رسالت مطبوعاتی؛ تهذیب رسانه ای و اخلاق روزنامه نگاری

سمیه حسن نژاد وایانی: روزنامه نگاران در هر جای دنیا به عنوان قشری پر شور، نخبه و تأثیر گذار مطرح می شوند. خاصیت ویژه کارخبرنگاری موجب شده است، تا خبرنگار بخش عمده زندگی خود را صرف، کسب اطلاعات و انعکاس اخبار متنوع کنند. بی گمان این حرفه سختی ها و مشقت های بسیاری را به همراه دارد. شرایط بحرانی مانند جنگ، حوادث طبیعی مانند سیل و زلزله و موقعیت های خاص وحساس تهیه خبر در حوزه های سیاسی؛ تمامی این ها نشانه هایی از موقعیت ویژه حرفه خبرنگاری دارد.
 

رسالت مطبوعات
آنچه بیش از همه بر حساسیت این شغل می افزاید رسالتی است که بر دوش تک تک عوامل اصحاب رسانه وجود دارد. خبرنگار تنها متعلق به خود نیست، وی نماینده و مجرای ارتباط بین مردم و مسئولین هر کشوراست. البته با توجه به گستردگی کار مطبوعاتی، خبرنگار حتی می تواند راه اتصال مردم مختلف جهان با یکدیگر باشد.
 

اهالی فن، سه ویژگی را برای یک خبر مناسب بر می شمرند؛ "صحت"، "دقت" و "سرعت". تمامی رسانه های موفق دنیا که صاحب اسم و رسمی شده اند، تمام تلاش خود را معطوف کرده اند تا 3 عنصر بالا را در حد با لایی رعایت کنند.
 

به نظر می رسد، خبرنگار اولین فردی است که در این ماجرا نقش اصلی را بازی می کند، او با حضور به موقع در صحنه سعی در کسب اطلاعات دقیق دارد یعنی- صحت- با مهارت خبری تلاش می کند، بهترین تنظیم خبری را داشته باشد تا بیشترین مخاطب را جذب خبر کند. یعنی-دقت- در نهایت به دو ویژگی بالا سرعت را اضافه می کند که وسایل ارتباطی نوین در یان کار به کمک خبر نگارآمده است یعنی- سرعت-.

خبر رسانی به این شکل صورت می گیرد. خبر رسانی که در دل خود آگاهی بخشی و حساسیت برانگیزی را به دنبال خود دارد.اما آیا این سه ویژگی به تنهایی برای یک خبر سالم و درست کفاف می دهد؟! یا عناصر دیگری نیز در این شکل گیری مؤثرند؟
 

بی شک همین گونه است. اخلاق، حلقه بعدی این زنجیر خواهد بود. یک خبر نگار می تواند با اطلاعاتی بالا، دانشی آکادمیک، فن بیان قوی و حضوری همیشگی خبر های زیاد و متنوع تولید کند؛ اما زمانی که اخلاق حرفه را نشناسد یا رعایت نکند خبر وی عمر کوتاهی خواهد داشت؛ زیرا مخاطب تا یک مدتی خواننده این خبر ها خواهد بود، زمانی که احساس کند خبرنگار اخلاق خبر نویسی را رعایت نکرده است بی شک از جرگه مخاطبان همیشگی جدا خواهد شد و به سراغ رسانه ای دیگر خواهد رفت.

رسالت اخلاقی یا اخلاق حرفه ای روزنامه نگاری چیست؟
اجتناب از دروغ درتهیه و انعکاس خبر اصلی ترین رسالت یک خبرنگار است. موضوعی که صحت و درستی یک خبر را تأئید می کند. خبرنگار باید چنان دقیق جستجوگر و جسور باشد تا بتواند در کسب حقیقت ماجرا در دل حوادث پیش برود. این بخشی از حقیقت کار خبرنگار است که توانایی خود را ادای دین به مردم ادعا کند. همان انعکاس واقعیت.
 

دروغ، آفت اصلی کار خبر است؛ سمی که در بلند مدت موجب گمراهی مردم از حقیقت جاری می شود. شیوه ای که رسانه های غربی برای رسیدن به منافع خود از بهره می گیرند. رسانه های غربی با بایکوت خبر های موثق جذیان سازی کرده و گوش و چشم مخاطبان خود را به سمت و سویی می شکند که خود می خواهند. به ویژه با وارونه جلوه دادن واقعیت های وجود سعی دارند کشوره های دیگر را تحت فشار خود قرار داده تا از آن ها سربازانی مطیع بسازند.
 

