ربع قرن تلاش کانون های مساجد/ از هر چه می رود سخن دوست خوشترست

خبرگزاری شبستان_ خراسان شمالی؛ مسجد، از دیرباز تاکنون همواره به عنوان پایگاهی معنوی و اجتماعی، کارکردهای گسترده‌ای داشته که با هیچ نهاد مردمی دیگری در طول تاریخ قابل قیاس نیست. مسجد، ضمن آن‌که سبک هنر معماری اسلامی و تمدن دینی را بازمی‌شناساند؛ خودباوری، خلّاقیت، تلاش و پشتکار هنرمندان مسلمان که با استعانت از پروردگار و همگن با روح و فطرت انسان است را در سایه‌سار دین و وحدانیّت به مردم معرفی می‌کند. قدر مسلّم این قداست و زیبایی در طی بیش از چهارده قرن شکوه تمدن اسلامی، نشأت گرفته و برگرفته از پیام وحیانی پیامبر عظیم‌الشأن اسلام حضرت محمد مصطفی (ص) است که سنگ بنای اولین مسجد اسلام را در مدینه منوره بنیان نهادند.

در دوران دفاع مقدس، از همین مساجد بود که نوجوانان و جوانان پرشور و انقلابی، راهی جبهه‌های نبرد حق علیه باطل شدند و شکست طاغوتیان را برایمان به ارمغان آوردند. چه تعبیر زیبا و رسایی است این بیان زیبای حضرت امام خمینی(ره) که فرمودند:«اگر مسجد و مرکز ستاد اسلام قوی باشد، ترس از فانتوم‌ها نداشته باشید. ترس از آمریکا و شوروی و اینها نداشته باشید. آن روز باید ترس داشته باشید که شما پشت بکنید به اسلام، پشت کنید به مساجد. ای ملت! مسجدهای خودتان را حفظ کنید، بروید به مسجد تا این نهضت به ثمر برسد و مملکت شما نجات پیدا کند.»

پس از پایان جنگ تحمیلی، دشمنان این مرز و بوم، تغییر رویکرد داده و به سمت جنگ نرم، تهاجم و شبیخون فرهنگی روی آوردند. در این زمان حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای(مدظله العالی) با هوشمندی به مقابله با نقشه و توطئه شوم دشمنان پرداختند. ایشان در خصوص تهاجم فرهنگی غرب و جنگ نرم دشمنان علیه ملت‌های آزاده چنین فرمودند: «گستره تهاجم فرهنگیِ جبهه استکبار، همه کشورهای دنیا است، اما در این تهاجم، مهم ترین هدف، نظام جمهوری اسلامی است.» از این روی، در پی منویات حکیمان ایشان، در هجدهم اسفند ١٣٧١، با مصوبه ٣٠٢ شورای عالی انقلاب فرهنگی، حرکت هدفمند و شتابان راه ‌اندازی ‌کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور آغاز شد.

دستاوردهای کانون های فرهنگی و هنری مساجد کشور در طی سال ها تلاش بی‌شائبه در حدّی بود که در نوزدهم مهرماه سال ١٣٩١، مقام معظم رهبری طی سخنان مهمی در خصوص کانون های فرهنگی و هنری مساجد در سفر به خراسان شمالی چنین فرمودند: «من سفارش می‌کنم که کانونهای فرهنگی هنری مساجد را فراموش نکنید، البته با همکاری بسیج... بنشینید فکر کنید، مطالعه کنید و سخنی که متناسب با نیازِ آن جوانی است که آن جا حضور پیدا می کند، فراهم کنید...خودتان را مجهز کنید. مسلح کنید به سلاح معرفت و استدلال. بعد به کانون های فرهنگی و هنری بروید و پذیرای جوان ها باشید. با روی خوش هم پذیرا باشید.  با سماحت و مدارا.»

امروز و در آستانه ربع قرن تلاش کانون های فرهنگی و هنری مساجد، این کانون ها مبدل به درخت تناوری شده که در اقصی‌نقاط کشور، در شهر و روستا نام مسجد و کانون فرهنگی و هنری، با هم عجین گشته است. از دستاوردهای این مجموعه در خراسان شمالی می توان به افتتاح 362 کانون فرهنگی و هنری در مساجد شهری و روستایی، جذب بالغ بر25 هزار عضو از اقشار مختلف مردم به ویژه جوانان. افتتاح بیش از 173 کتابخانه مخزن‌دار و 109 کتابخانه باز و  اهدای 295 هزارو 166 جلد کتاب به کتابخانه‌های مساجد، ارائه 15 هزار نفر ساعت آموزش در سطح ملی و استانی به مدیران کانون های مساجد، فعالیت 535 پایگاه طرح تلاوت نور در مساجد، فعالیت 26 خانه نور و اجرای طرح تفسیر قرآن کریم در مساجد اشاره کرد.

