امام (ره) بحران‌های زمان خود را تبدیل به فرصت می کردند

به گزارش خبرنگار اجتماعی شبستان، رحیم عیوضی، آینده پژوه انقلاب اسلامی و عضو هیئت علمی دانشگاه امروز در نشست تخصصی گفت: یکی از ویژگی های مهمی که در منظومه افکار امام راحل تبدیل به گفتمان اسلامی شده است مفهوم‌سازی انقلاب اسلامی، مفهوم سازی دفاع مقدس و مفهوم سازی مقاومت است؛ اینها مفاهیمی است که در دل اندیشه امام راحل شکل گرفته شده است لذا از جنبش ها و انقلاب های دیگر گرفته نشده است، بنابراین ما امانتدار این مفاهیم هستیم. مفهوم بسیج، مفهوم استکبارشناسی، مفهوم معنویت و مقاومت بسیاری از این مفاهیم هستند که به جریان انقلابی و جامعه معنوی ما انرژی می دهد. همین مفهوم خدمت در انقلاب اسلامی را به عنوان یک مفهوم در منظومه فکری امام در جریان انقلاب اسلامی و دفاع مقدس خدمت کردند.

وی بیان کرد: هر جا خدمت در ادبیات منظومه امام به ثواب عملیاتی شود ما به دستاوردهای مهمی دست می یابیم.

عیوضی تصریح کرد: وقتی ما این مسایل را در گفتمان انقلاب اسلامی ملاحظه می کنیم پویایی، مفهوم سازی و مدل سازی می توانیم با قاطعیت این ویژگی ها را برای امام بیان کنیم که گفتمان فکری ایشان شخصیتی بودند که همواره قایل بر حرکت در قالب تکلیف یا عمل به تکلیف بودند، متسلط و ایستا نبودند. وی متغیرهایی مانند ایمان، امدادهای غیبی، صبر، خویشتن داری و توکل به خدا را وارد ادبیات فکری و اندیشه ای کردند. مجموعه ای از این ویژگی ها را باید در گفتمان انقلاب اسلامی مورد توجه قرار دهیم.

این آینده پژوه انقلاب اسلامی تصریح کرد: ما در منظومه فکری امام گفتمان انقلاب اسلامی در سه حوزه ماهیت،‌ مسئله و روش بر اساس ویژگی ها و خصلت های خاصی که امام مورد توجه قرار می دادند را باید مورد اهتمام و بررسی قرار دهیم لذا تحلیل های هدفمند از سلوک، رفتار، منش و مدیریت را در اندیشه امام مشاهده می کنیم که می بایست همه اینها عملیاتی، زمینی و عینی شوند.

وی در ادامه افزود: مسئله ای که این روزها جامعه نیاز بسیاری دارد و باید به آن اقتدا کنند این است که گفتمان اندیشه ای امام بر اساس نوآوری بود یعنی امام از درون سنت نوآوری و نواندیشی را در هر شرایطی به وجود می آوردند و به تعبیر دیگر امام بحران های جامعه انقلاب اسلامی ایران و بحران های ناشی از دفاع مقدس را با سبک و سیاقی که در ماهیت شناسی، مسئله شناسی و مدل شناسی مختص به خود داشتند را به نوآوری و خلاقیت تبدیل می کردند.

عیوضی اظهار کرد: بزرگترین بحران اندیشه ای و فکری امام راحل انقلاب بود یعنی در اوج بحران انقلاب یا همان ادبیات دینی و اسلامی انقلاب را به ساحل امن می کشاندند لذا این یک نظریه ای است که باید به ثبت و ضبط برسد. امام (ره) بحران‌های زمان خود را تبدیل به فرصت می کردند، در واقع همه انقلاب اسلامی بومی و از درون بود و بر اساس پایه های فکری و دیدگاهی بومی در مدیریت امام شکل گرفته که توانست تا به امروز ادامه داشته باشد، بنابراین برای گفتمان فکری انقلاب اسلامی هزینه های زیادی شده است

عضو هیئت علمی دانشگاه در ادامه افزود: امروز جامعه ما با بحران های زیادی مواجه می شود اما عده ای نگاه تسلیم آمیز به تحولات دارند. امام سخت ترین و مشکل ترین و جدی ترین مشکلات را تبدیل به فرصت کردند.

وی تصریح کرد: بسیاری از واژه های امروز جهانی و منطقه ای است. امروز بسیاری از واژه ها مانند جهاد، شهادت طلبی و شهامت طلبی جهانی و منطقه ای شدند، اینها مفاهیمی است که در گفتمان امام به وجود آمده است و امروز تبدیل به این مقوله شده است اما سوال این است امام چگونه و در چه چهارچوب منظومه فکری توانستند این تحولات را در درون جامعه ایران و دفاع مقدس ایجاد کند، باید گفت می توان چهارچوب اندیشه ای امام را در 4 مقوله عنوان کرد ابتدا اینکه گفتمان امام خارج از اندیشه های رفتاری، عملی و فکری پیش فهم های معرفتی، فلسفی و علمی جهانی بود که سیطره و قدرت خود را حاکم کرده بود.

وی ادامه داد: گفتمان اندیشه ای امام محصور در مبانی ادبیاتی شرق و غرب نبود که اگر می بود این حرکت مسیری را که تاکنون طی کرده است نمی توانست طی کند و آن قدرت مقاومت وجود نداشت لذا امام خلاقیت در تولید قدرت و خلاقیت در تولید فرصت داشتند.

