دومین نشست تخصصی جایزه شهید آوینی» در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی

به گزارش خبرگزاری شبستان، در این نشست تخصصی که با موضوع «سینمای مستند اجتماعی از نگاه شهید آوینی» و در حضور شفیع آقامحمدیان، ‌حسین خورشیدی، محمد قهرمانی، اکبر حر، حبیب الله بهمنی،‌ محمود گبرلو،‌ پناه برخدا رضایی و جمع دیگری از فیلمسازان و علاقه مندان سینما برگزار شد، محمدتقی فهیم (مجری نشست) با اشاره به اهمیت سینمای اجتماعی در هنر امروز گفت: در تمامی نقاط دنیا، سینمای اجتماعی مرزناپذیر بوده و همواره تاثیرگذار و تاثیرپذیر از جامعه است. البته یکی از فاکتورها و عناصر مشترک در سینمای اجتماعی، عنصر آیینه بودن آن است. بعبارتی، سینمای اجتماعی باید آیینه جامعه خود باشد و اینگونه است که سینمای اجتماعی در کشورهای مختلف جریان ساز می شود.

او در ادامه گفت: حال سوال اینجاست که آیا سینمای اجتماعی ایران در سال های اخیر آیینه جامعه خود بوده است یا خیر؟ باید توجه کنیم که اگر اندیشه های شهید آوینی شکل کاربردی به خود بگیرد، می تواند سینمای ما را نجات دهد. آوینی همواره تاکید داشت که سینمای ما دچار بحران هویت است و او خیلی زودتر از ما، به این نتیجه رسیده بود. برای دستیابی به این هویت شهید آوینی دو عامل را در نظر داشت: یکی این موضوع که سینما باید مبارز باشد و دوم اینکه سینما باید حق گو باشد و در واقع سینمای مدنظر انقلاب همان سینمای مبارز و حق گو است.

فهیم افزود: کارکردن برای انگلیس همواره یک ننگ برای هنرمندان ما بوده است، اما متاسفانه برخی هنرمندان بدلیل منافع مالی تن به همکاری با رسانه هایی چون بی بی سی داده اند.
 

همایونفر: اگر آوینی در قید حیات بود، حتما خود را به جبهه های لیبی و تونس می‏رساند
 

در ادامه این نشست، «مهدی همایونفر» تهیه کننده سینما و از همکاران شهید «سید مرتضی آوینی» در تهیه مجموعه ماندگار «روایت فتح» طی سخنانی، به شروع و پایان مستندسازی این شهید بزرگوار اشاره کرد و گفت: «مرتضی» در سال 59 وارد سینمای دفاع مقدس شد و حرف های بسیاری برای گفتن داشت. هرچند در آن زمان مشکلات و مسائل گوناگونی گریبانگیر جامعه پس از انقلاب بود، اما آوینی با ارادت به انقلاب و امام راحل فیلمسازی خود را آغاز کرد. اولین مجموعه او «خان گزیده ها» بود که به مسئله درگیری مردم روستا با خوانین می پرداخت و در 8 قسمت این فیلم ساخته شد.

وی افزود: اگر از مجموعه «روایت فتح» بگذریم، آخرین مجموعه ساخت ایشان نیز «سراب» است که به مسئله مهاجرت به خارج از کشور می پردازد. بنابراین اولین توجه «شهید آوینی» به مسائل اجتماعی بوده است. در واقع یک مستندساز دلسور نمی تواند بدون تعلق به مسائل اجتماعی کشور خود فیلمسازی را ادامه دهد.

همایونفر در ادامه گفت: مرتضی هیچگاه موافق سیستم آکادمیک سینمایی کشور و حتی دنیا نبود. او به عقل اهمیت بسیاری می‏داد و حکمت همه چیز برایش مهم بود. او توجه بسیار زیادی به خودسازی داشت و معتقد بود اگر می خواهیم فیلمساز تاثیرگذاری باشیم، ابتدا باید خلیفه خدا بر روی زمین باشیم تا مخاطب با فطرت الهی خود بتواند حرف ما را درک کند و بپذیرد. بیگمان یکی از جذابیت های همیشگی «روایت فتح» متن و صدای گرم مرتضی است. او همواره پس از خواندن نماز شب مشغول به نگارش این متون می شد و تا صبح تنها ساعتی می خوابید و همه این ها برگرفته از همان اعتقادات و خودسازی‏اش بود.