«سیدعباس صالحی» وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پیامی به مناسبت گرامیداشت بیست و پنجمین سالروز تاسیس کانون های فرهنگی و هنری  مساجد؛ مسجد را قلب تپنده جامعه اسلامی و مقدس ترین و اجتماعی ترین مکان گردهمآیی مسلمانان و مبدا تمدن آفرینی، فرهنگ مداری، خودسازی و جامعه پذیری عنوان کرده است.

وی در این پیام بیان کرده است: از سپیده دم اسلام تاکنون، این خانه های امن الهی علاوه بر مرکز عبادت و آیین دینی، پایگاه اطمینان بخش اجتماعی، فرهنگی، آموزشی و تربیت مسلمین بوده اند. در عصر حاضر نیز مسجد نه تنها در ایران اسلامی، بلکه در اقصی نقاط جهان اسلامی، منشا آثار بزرگ، نهضت ها و حرکت های عظیم اسلامی است. این نقش در دو سده اخیر و با هدایت و راهبری علمای بزرگ و همراهی مردم مومن، وضوح افزون تری یافته و نمونه بارز آن در طلوع فجر انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی (ره) که مسجد سنگر اصلی مبارزه با طاغوت گردید.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این پیام یادآور شده است: کانون های فرهنگی و هنری مساجد که با هوشمندی و هدایت مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در اوایل دهه هفتاد شمسی شکل گرفت، به تدریج به کانون هدایت گر در عرصه فرهنگ و رشد و شکوفایی جوانان مومن و خداجوی ایران اسلامی بدل شد.

اکنون که از زمان تاسیس ستاد عالی هماهنگی و نظارت بر کانون های فرهنگی هنری مساجد کشوری ربع قرن می گذرد، به همه تلاشگران و منادیان علم و دین و خادمان فرهیخته کانون اعم از علما و روحانیون معزز که نقش راهبری دلسوزانه جامعه اسلامی را بر عهده دارند و متولیان، متصدیان و فعالان مسجدی که این مکان مقدس را ملجاء و مامن حضور و حرکت فرهنگی مردم می سازند، درود می فرستم و از تمام خادمان کانون های فرهنگی هنری مساجد صمیمانه سپاسگزارم. امیدوارم در رویکرد جدید با گشایش افق های نوین در قالب های فرهنگی هنری با اولویت جذب کودکان و نوجوانان به مساجد، کوشاتر از گذشته گام های مستحکمی برداشته شود.

حسین فرخنده، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان شمالی هم با گرامیداشت هجدهم اسفندماه سالروز تشکیل ستادعالی کانون های فرهنگی و هنری مساجد، با بیان اینکه قانون تشکیل کانون های فرهنگی و هنری مساجد یکی از مترقی ترین قوانین در عصر حاضر است، اظهارداشت: از آنجایی که مساجد در ادوار گذشته مرکز مهم تصمیم گیری در حوزه های مختلف فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بوده ولی متاسفانه در دنیای معاصر که سازمان ها و نهادهای مدرن به وجود آمدند، نقش محوری مساجد کم رنگ شده است.

دبیر هیأت هماهنگی و نظارت بر کانون های فرهنگی و هنری مساجد خراسان شمالی، اظهارداشت:  با توجه به اینکه قانون تاسیس کانون های فرهنگی و هنری مساجد درصدد احیا نقش و کارکردهای واقعی مساجد و همچنین رونق این فضاهای معنوی تدوین شده، لذا به عنوان مترقی ترین قانون شناخته می شود که می تواند با انجام فعالیت های فرهنگی و هنری و جذب قشرهای مختلف به ویژه نوجوانان و جوانان به مساجد، عمران معنوی مساجد را دوچندان کند.

