صحیفه سجادیه، راهنمایی برای ارتقای سبک زندگی اسلامی و نهادینه کردن اقتصاد مقاومتی

حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حبیب‌رضا ارزانی، مشاور وزیر و دبیرستاد عالی هماهنگی و نظارت بر کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان، با محوریت همایش ملی «اقتصاد مقاومتی و مقاوم‌سازی فرهنگی در سبک زندگی امام سجاد(علیه‌السلام)» با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های کانونهای فرهنگی هنری، پرداختن به موضوع اقتصاد مقاومتی و سبک زندگی اسلامی- ایرانی در آموزه‌های دینی است، اذعان داشت: اگر بتوانیم در این راستا از آموزه‌های دینی و سیره ائمه اطهار (علیهم‌السلام) به‌خوبی بهره‌برداری کنیم، با دریای بی‌کرانی از معارف و تعالیم الهی مواجه می‌شویم که می‌تواند اقتصاد را به بهترین شکل ممکن، شکوفا کند؛ همین‌که در قرآن در سوره لقمان خداوند می‌فرماید: «وَاقْصِدْ فِي مَشْيِكَ» در بطن آیه، به‌معنای میانه‌‌روی و اعتدال در هر چیز است؛ حتی اقتصاد. یعنی اقتصاد در مصرف و رفتار و گفتار؛ در اصل خود کلمه اقتصاد به معنای میانه‌روی است و متضاد آن اسراف است. اقتصاد یعنی میانه راه رفتن، میانه‌روی کردن، میانه نگاه داشتن، به اندازه خرج کردن و ده‌ها مصداق و مترادف دیگر؛ اینها یعنی مقاومت و مراقبت، یعنی تعادل. وقتی مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) می‌فرمایند: «وظیفه‌ی همه‌ی ما این است که سعی کنیم کشور را مستحکم، غیرقابل نفوذ، غیرقابل تأثیر از سوی دشمن، حفظ کنیم و نگه داریم؛ این یکی از اقتضائات «اقتصاد مقاومتی» است، در اقتصاد مقاومتی، یک رکن اساسی و مهم، مقاوم بودن اقتصاد است. اقتصاد باید مقاوم باشد؛ باید بتواند در مقابل آنچه که ممکن است در معرض توطئه‌ دشمن قرار بگیرد، مقاومت کند.»

وی اظهارداشت: اینها همه در قرآن آمده است، وقتی در سوره مائده می‌فرماید: وَلَوْ أَنَّهُمْ أَقَامُوا التَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ وَمَا أُنْزِلَ إِلَيْهِمْ مِنْ رَبِّهِمْ لَأَكَلُوا مِنْ فَوْقِهِمْ وَمِنْ تَحْتِ أَرْجُلِهِمْ ۚ مِنْهُمْ أُمَّةٌ مُقْتَصِدَةٌ... ؛ می‌خواهد به ما بفهماند که راه نزول برکات خداوند، میانه‌روی است. این‌که در سوره اعراف می‌فرماید: كُلُوا وَ اشرَبُوا وَ لا تُسرِفُوا، بخورید و بیاشامید ولی اسراف نکنید، یعنی مقاومت در برابر وسوسه‌های شیطان، این نیز از مصادیق مقاومت است؛ مقاومت در مقابل وسوسه را در تمامی ادیان الهی و مکاتب اخلاقی جهان داریم. در هیچ دینی، در هیچ جای دنیا، مصرف و زیاده‌روی پسندیده نیست و همواره امری ناپسند است.

مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه امام سجاد (علیه‌السلام) با صحیفه سجادیه که از ارزشمندترین آثار اسلامی است، درخشش ویژه‌ای در بین ائمه اطهار (علیهم‌السلام) دارند، افزود: «آن حضرت در مدت 35‌ سال امامت با روشن‌بينی خاص خود هرجا لازم بود‌، برای آگاهی مردم و روشنگری جامعه کوشيدند و از طريق ادعیه‌ «صحيفه سجاديه» به نشر معارف ناب اسلام، تهذيب نفس و رشد اخلاقی مسلمانان پرداختند.

وی اذعان داشت: در عصر حاضر توجه ویژه به این اثر گران‌سنگ، به‌خصوص در مورد اقتصاد مقاومتی و سبک زندگی، از اهمّ مسائل است و بحمدالله صحیفه سجادیه سرشار از معانی دقیقی است که می‌تواند راهنمای ما در ارتقای سبک زندگی اسلامی و نهادینه ساختن اقتصاد مقاومتی در شئون مختلف باشد. در قسمتی از دعای سی‌ام صحیفه سجادیه حضرت فرمودند: ... وَ احْجُبْنِی عَنِ السَّرَفِ وَ الِازْدِیَادِ، وَ قَوِّمْنِی بِالْبَذْلِ وَ الِاقْتِصَادِ...  و (بارالها) مرا از اسراف وزیاده‌روی دور دار و به بخشش همراه با میانه‌روی قوت‌بخش... این به معنای اقتصاد است، این همان فَلا تَتَّبِعُوالهوی أن تَعدِلُوا است و به معنای مقاومت و مراقبه از اسراف و تبذیر است. این دعا تفسیری زیبا از این آیه شریفه سوره اسراء می‌باشد که می‌فرماید: وَلَا تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلَىٰ عُنُقِكَ وَلَا تَبْسُطْهَا كُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَحْسُورًا؛ و نه هرگز دست خود را محکم به گردنت بسته‌دار و نه بسیار باز و گشاده‌دار، که هر کدام کنی به نکوهش و درماندگی خواهی نشست. این عین اقتصاد مقاومتی است.