وی افزود: آوینی در فیلمسازی به باطن سوژه توجه داشت و وظیفه یک فیلمساز در حقیقت همین است. فیلمسازی موفق است که از واقعیت عبور کرده و به مخاطب خود حقیقت را عرضه کند. آوینی برای دستیابی به این حقیقت برای ادبیات جایگاه ویژه ای قائل بود و معتقد بود که تنها از طریق کلام می توانیم به حقیقت دست یابیم.

همایونفر در پاسخ به این سوال که اگر آوینی اکنون در قید حیات بود چطور راه فیلمسازی خود را ادامه می داد، گفت: من فکر می‏کنم او اگر الان در قید حیات بود، حتما خودش را به جبهه های لیبی و تونس می‏رساند.

او همچنین لزوم نقد و بررسی آثار شهید آوینی را یک امر ضروری دانست و گفت: آثار هر فیلمسازی از دو وجه ساختار و محتوا قابل بررسی است. راه بررسی فرم همواره باز است و ما می توانیم در این مسیر، ساختارهای جدید را بیازماییم؛ بنابراین اگر نقدی بر آثار آوینی از این جهت باشد، وارد است. از لحاظ محتوا نیز نباید آوینی را قله‏ای دست نیافتنی بپنداریم.

همایونفر در پایان گفت: متاسفانه در حال حاضر آثار شبیه به فیلم های شهید آوینی بسیار کم هستند، اما من فکر می‏کنم فیلم‏های زنده یاد «ابراهیم اصغرزاده» به آثار آوینی نزدیک هستند و از همان سلامت نفس برخوردارند.

سپس وحید جلیلی (روزنامه نگار) بحث را ادامه داد و گفت: برای پرداختن به جنبه های اجتماعی کار شهید آوینی باید به این نکته توجه داشت که در واقع تمامی کارهای وی، حتی آنهایی که در حوزه دفاع مقدس هستند، در مقوله سینمای اجتماعی می گنجند؛ چرا که اساس تفکر انقلاب بدنبال معنویات اجتماعی بوده و اساس تحول شهید آوینی نیز همین عرفان اجتماعی است.

او ادامه داد: جامعه ایرانی تا پیش از انقلاب، دو رویکرد مهم عدالت منحای معنویت و معنویت بدون عدالت را تجربه کرده بود و در زمان انقلاب، امام راحل توانست هر دوی این راه ها را کنار زده و مسیر سومی را جایگزین نماید. در واقع انقلاب اسلامی ملتقای این دو جریان بود و آوینی هم دستاورد این مکتب بود. بنابراین پسوند اجتماعی تنها نشانگر یک سبک نیست، بلکه یک رویکرد است.

وی تصریح کرد: با این نگاه «روایت فتح» تمام وظیفه اش این است تا دینی را که در انقلاب اسلامی ظهور کرده و افرادی را تربیت ساخته و در جنگ به منصه ظهور رسانده، نشان دهد.
جلیلی افزود: آوینی با «خان گزیده ها» عمق بدبختی و سیاهی زندگی مردم را به تصویر می‏کشد، اما نکته اینجاست که همواره سیاهی در سفیدی، خود را بیشتر نشان می دهد و ما باید به دنبال نشان دادن این کنتراست باشیم. به نظر من مسئله برخی مستندهای امروز ما سیاه نمایی نیست، بلکه این است که فیلمسازان ما فقط به سیاهی اعتقاد دارند. مبنای انتقادات ما باید مشخص باشد. شهید آوینی در آثارش تلاش کرد تا شخصیت جامعه ما را نشان دهد، درحالیکه جریان روشنفکری عکس این را عمل می کند. شهید آوینی تلاش کرد تا شخصیت رزمنده های ایرانی را نشان دهد وگرنه ادوات و تجهیزات جنگی در تمامی نقاط دنیا مشترک است.

بنابر گزارش ستاد خبری جایزه بزرگ شهید آوینی، «محمد قهرمانی» مدیر موسسه شهید آوینی نیز طی سخنانی گفت: شهید آوینی به سبب ادوار مختلف زندگی‏اش، سیر تکاملی را پشت سر گذاشت و به لحاظ ظرفیت های شخصی و فردی توانست نگاهش را به منصه ظهور برساند. به نظر من در چنین نشست هایی باید نگاه و آرا و اندیشه های آوینی بررسی شود.

«شفیع آقامحمدیان» مدیر عامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و دبیر سومین جایزه بزرگ شهید آوینی نیز در پایان مراسم گفت: ما در «مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی» برای نخستین بار به فیلم های مستند سیاسی توجه بسیار داشتیم و در برگزاری این جایزه بزرگ نیز تمامی تلاشمان بر این بود تا فیلم هایی را که با اندیشه و آرای شهید آوینی مطابق باشند، برگزینیم.
 

پایان پیام/