وی در پاسخ به این سوال که عملکرد کانون های فرهنگی و هنری مساجد در احیا نقش مساجد و با توجه به ربع قرن تلاش و فعالیت کانون ها چقدر تأثیرگذار بوده است، گفت: در این زمینه باید اثرسنجی شود که تا به حال صورت نگرفته اما طرح هایی که در کانون های فرهنگی و هنری اجرا شده همچون هسته های پژوهشی، طرح چهره به چهره، فعالیت های کتابخانه ای، طرح «پیوند مسجد، مدرسه و منزل» جشنواره های قرآنی مدهامتان و سایر فعالیت هایی که توانسته مخاطبان خاص خود را پیدا کند که اگر کانون های فرهنگی و هنری نبود دایره مخاطبان هم کمتر بود.

فرخنده با بیان اینکه کانون های فرهنگی و هنری، تشکل های مردمی ساختارمندی است که نمی توان برایش محدودیت ایجاد کرد، افزود: باید تلاش کنیم شعاع فعالیت ها را گسترش دهیم البته با محوریت مسجد؛ از حضور قشر کودک و نوجوان بیشتر بهره ببریم و برای این گروه سنی هم برنامه های ویژه و مدونی را اجرایی کنیم چراکه مسجد متعلق به همه است.

وی، با تأکید بر ضرورت تقویت ساختار کانون های فرهنگی و هنری و همچنین بهره مندی از مشارکت های مردمی با بیان اینکه جلب مشارکت های مردمی صرفا در حوزه اقتصادی و سیاسی تعریف نمی شود، اظهارداشت: جلب و جذب مشارکت مردم در هر حوزه ای باید با مشارکت فرهنگی توأمان باشد و از آنجایی که تجربه ثابت کرده در هر عرصه ای مردم ورود پیدا کرده اند، آن طرح و برنامه موفق بوده، لذا باید از این ظرفیت مردمی به بهترین شکل بهره ببریم.

 مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان شمالی، راز موفقیت کانون های فرهنگی و هنری مساجد را در ارتباط گیری و اتصال مداوم و مستمر با هنرمندان، دانشگاهیان و چهره های شاخص اجتماعی و ورزشی اعلام کرد و با بیان اینکه هم افزایی متولیان و ارکان مساجد می تواند مسیر رسیدن به این توفیق را هموار کند، ادامه داد: رشد فکر دینی و آموزه های اسلامی؛ چشم انداز و اهداف مشترک همه متولیان مساجد است لذا باید با احترام به تفاوت ها، زمینه مشارکت و همفکری ائمه جماعات، هیئت امنای مساجد، مدیران کانون ها و فرماندهان پایگاه های بسیج در راستای اجرای برنامه های هدفمند فراهم شود.

هاشم شیرازیان، مسئول دبیرخانه کانون های فرهنگی و هنری مساجد خراسان شمالی هم  با بیان اینکه قبل از تقسیم استان خراسان تعداد 12 باب کانون فرهنگی و هنری در مساجد فعال بود، آمار کانون ها در حال حاضر را 362 کانون فرهنگی و هنری اعلام کرد و اظهارداشت: با توجه به سهمیه تاسیس کانون ها در برنامه پنجم توسعه که باید در 25 درصد مساجد کانون تاسیس می شد، در حال حاضر ما 25 درصد مازاد بر سهمیه اختصاصی، کانون تاسیس کرده ایم.

وی، سهمیه راه اندازی کانون فرهنگی و هنری در برنامه ششم توسعه را تمامی مساجد شهری و روستاهای بالای هزار نفر جمعیت ذکر کرد و ادامه داد: هزارو 65 مسجد شامل 873 مسجد روستایی و 192 مسجد شهری ثبت سامانه است که از این تعداد در 220 مسجد روستایی و 142 مسجد شهری کانون فرهنگی و هنری راه اندازی شده است.

شیرازیان، به توفیقات کانون های فرهنگی و هنری مساجد در حوزه کتاب و کتابخوانی اشاره کرد و افزود: مدیران کانون های فرهنگی و هنری 37 روستا با 146 طرح در حوزه ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی در چهارمین جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب شرکت کردند که پس از داوری نهایی، روستای اسفیدان با 9 طرح ارائه شده از سوی کانون فرهنگی و هنری شهدای اسفیدان و روستای بزنج با ارائه 20 طرح از سوی کانون فرهنگی و هنری معراج السعاده به عنوان برترین های این دوره از جشنواره انتخاب شدند.

مسئول دبیرخانه کانون های فرهنگی و هنری مساجد خراسان شمالی، بیان کرد: در چهارمین جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب که 10 روستا به عنوان روستای برگزیده انتخاب شدند، روستای اسفیدان با کسب امتیاز 152 در رتبه نخست و روستای بزنج با امتیاز 133 در جایگاه پنجم قرار گرفت.