اهمیت و جایگاه طب اسلامی در علم پزشکی

خبرگزاری شبستان _قم

 

 امام رضا (ع) در تفسیر آیه‌ای از قرآن کریم و در وصف پیامبرگرامی اسلامی (ص) می‌فرماید: «وجود مبارک رسول خدا هیچ چیزی که مورد احتیاج مردم باشد، رها نکردند، مگر این که بیان فرمودند».یکی از مسائل مورد نیاز امت اسلامی، بحث طب و سلامتی است، به طوری که طب و سلامتی در زمینه‌های مختلفی مورد نیاز است.حذف طب از دین به اعتقاد ما آسیب می‌زند، اگر طب از دین جدا شود، دشمن می‌تواند دین اسلام را یک دین تخیلی، خرافی، غیرکاربردی و ناکارآمد جلوه دهد که امروز دشمن تا حدی توانسته است این کار را انجام دهد.

 

 

در همین خصوص با برخی کارشناسان طب اسلامی به گفتگو نشسته ایم که در پی می آید.

 

حجت الاسلام و المسلمین محمدعلی محمدی یکتا، کارشناس طب اسلامی در گفتگو با خبرگزاری شبستان در قم، زمانی که مباحث دینی طب مطرح می‌شود، نشان می‌دهد که دین اسلام دینی کاملا علمی و کاربردی است و آنهایی که نظریات علمی بر خلاف طب دین مطرح می‌کنند، غیرعلمی است.

 

حجت الاسلام و المسلمین محمدی یکتا تصریح کرد: اگر طب از دین جدا شود، دشمن می‌تواند ائمه و پیشوایان ما را به عنوان افراد مقدس جلوه دهد که در حد روضه و موعظه بودند واز مباحث علمی چندان بهره ای نداشتند.

 

نویسنده کتاب «چهل منزل تا طبابت» با بیان این که امروز اوج نیاز بشریت به طب دین است، گفت: یکی از داروها در طب اسلامی، داروی جامع امام رضا (ع) است که برای هر بیماری با یک گیاه استفاده می‌شود و تأثیر هر دارویی را چندبرابر می‌کند، اما امروز این دارو در میان مسلمانان ناشناخته است.

کارشناس طب اسلامی تأکید کرد: یکی از ویژگی‌ها و محاسن کلام اهل بیت (ع) این است که علمی که اهل بیت (ع) در اختیار جامعه بشری قرار دادند، قابل تغییر نیست.

 

حجت الاسلام و المسلمین محمدی یکتا بیان داشت: در سال 1950 میلادی نظریه ای به عنوان علم ثابت شد که مادران باید در هنگام بارداری تالیدرومید بخورند، بعد از 20 سال علم ثابت کرد که این دارو باعث کوتاهی قد و نقص عضو در کودک می‌شود.

 

زبیده خدایی مبلغ بین المللی دینی نیز در گفتگو با خبرنگار ما گفت: ما باید زیبایی های دین را به خصوص در حوزه سلامت و تندرستی به صورت یک حرکت بسیجی و جهادی به نسل جدید انتقال دهیم.
 

خدایی تصریح کرد: یکی از وظایف ما در بسترسازی ظهور امام زمان (عج)، سالم سازی جامعه است و ما باید از هر فرصت و مناسبتی برای فراهم کردن این بستر استفاده کنیم.
 

 

استاد حوزه و دانشگاه افزود: امام حسین (علیه السلام) در حدیثی می فرماید به سلامتی جسم خود در تمام عمر توجه کنید؛ همچنین در روز عاشورا به دشمنان فرمود که شکم‌های شما از مال حرام پر شده و بر دل‌های شما مُهر شقاوت زده شده است.

 

خدایی تصریح کرد: در دهه های اخیر حملات جدی به ارزش ها و مبانی دینی ما و از جمله به سنت هایی که ما به آن معتقد بودیم صورت گرفت به طوری که برخی سنت ها فراموش شده است.

 

مبلغ بین المللی با طرح این سوال که آیا دین سلامت گرا، سلامت گریز و یا سلامت ستیز است عنوان کرد: دین در مسائل دینی ساکت نیست بلکه ناطق است و با مراجعه به متون دینی می بینیم که بخشی از دستورات دینی در خصوص تندرستی و سلامتی بشر است.

مبلغ بین المللی یادآور شد: در بخش خوردنی ها و آشامیدنی ها، محور بسیاری از بایدها و نبایدها همین اصل و استراتژی است و اگر ضرر داشته باشد حرام و اگر مفید باشد مباح است و بنا به روایات این گونه نیست که خداوند آنهایی را که حلال و یا حرام کرده است به دلیل رغبت و یا تنفر خداوند از آفریده اش باشد بلکه خداوند خود می داند که قوام بدن و مصلحت آن در چیست.
 