این آینده پژوه انقلاب اسلامی با بیان اینکه امام شالوده شکن بود، اظهار کرد: یعنی در بطن قدرت گفتمان بطن و ماهیت گفتمان انقلاب اسلامی ایشان شالوده شکن بودند. عراق حملات وحشیانه زمینی و هوایی خود را در آغاز پیروزی انقلاب اسلامی آغاز کردند و با این حمله خود خواستند به ایران بگویند همه چیز تمام شد در حالی که امام فرمودند اتفاقی نیفتاده فقط چند تا دزد آمدند و سنگ انداختند و رفتند؛ این کلید واژه ها کلیدواژه های بسیار ارزشمندی است که باید بر روی آنها کار کنیم.

وی گفت: ما باید این کلیدواژه هایی که موتور حرکت انقلاب اسلامی بودند را زنده نگه داریم، اینها در حال فراموش شدن هستند، باید حفظ شوند که موزه دفاع مقدس و انقلاب اسلامی در این زمینه اقداماتی را انجام داده است. امام فقط شالوده شکن مانند ما در حوزه مبارزه ای نبودند بلکه شالوده شکن در همه حوزه های فلسفی، علمی و فرهنگی بودند.

عیوضی یادآور شد: اگر انقلاب اسلامی از حیث ماهیت از آن پختگی و صلابت برخوردار نبودند امروز چیزی از آن نمانده بود لذا امام زمانی که شالوده شکنی می کردند خارج از مبانی و عرف های شرق و غرب عمل می کردند به قواعد اندیشه سیاسی شیعه بسیار پایبند بودند.

وی افزود: چهارمین چهارچوبی که در رفتار و گفتمان امام در آن شکل می گیرد این است که امام پایبند بر فقه، فقاهت و اجتهاد بودند و در این قالب رهبری می کردند. در واقع منبع عملیاتی امام منبع فقه سیاسی بود، مسیر و حرکت انقلاب اسلامی در منظومه فکری امام مسیر اصیل تاریخ اسلام بود که از پیامبر آغاز و همه تحولات، رویدادها و حوادثی که در انقلاب به وقوع پیوست در انطباق تاریخ اسلام هدایت و رهبری می کردند. این مباحث ظرفیت سازی امام در انقلاب را هم نشان می دهد.

وی تصریح کرد: انقلاب اسلامی در مسیری که طی می کند با منظومه فکری پیچیده چند بعدی تعریف شده ای این حرکت را دنبال می کند که توانسته امروز به مقاصد و اهداف خود برسد.

عضو هیئت علمی دانشگاه ادامه داد: محیط شناسی و موقعیت شناسی انقلاب اسلامی در اندیشه های سیاسی امام یکی از مسایلی است که باید ما امروز به آن توجه داشته باشیم. در بحث روانشناسی امام ظرفیت های روندسازی، روندپذیری و روندشکنی را به اجماع قابل اثرگذاری این ظرفیت را داشتند.

وی گفت: در بحث موقعیت شناسی نگاه امام به وضعیت جهانی اسلام و شرایط داخلی هم حایز اهمیت بود.

وی با بیان اینکه روش شناسی امام دارای شش ویژگی می باشد که از آن به مدل ذوزنقه ای تعریف می شود، اظهار کرد: یکی از ویژگی های روش شناسی امام اخلاق مداری امام بود. اخلاق برای امام یک روش بود، روشی که بر اساس معیارها و ملاک های تربیتی در طول زمان شکل گرفته بود و جایگاه مهمی در منظومه فکری امام داشت که بسیاری از ویژگی های امروز جامعه ما زایده این رفتار امام می باشد.

عیوضی در ادامه افزود: راس دوم این ذوزنقه نوع اندیشه سیاسی امام بود. اندیشه های سیاسی ایشان با ویژگی نو شدن با حفظ سنت، با حفظ ملاک ها و معیارها قرین بود، نواندیشی در همه ابعاد و زمینه های مهم وجود داشت.

این آینده پژوه تصریح کرد: یکی از بزرگترین نگرش های نواندیشی امام این است که ولایت فقیه را به عنوان نظام برتر دینی در جهان پایه گذاری کردند که امروز این برای دوستان میعادگاه نجات و برای دشمنان تهدیدکننده جدی تلقی می شود.

وی با اشاره به روش شهودی و عرفانی درونی امام گفت: بسیاری از حرکت ها و مسیرها را این روش و این جهت ساماندهی می کرد.

وی همچنین در مورد آینده نگری امام اظهار کرد: روش ایشان آینده نگری بود. رویکرد آینده را برای تبیین وضع موجود مورد توجه قرار می دادند و می فرمودند آینده را باید ساخت و جریان انقلاب باید به سمت و سوی مطلوب حرکت کند و همچنین ایشان معتقد بودند حکومت باید بر پایه اراده مردم شکل بگیرد.

وی گفت: ‌عدالت یکی از کلیدواژه هایی بود که امام معتقد بودند که می تواند با اجرای آن ادامه داشته باشد.

وی تصریح کرد: باید با ادبیات و گفتمان فکری امام وارد مسیرهای خطرناک شویم و گفتمان امام را فقط برای ویترین و کتاب نخواهیم بلکه برای حل مشکلات امام بکارگیری کنیم.