دکتر حجت الاسلام ارزانی در پاسخ به این سؤال که آیا سبک زندگی ائمه اطهار (علیهم‌السلام) پاسخگوی نیاز امروز جامعه بشری است، اظهار داشت: قطعاً همین‌طور است؛ ما معتقدیم قرآن کتاب جاودان و راه‌گشای تمام اعصار است که برای هدایت جامعه بشری نازل شده و ائمه اطهار (علیهم‌السلام) هم مردم را بر اساس مبانی کلام وحی به‌سوی سعادت رهنمون می‌کنند. این همان است که در آیه هفتاد و سه سوره انبیاء فرموده: وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ وَإِقَامَ الصَّلَاةِ وَإِيتَاءَ الزَّكَاةِ. عمل خیر و اقامه نماز و پرداخت زکات، هرکدام گام‌هایی از اقتصاد مقاومتی و به‌سوی مقاومت اقتصادی است. اعمال خیر و پرداخت زکات، راهی به‌سوی اعتدال و رفع تبعیض در جامعه است و اقامه نماز پایه و اساس هرنوع عمل صالح است و خداوند در سوره حج فرموده: الَّذینَ إِنْ مَکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّکاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ. اکنون که خدوند بر مردم ایران‌زمین منت گذاشته و جمهوری اسلامی با اسلام ناب محمدی را بر ما ارزانی داشته و ما را در روی زمین مکنت بخشیده، وظیفه‌مان رعایت دستورات قرآن است.

دبیرستاد عالی کانونهای فرهنگی و هنری مساجد کشور، با ذکر این مطلب که ائمه اطهار (علیهم‌السلام) همواره ما را به: راستی، درستی، صداقت، پرهیز از مال حرام، رعایت حقوق یکدیگر و در مجموع به صفات پسندیده سفارش می‌کنند، اظهارداشت: به‌طور مثال رساله حقوق امام سجاد (علیه‌السلام) دربرگیرنده تمام این موضوعات است که می‌توان از آن در همه اعصار و ایام بهره برداری کرد که بعضاً به برخی از آن موضوعات در فوق اشاره شد.

وی با اشاره به اینکه اگر چالش‌های سبک زندگی جامعه امروز برشمرده شود، با مراجعه به سیره ائمه اطهار (علیهم السلام) متوجه خواهیم شد اگر به سبک زندگی آنان تأسی می‌کردیم با آن چالش‌ها روبه رو نمی‌شدیم، افزود: در سیره ائمه اطهار (علیهم‌السلام) از جمله حضرت امام حسن (علیه‌السلام) مشاهده می‌نماییم که ایشان در زندگی اجتماعی گشاده‌دست و اهل کرامت و کمک به دیگران بودند، ولی در زندگی شخصی آن بزرگواران، قناعت حرف اول را می‌زد و از اسراف و تبذیر به‌دور بودند؛ از این جهت زندگی و سیره اهل بیت (علیهم‌السلام) برای همه مردم و برای همه اعصار بهترین الگو و سرمشق برای زندگی است.

دکتر حجت الاسلام ارزانی، حمایت از کالای ایرانی در سالی که توسط مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)، به این نام مزین شده است را نیز از مصادیق اقتصاد مقاومتی و مبارزه با جنگ نرم دانسته و با اشاره به آیه «لیسَ للاِنسانَ اِلّا ما سَعَی»، بیان کردند که باید با سعی و تلاش و توجه به دسترنج صنعت‌گر و کارگر ایرانی، به شکوفایی هرچه بیشتر اقتصاد کشور کمک کرد.

دبیرستاد عالی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور با بیان اینکه منبعی بالاتر از قرآن، نهج البلاغه و صحیفه سجادیه برای ارائه سبک زندگی اسلامی و مؤمنانه وجود ندارد، تصریح کرد: هرچند گهگاه نسبت به تبیین معارف این کتب جاودان غفلت شده، ولی اگر هر کسی به سهم خود این کوتاهی را جبران کند، اتفاقات خجسته‌ای خواهد افتاد و بهره فروانی از کلام وحی، حکمت و اخلاق نصیب جامعه خواهد شد.

حجت الاسلام ارزانی، اجرای طرح تلاوت و تفسیر قرآن کریم، نهج البلاغه و صحیفه سجادیه در منازل و مساجد را مقدمه‌ای ثمربخش در این راستا معرفی کرده و بیان داشت: زدودن غبار غفلت از متون دینی، نهضتی عمومی و عزمی راسخ می‌طلبد که امیدواریم افراد، نهادهای فرهنگی و آموزشی نظیر دانشگاه‌ها، مسئولان، مبلّغان و همه حوزه‌های تأثیرگذار، برای تحقق این مهم تلاش کنند.

گفتنی است؛ آئین اختتامیه نخستین همایش ملی «اقتصاد مقاومتی و مقاوم‌سازی فرهنگی در سبک زندگی امام سجاد (علیه‌السلام)، هفدهم اردیبهشت‌ماه سال جاری در محل سالن گلشن بجنورد و با معرفی آثار برتر بخش مقالات و اینفوگرافی برگزار خواهد شد.

گفت و گو از سمیرا نیستانی