وی افزود: در مورد سلامتی، دین باید در کنار علوم تجربی و علوم تجربی باید در کنار دین باشد همان گونه که امام صادق  (ع) می فرماید که ساکنان یک شهر به سه گروه نیازمندند از جمله فقیه عالم، امیر خیرخواه و پزشک ماهر و مورد اعتماد، یعنی فقیه را در کنار پزشک قرار داده است.

 

خدایی اظهار داشت: برخی این سوال را مطرح می کنند که عقل حکم می کند که ما برای سلامتی نیاز به متخصص داریم پس چرا باید به قرآن و علمای دینی مراجعه کنیم که در پاسخ به این سوال باید گفت که دین و اولیای دین نسبت به نیازهای بشری چه از نظر روح و روان و چه از نظر فیزیولوژی انسان آگاهی دارند و می توان گفت که قوانین دینی و اولیای الهی در زمره متخصصین بهداشت و سلامت هستند.
 

 

مبلغ بین المللی بیان داشت: امروزه برخی که به طب سنتی اعتقاد دارند طب اسلامی را زیر سوال می برند در صورتی که اسلام در بخش بهداشت و تغذیه سبک و شیوه خاصی دارد که روند حرکت ما را تضمین می کند و اگر عموم مردم و دانش پزشکی به آن عمل کنند تحول عظیم و عمیقی در بخش سلامت جامعه به وجود می آید.

استاد حوزه و دانشگاه ابراز کرد: دانش تغذیه مدرن وعده ناهار را جزء اصلی ترین وعده های غذایی مطرح می کند در صورتی که در اسلام وعده صبحانه و شام جزء اصلی ترین برنامه های غذایی محسوب می شود.
 

 

خدایی با بیان این که بهداشت به معنای گرامیداشت نعمت های خداوند است عنوان کرد: در اسلام برای بهداشت یک اصلی وجود دارد که پیشگیری مقدم بر درمان است.
 

 

مبلغ بین المللی با بیان این که مسأله پیشگیری باید سرلوحه آموزشی بهداشتی باشد گفت: مسأله پیشگیری یکی از اصول اساسی و مهم است به صورتی که در روایات ائمه معصومین (علیهم السلام) عنوان شده است.  

 

استاد حوزه و دانشگاه اظهار داشت: پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) در حدیثی می فرماید لانه و خانه همه بیماری ها معده است، معده انسان در آرامش و سلامت ما نقش محوری دارد و ما باید در سالم نگه داشتن این عنصر کوچک در بدن کوشش کنیم.

وی ادامه داد: در کشور ما آنمی از نوع فقر آهن شیوع یافته است و 70 تا 75 درصد زنان و دختران دچار فقر آهن هستند که باعث ضعف شدید پرزهای آهن می شود، و زمانی که پرزهای معده ضعیف می شود قدر جذب آهن کم می شود.

خدایی بیان داشت: مجموعه طب در یک آیه از قرآن کریم جمع شده است که خداوند فرموده است «کلوا و اشربوا و لاتسرفوا» یعنی رعایت اعتدال در خوراک و نوشاب، رمز نشاط و شادابی و طول عمر است.

 

 مبلغ بین المللی عنوان کرد: در تمام ملل و جوامع بشری انسان هایی هستند که ویژگی های خاص دارند مانند چینی ها، مصری ها، غربی ها و ایرانی ها و در گذشته در کتاب هایی که وجود دارد همه مردم از طریق تغذیه با توجه به برخی غذاها و حذف برخی غذاها درمان می شدند.

 

وی با اشاره به این که امام علی (ع) در حدیثی فرمودند که سلامتی برترین نعمت هاست گفت: آمار نشان می دهد که کسانی که در اثر سوء تغذیه و فقر غذایی می میرند 800 نفر در سال و کسانی که در اثر پرخوری از دینا می روند 2 میلیون نفر در سال است.
 

دکترمسعود بلاغت، محقق طب سنتی واسلامی نیز درگفتگو باخبرنگار خبرگزاری شبستان درتعریف طب اسلامی گفت: تبلور تفکرات انبیاء وائمه اطهار و سیره آنها پیرامون طب و بهداشت واستفاده از قانونمندی های حاکم بر نظام طبیعت، تجربیات حکما در این راستا وبکار گیری از الهام و اشراق را طب اسلامی  می گویند.

