حجت الاسلام دکتر سید سجاد ایزدهی، مدیر گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در گفت وگو با خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان در حاشیه برگزاری سی و یکمی نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در مورد علت پایین بودن سرانه مطالعه در کشور حتی در میان برخی دانشجویان به عنوان قشری که باید بیشترین سر و کار را با کتاب خواندن داشته باشند، اظهار کرد: چند نکته در این مورد وجود دارد، از جمله گسترش فناوری و تکنولوژی که سبب شده است افراد سریع به منابع دسترسی پیدا کنند.
وی ادامه داد: جدا از اینکه امکانات مجازی ابعاد مثبت دارد اما چون معمولا سطح کیفی منابع پایین بوده و معتبر نیست، طبیعتا فاقد وجاهت مطلوب است اما در عین حال راحتی کار و جست وجوی آنلاین موجب می شود که افراد به اولین متن قابل ارایه مراجعه کنند که این خود یک آسیب است. نکته دوم اینکه طبیعتا قیمت کتاب بالا رفته و خرید کتاب مشکل شده است، همچنین عدم تجهیز همه مناطق به کتابخانه نیز در این مسیر مشکل آفرین است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: از سوی دیگر برای محقق جست وجو در کتاب مشکل شده است و زمان ندارد، اقتضای شرایط و پیچیدگی های زندگی سبب شده کمتر فرصت داشته باشد در نتیجه طبیعتاً در منابع آنلاین راحت تر می شود جست وجو کرد.
وی با بیان اینکه باید میان تولید علم و تحقیق باید تفاوت قایل شویم، تاکید کرد: اگر سرانه کتابخوانی در فضای علمی دانشجویی این چنین است باید علت را در موارد فوق جست وجو کنیم. فضای عمومی جامعه ما نیاز به کتابخوانی دارد و فرهنگ کتابخوانی با موبایل و منابع دیجیتال حاصل نمی شود.
ایزدهی ابراز کرد: در هر جامعه ای که سطح سرانه مطالعه افزایش یابد پیشرفته تر محسوب می شود، ولی در این میان دولت هم باید حمایت هایی داشته باشد؛ از جمله یارانه متناسب برای کاغذ و نشر اختصاص دهد و کتاب را کالای حمایتی بداند تا توده مردم بتوانند کتاب بخوانند.
ایزدهی با بیان اینکه پیشگیری بهتر از درمان است، گفت: اگر مردم مطالعه کنند و اهل تحلیل شوند بسیاری از مشکلات از بین می رود و دیگر نیازی به درمان دردها نیست؛ لذا باید بسترهای این قضیه فراهم شود و دسترسی به کتابخانه آسان باشد؛ اگر کتابخوانی به فرهنگ حاکم بر جامعه تبدیل شود آن وقت فضای فرهنگی جامعه ارتقا می یابد. واقعیت آن است که مردم ما بیشتر برای تجملات هزینه می کنند آن هم تجملاتی که اساساً نیازی به آنها نیست. کتابخوانی را باید به گونه ای در جامعه جا بیندازیم که به عنوان یک گفتمان و امر مقبول در جامعه پذیرفته شود.
وی ادامه داد: ما یک سابقه تاریخی داریم که در سیر آن کتاب خواندن ُمد نیست، کتاب خواندن در سابقه تاریخی ما به مثابه امر رایج عمومی نبوده است لذا کتابخانه ها را عموما علما و افراد خاص داشتند و توده مردم معمولا دارای کتاب نبودند، ایی قضیه بر می گردد به یک رنج تاریخی که همواره با آن مواجه بوده ایم.
این پژوهشگر تصریح کرد: امروزه خانواده ها چندان به کتاب مراجعه ندارند، وقتی که منِ نوعی، مواجه با کتاب نمی شوم طبیعا به آن هم مراجعه نمی کنم، اولین چیزی که در یک جست وجوی آنلاین به دستم برسد را استفاده می کنم. این نکته را هم نباید فراموش کرد که کتاب خوب معمولا مشتری دارد، هنوز هم هستند کتاب هایی که مخاطب برای خریدش صف می کشد.
ایزدهی اظهار کرد: یکی از راهکارهای جذب مردم به مطالعه این است که به هر روی آموزش هایی به نویسندگان هم داده شود. گاهی ایده خوب است ولی نویسنده نمی تواند به درستی آن را بیان کند و روی کاغذ بیاورد چون خوب نمی تواند بنویسد، درست نویسی را بلد نیست. این نیاز به آموزش دارد.
وی با بیان اینکه ما به خرید کتاب و مطالعه عادت نداریم و هنوز که هنوز است کتاب معدودی در خانه هایمان یافت می شود، گفت: کتاب در سبک زندگی ما جایگاه مطلوبی ندارد و به جایش تجملات و چشم و هم چشمی ها وجود دارد، در سال های اخیر که بعضا کتاب در رسانه ملی هم تبلیغ می شود بازخوردهای خوبی را دیده ایم اما این امر باید توسعه پیدا کند وگرنه فرهنگ کتابخوانی جا نمی افتد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: امروز در کشوری مثل هند، درصد توسعه با درصد کتابخوانی مردم همراه است، وقتی که مردم کتاب بخوانند سطح اندیشه و فکر جامعه توسعه می یابد در این میان اندیشمندان و فضلا و دولت باید برای ترویج فرهنگ کتابخوانی به میدان بیاییند. متاسفانه واقعیت آن است که ما از این فقر تاریخی نسبت به کتاب عبور نکرده ایم.
وی با بیان اینکه یک زمان مسجد نه تنها مرکز علم و دانش که مرکز رفع و رجوع همه زندگی مردم بود، تاکید کرد: امروز کتابخانه ها از مساجد جدا شده و رویکرد تخصصی پیدا کرده اند، و مساجد عموما از کتابخانه خالی شده است. این در حالی است که جای کتاب در مسجد است و نباید کارکردهای مسجد را به نماز خواندن و برگزاری مراسم ترحیم محدود کنیم.
ایزدهی با اشاره به برخی اقدامات خودجوش مردمی برای افزایش سرانه مطالعه، خاطرنشان کرد: گاهی در نانوایی ها و برخی مغازه ها می بینیم که صاحبان این دکان ها کتاب برای مشتری گذاشته اند. این یعنی تلاش هایی برای ترویج کتابخوانی در حال انجام است اما باید به آن رونق و شدت بخشید.
نظر شما