به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از پورتال بانکداری اسلامی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، دانش بانکداری و مالی اسلامی در دهه اخیر با رشد چشمگیری مواجه بوده است. به نحوی که در این بازه زمانی دوره‌های آموزشی مختلفی در سطح بین‌المللی طراحی و اجرا گردیده است. در واقع، کشورهای گوناگون (به ویژه کشورهای اسلامی مانند مالزی، اندونزی، بحرین، عربستان و غیره) تلاش کرده‌اند تا با برگزاری این دوره‌ها زمینه تربیت نیروی انسانی متخصص در زمینه بانکداری اسلامی را فراهم کنند.
از منظر پژوهشی نیز دانش بانکداری و مالی اسلامی در دوره اخیر با سرعت بالایی توسعه یافته است. به نحوی که انواع گوناگونی از مقالات و کتاب‌ها در این حوزه به چاپ رسیده است و علاوه بر این، همه ساله شاهد برگزاری همایش‌های متعددی در رابطه با موضوعات مرتبط با بانکداری و مالی اسلامی هستیم.
علیرغم آنچه مطرح شد، وضعیت آموزش بانکداری و مالی اسلامی در کشور ایران (به دلایل گوناگون) چندان مساعد نیست. در واقع به لحاظ علمی دوره‌های معدودی در رابطه با این حوزه مهم علمی در کشور برگزار می‌شود که این با نیازهای موجود همخوانی ندارد. اهمیت این مسئله زمانی بهتر درک می‌گردد که توجه شود ایران یکی از معدود کشورهایی است که در آن بانکداری اسلامی به صورت سراسری و در بیش از ۲۱۰۰۰ شعبه بانکی اسلامی اجرایی می‌گردد و بانک‌های متعارف در آن حضور ندارند. این مسئله ضرورت توجه بیشتر بر آموزش بانکداری اسلامی و تربیت نیروی انسانی متخصص در این حوزه را مطرح می‌کند.
هر چند عوامل گوناگونی در ایجاد چالش‌های فعلی در حوزه آموزش بانکداری اسلامی نقش داشته‌اند، اما بدون شک یکی از مهمترین عوامل، نبود منابع درسی و کتاب‌های آموزشی مناسب برای دوره‌های بانکداری اسلامی است. در واقع، پیش‌نیاز برگزاری دوره‌های آموزشی در حوزه بانکداری اسلامی، وجود منابع آموزشی کافی در این حوزه است.
با توجه به آنچه مطرح شد، پژوهش حاضر تلاش می‌کند تا با رویکردی آموزشی، مهمترین مسائل قابل طرح در حوزه پول و بانکداری در چهارچوب اسلامی را به زبانی ساده و مختصر به مخاطب (دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد) ارائه کند.
مزیت اصلی این تحقیق را در مقایسه با سایر آثار مشابه، می‌توان شامل چند مورد دانست. اولا، بر خلاف سایر آثار که معمولا بر مقوله بانکداری اسلامی تمرکز می‌کنند، در این پژوهش مباحث مهمی در رابطه با جایگاه پول در چهارچوب اسلامی (مانند خلق پول یا احکام پول اعتباری) مطرح شده و سپس به مباحث بانکداری پرداخته می‌شود. ثانیا، در پایان هر فصل منابعی جهت مطالعه بیشتر به دانشجویان علاقه‌مند معرفی می‌گردد. ثالثا، این تحقیق مباحث پول و بانکداری را بر اساس نظر مشهور فقهای امامیه و شورای نگهبان و سازگار با قانون عملیات بانکی بدون ربا مطرح می‌کند. بر این اساس مباحث مطرح شده برای نظام بانکی کشور قابلیت کاربرد دارد. در نهایت، این پژوهش در کنار مباحث نظری قابل طرح در حوزه پول و بانکداری اسلامی، به ابعاد کاربردی و عملیاتی آنها نیز می‌پردازد.
ساختار ارائه مطالب در این اثر بدین صورت است که در دو فصل اول، ابتدا به ماهیت و کارکردهای پول در اقتصاد متعارف پرداخته شده و سپس تحلیل فقهی و احکام پول اعتباری ارائه می‌گردد. فصل سوم نیز به مسئله مهم موضوع‌شناسی بهره در اقتصاد و بانکداری متعارف اختصاص یافته و فصل چهارم دیدگاه اسلامی به ماهیت و کارکردهای پول را مورد بحث قرار می‌دهد و به مقایسه تطبیقی ربا و بهره بانکی می‌پردازد.
در فصل پنجم به یکی از مباحث کلیدی در حوزه پول و بانکداری اسلامی، یعنی مسئله خلق پول و نظام ذخیره‌داری جزئی در بانکداری متعارف و تحلیل آن از منظر اسلامی پرداخته می‌شود. در این فصل مباحث مهمی در رابطه انواع ذخایر و خلق پول پرقدرت در چهارچوب شریعت مطرح می‌شود. مقوله خلق پول در بانکداری اسلامی از مباحث جدید در این حوزه از دانش محسوب شده و تحقیقات بسیاری کمی در رابطه با آن انجام شده است.
جایگاه بانک در نظام مالی متعارف و گونه‌شناسی بازارهای مالی و انواع بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی در فصل ششم مورد بحث قرار گرفته و فصل هفتم، به ماهیت، کارکردها و عملیات بانکداری تجاری در اقتصاد متعارف اختصاص می‌یابد. فصل هشتم نیز به تبیین اصول ایجابی و سلبی بانکداری اسلامی اختصاص می‌یابد. در دو فصل پایانی این اثر نیز به تجربه اجرای بانکداری اسلامی در ایران و سایر کشورها اشاره می‌شود.
کتاب «پول و بانکداری با رویکرد اسلامی» تألیف سید هادی عربی و حسین میثمی با شمارگان ۵۰۰ نسخه و با بهای ۱۴۵۰۰۰ ریال توسط پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به چاپ رسیده است.
نظر شما