 

وی افزود: بر اساس مدارک موجود در تاریخچه طب اسلامی ادریس پیامبر نخستین سنگ بنای این طب را بها نهاد که در تاریخ از ایشان به عنوان هرمس اول نام برده می شود که پس از آن پیامبران دیگری از جمله حضرت داوود در کتاب120 جلدی زبور با عنوان آیین زندگی بشریت این مسیر را ادامه دادند و ابن عباس نیز در حدیثی از امام معصوم نقل کرده که حضرت داوود (ع) هنگام عبادت با گیاهانی که در اطرافش محرابش رویش می کردند  به اذن خداوند صحبت می کردند و از آنان در موارد خواص گیاه،در چه خاکی میرویند، آب و اطلاعات درمانی و شفا دهنده گیاه سوال می کرد و آنها پاسخ می دادند

 

محقق طب سنتی واسلامی ادامه داد: درطول تاریخ بقراط این اطلاعات را به صورت کامل و نظام بندی شده به صورت یک علم خاص بنا نهاد و سپس این علم به دست جالینوس و در ادامه دیس قورمیدوس با مطالعات  گیاه شناسی  دانش گیاه شناسی را وارد این علم کرد و مکتب طب یونانی در قرن دوم و سوم پس از میلاد در یونان شکل گرفت .

 

دکتربلاغت تصریح کرد: ابوعلی سینا در قرن 4 با دانشی وافر در زمینه علمی ظهورو رشد کرد و با استفاده از تجربیات  و تفکرات اسلامی  اطلاعات بقراط، جالینوس رابه  نقد  کشید و پایه گذار طبقه بندی و نظام بندی  نوین در زمینه طب سنتی و اسلامی شد و با نوشتن کتاب قانون، زکریای رازی با تربیت دانشجویان و تشکیل تیم علمی پزشکی به صورت عملی و نوشتن کتاب الحاوی برای نخستین بار مرکز بستری را در ایران تاسیس کرد  و در ادامه یکی از شاگردان زکریای رازی به نام اخوینی در بخارا مهمترین و نخستین کتاب طب اسلامی به زبان فارسی با عنوان هدایت المتعلمین را به رشته تحریردر آورد

 

دکتربلاغت ابراز داشت: در همین راستا کتاب فارسی طب اسلامی وارد عرصه طبابت شد که بعدها عقیلی خراسانی  کتاب مهمی با عنوان  خلاصه الحکمه  را در زمینه طب اسلامی نگارش کرد

 

محقق طب سنتی واسلامی در ادامه به چرایی اهمیت طب اسلامی اشاره کرد و گفت: خداوند متعال که خالق انبیا و انسان بوده توجه ویژه ای به رفع نیازهای آنان داشته است از این جهت تمام آموزه های ما منشایی الهی دارد که این علم به انبیا، علما و حکما از طریق الهام و اشراق رسیده است .

دکتربلاغت افزود: مبنایی  که در طب اسلامی  در نظر گرفته می شود بر پایه 5 اصل از جمله 1-قرآن وآیات 2-سیره عملی ائمه اطهار3- تفکرات حکمای پس از اسلام 4- قانونمندهای حاکم بر نظام طبیعت و 5 -الهام و اشراق استوار می باشد.

 

وی گفت: خود قرآن کریم شفا المومنین است و به عنوان منبعی شفا دهنده می باشد که  در باب شفادهندگی سوره فاتحه، یاسین و آیت الکرسی تفاسیر زیادی نقل شده همچنین در باب شفا دهنده بودن عسل در سوره نحل که به شفا لناس معروف می باشدجهت شفای مریض بسیار سفارش شده است.

 

محقق طب سنتی واسلامی ابراز داشت:  از ائمه و انبیاء (ع) نیز احادیث زیادی درباب آداب بهداشت و سلامت، خوردن و آشامیدن و راههای سالم زیستن درکتب شیعه و سنی آورده شده است.

 

دکتربلاغت خاطر نشان ساخت: خداوند نیز بر اساس قانونمندی حاکم بر نظام طبیعت انسان را از همان روز نخست تولد  تعلیم و تربیت کرده  و توسط حیوانات و عوامل طبیعی آموزهای  رفتاری را به آنها آموخته است  که انسان از روی رفتار های درمانی و پیشگیرانه حیوانات در مورد خودشان به چیزهایی مهمی پی می برده است یعنی از تجربیات آنها در نحوه درمان بیماری ها استفاده می کرده است.

 

وی یادآور شد: توجه به زندگی برخی حیوانات و جانوارن مختلف برای سبک زندگی و روشهای درمانی و استفاده آنها از گیاهان در زمان بیماری نکات مهمی است که انسان می تواند با توجه به زندگی آنها آموخته های خود را ارتقا دهد.