این شیوه در داخل و خارج مرزهای یک سرزمین وجود دارد. به عنوان مثال بی بی سی با مخاطبان انگلیسی زبان خود را مسخ کرده تا هرچه او می گوید را وحی منزل بدانند و سیاست او برای مشتریان خارجی نیز تحریک و تبلیغ برای شورش و بلوا است. فاصله گرفتن از اخلاق رسانه ای و قلم زدن بر ضد دیگران، بی توجه به رسالت روشنگری، آسیب خطرناک یک رسانه خبری است.

رسانه ای به نام " روزنامه وطنی"
ایران از سال 1837 میلادی به دستور محمد شاه قاجار صاحب روزنامه شد. زمانی که عمر انتشار این رسانه در اروپا به 215 سال می رسد. این روزنامه وطنی در یک هزار نسخه به چاپ می رسید؛ که تماما محلی برای مجیز شاه قاجار بود.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی رسانه همانند دیگر بخش ها و ارگان ها تغییرات بنیادی را به خود دید؛ به معنی دیکر توانست طعم آزادی را بچشد. در سال های اخیر رسانه های خبری به سرعت در قالب های روزنامه نشریه و خبر گزاری رشد کرده و برخی به شکلی تخصصی در حوزه هایی خاص به فعالیت مشغول شدند.
 

امروز دنیای رسانه در ایران با یک خبرنگار انقلابی، مسلمان و معتقد مواجه و نیازمند است. خبرنگاری که باید فارغ از تمام بنگاه های خبری پراکنی غربی و شرقی به رسالت خبر رسانی اسلامی خود بپردازد؛ زیرا یک خبر نگار ایرانی مسلمان دیگر از آن خود نیست و چشم تمام مستضفان دنیا به راست گویی و شجاعت او است.

امام خمینی(ره) و خبرنگار مسلمان
امام خمینی(ره) با دید باز و وسیع خود رسانه را دانشگاه معرفی کرده و برای آن رسالت های سنگی برشمردند. ایشان در خصوص موقعیت شناسی و تأثیر گذاری حرفه خبر نگاری در زمان های حساس توصیه می کنند:
«انصاف نیست که جوانان عزیز اسلام از ارتش، سپاه، ژاندارمری، بسیج و شهربانی گرفته تا در سراسر کشور در خدمت اسلام و مسلمین خون خود را نثار و جان خود را فدا کنند، ما در کناری بنشینیم و با قلم‌ها و زبان‌های خود، قلب نورانی آنان را آزار دهیم.»

ایشان انتقاد را مفید دانسته و به آن توصیه می کنند و برای آن چارچوب انصاف را در نظر می گیرند.
«مسأله دیگر راجع به انتقاد، البته روزنامه ها باید مسائلی که پیش می آید را در نظر گرفت، یک وقت انتقاد است ـ یعنی:انتقادسالم است ـ این مفیداست...»
 

اثر بخشی و مفید فایده بودن را از دیگر رسالت های رسانه دانسته اند و می گویند:
«مطبوعات مال عموم است... آنچه خوب است در رادیو و تلویزیون و مطبوعات باشد آن است که برای کشور اثری داشته باشد، برای مثال اگر زارعی خوب زراعت کرد و زراعتش خوب بود شما این شخص را به جای مقامات کشور در صفحه اول بگذارید و زیرش بنویسید این زارع چگونه بوده است».

تخصصی گرایی در نظر امام (ره):
«آقایان ننشینند که دیگران قلم ها را بردارند و قانون را بررسی کنند و به خیال خودشان آن را اصلاح کنند. این حق شماست. درباره قانون اسلام، باید اسلام شناس نظر بدهد، قانون اساسی جمهوری اسلامی یعنی: قانون اساسی اسلام. حق این مطلب با شماست».

تذکر درباره هوشمندی مردم و مسئولان در مواجه با قلم های معاند و فاسد: «من این نصیحتی که می کنم برای شماست و برای نسل های آینده که بدانند این را که هر وقت یک قلم فاسدی خواست مطلق روحانیت را از بین ببرد، یا به یک صورتی منزوی کند یا روحانی که در بین ملت موثر است او را خواست که منعزل کند، این روی آن نقشه دارد عمل می کند.»

کلام پایانی
خبرنگار با زندگی سالم و اعتقادات عمیق و توانمندی های اکتسابی می تواند موفق و مطرح باشد. امانت داری، صداقت و از همه مهم تر خدا ترسی از ویژگی های بارز یک خبرنگار موفق است. او باید با تلاش شبانه روزی مردم را آگاه و حساس کند تا با روشن گری تصمیم بگیرند و سرنوشت خود را تعیین کنند. آری خبرنگار می تواند با حرفه خود بر سرنوشت ها اثر گذار باشد.

پایان پیام/

پایان پیام/