر است و تمرین و مجاهدت می خواهد. و دوستان عزیز! من و شما مخاطبان این دستوریم؛ این مجاهدت، بر عهده ماست؛ واقعا تاثیر گناهی که از ما سر می زند، با گناهی که از یک انسان معمولی- که در جامعه مسئولیتی ندارد- سر می زند، تفاوت می کند.

باید با هم نسبت به گناه قلبی و هم گناه های شخصی، خیلی مراقب باشیم. گناه اسباب شر، «حسد»، «حرص»- حرص به دنیا، حرص به جمع مال، افزون خواهی دنیوی- «بدخواهی نسبت به دیگران»- بددلی، بدخواهی، سوء ظن-«نخوت و کبر»- خودبرتر بینی، دیگران را کوچک دانستن، تحقیر کردن، مردم را حقیر شمردن- است. این شروری که در عالم به وجود می آید، از همین چیزها به وجود می آید. در انسان هایی، نخوت آنها، کبر آنها، حرص آنها، حسد آنها، بخل آنها و شهرت خواهی شان، آنها را به حرکاتی وادار می کند که تاثر عمیق این حرکات در آغاز راه، خیلی به نظر نمی رسد، لیکن به تدریج که پیش می رود، به فاجعه های انسانی و تاریخی تبدیل می شود، که می ماند. وقتی این فجایع بزرگ تاریخی را نگاه می کنیم و به طرف سرچشمه ی این مفاسد می گردیم، می رسیم به چنین خصوصیاتی که در یک انسان و در یک شخص وجود دارد؛ افزون خواهی، حرص، بخل و شهوتی در یک انسان و در یک مجموعه ی انسانی وجود دارد، که منشأ همه ی ابعاد این فاجعه ی بزرگ شده است. «ریاکاری» و نقطه مقابل آن، «بی مبالاتی، پرده دری» هم از اسباب شر است. اینها چیزهایی است که انسان باید دلش را از آنها خالی کند.

ماه رمضان، ماه تمرین و تربیت ما برای این چیزهاست. ما باید در این راه قدم بگذاریم و حرکت کنیم.

1.تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 176