 

محقق طب سنتی واسلامی بیان داشت: در برخی موارد نیز خداوند راه و مسیردرست درمان برخی بیمارها را به صورت الهام و اشراق به انسانهای پاک نیت خود درعالم خواب و بیداری و بدون واسطه الهام می کند که در طول تاریخ نیز در این راستا موارد زیادی مشاهده شده است ومی شود.

 

بلاغت نیا در ادامه به بخشهای مهم ومختلف طب سنتی و اسلامی که بر چندین مبنا پایه گذاری شده اشاره کرد و گفت:  1-مزاج شناسی 2-نبض  3 -بول وبراز و دیگر ترشحات خروجی بدن مثل عرق  4-معاینه زبان 5-چشم وعنبیه از جمله مواردی هستند که در تشخیص بیماری در طب سنتی و اسلامی مورد استفاده قرار میگیرند.

 

 وی در ادامه به منابع دارویی در طب اسلامی اشاره کرد و گفت: هر دارویی که ارزشمند تراست فراوان ترودر دسترس ترمی باشد فلذا در کتب اسلامی نیزدرباب اهمیت واثرات بیشمار آنان مطالب زیادی آورده شده است که مزاج شناسی یکی ازمهمترین راههای درمان درطب اسلامی شناخته می شود.

 

وی در ادامه با اشاره به تاثیر گذاری قانون تطهیر در طب اسلامی گفت: در طب اسلامی و سنتی 5 گزینه تطهیر از جمله تطهیر جسمی، شامل شستشو ظاهری بدن، زدایش موهای زائد، گرفتن ناخن، روغن مالی مناسب بدن متناسب با هر فصل، رنگ کردن موها، سرمه کشیدن و مهمترین آنها حمام کردن که فواید اثر گذاری برای بدن انسان دارد.

 

دکتر بلاغت افزود: تطهیر معدوی نوع دیگر تطهیر است مانند حلال خوردن، بجاغذاخوردن، به اندازه و موافق مزاج خوردن، روزه گرفتن و قی کردن که توجه به آن می تواند نقش مهمی در سلامت فرد ایفا کند.

 

محقق و پژوهشگر طب اسلامی ابراز داشت: حجامت، فصد، زالو درمانی نیزازجمله موارد تطهیر خونی است که در درمان اکثر بیماریها تاثیر گذار می باشد.

 

وی ادامه داد: هرشخصی نیازبه محبت و محبت ورزیدن دارد در طب اسلامی همه مانند یک طفل هستند و نیازمند محبت اند که نوعی تبادل انرژی بین دو فرد است مانند مادر و فرزند، زن و شوهر، دست دادن، مصافحه کردن و ...به عنوان تطهیر جنسی ازاهمیت درمانی بالایی برخوردار بوده و نسبت به آنها سفارش بسیاری شده است.

 

دکتر بلاغت تصریح کرد: تطهیر روانی ازدیگرعوامل سلامت درطب اسلامی است که در قرآن و روایت نیز به آن تاکید شده از جمله بخل، دروغ، تکبر و کینه که سبب می شود یک لایه منفی در وجود فرد ایجاد شده و جسم را بیمارسازد که برای رسیدن ودستیابی به سلامت صداقت و امانت دو رکن اصلی هستند .

 

محقق و پژوهشگر طب اسلامی افزود: تکبر راس همه بیماریهاست و بخل جلوه مادی خود خواهی و خود برتری می باشد که این امر نیز جلوه روانی داشته و بهترین راههای درمان برای این گونه بیماریها بخشش به عنوان سریعترین راه برای درمان روحی و روانی  در طب اسلامی شناخته شده است.

 

وی اذعان داشت: گریه کردن نیز نوعی تطهیر روانی است که به عنوان شفا دهنده و نشانه ای از رحمت الهی یاد می شود و به فردی که نتواند گریه کند از نظر طب اسلامی قلبش از سنگ شده و هیچ چیزی در او تاثیر نمی کند به عنوان بیمارترین بیمارها شناخته می شود .

 

بلاغت با بیان اینکه  ارکان خلقت نقش مهمی در طب اسلامی  دارند گفت: ارکان قبل از خلقت از دو عنصر تشکیل شده است یکی خلقت گرمی که خداوند این گرمی را از عالم  بالا آفرید مثل ملائک، آسمانها و جن و دیگر خلقت سردی است که خدواند از سردی عالم پایین را آفرید مثل حیوانات، گیاهان و انسان.