عزیزی از ستون‌های شعر انقلاب است/ خانه ادبیات داستانی به‌زودی افتتاح می‌شود

به گزارش خبرگزاری شبستان و به نقل از رسانه خبری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، ویژه‌برنامه «ملکوت تکلم» گرامی‌داشت شاعر فقید احمد عزیزی، شامگاه پنجشنبه ۱۹ بهمن ماه با حضور شاعران مطرح کشور در خانه شعر برگزار شد. 

در این مراسم که به مناسبت زادروز این شاعر و هنرمند مطرح کشور برگزار شد، خانواده مرحوم احمد عزیزی، جمعی از شاعران مطرح معاصر کشور و مسئولان فرهنگی و هنری حضور داشتند.

خریداری و بازسازی خانه جلال احمد و سیمین دانشور

محمود صلاحی رییس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران در این مراسم گفت: لازم بود ما نکوداشتی از مرحوم استاد احمد عزیزی داشته باشیم؛ ما در سازمان فرهنگی هنری برنامه‌های متعددی در حوزه شعر و ادبیات داشتیم، از وقتی من این مسئولیت را برعهده گرفتم، چهار دوره شعر حریم آهو، سه حلقه شوریده سران، بزرگداشت استاد مشفق کاشانی، ویژه برنامه بانوان شاعر با یاد پروین اعتصامی و برنامه‌های دیگری در گرامیداشت شاعران کشور را برگزار کردیم.

وی افزود: خوشبختانه خانه مرحوم سیمین و جلال آل احمد هم به تملک سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران درآمده؛ خانه‌ای که داشت تخریب می‌شد را خریداری و بازسازی کردیم و به زودی افتتاح می‌شود و این محل به عنوان خانه ادبیات داستانی فعالیت خواهد کرد.

وی با بیان اینکه هم شاعران وامدار انقلابند و هم انقلاب وامدار شاعران گفت: متاسفانه در توزیع و تولید کتاب‌ و شعر کوتاهی شده است و مسئولان فرهنگی در حوزه شعر نتوانستند به خوبی مطالب را بایگانی و معرفی کنند. در ایران با توجه به علاقه‌ و ظرفیتی که برای شعر وجود دارد باید در جای‌جای کشور محافل ادبی برگزار شود.

عزیزی در مسیر رود گفتمان انقلاب حرکت نمی‌کرد

عبدالجبار کاکایی دبیر این برنامه هم در این مراسم گفت: خوشحالم که گوشه‌ای از وظیفه‌ای که در قبال نام احمد عزیزی، از شاعران معاصر انقلاب داشتیم، با این برنامه انجام می‌شود. حقیقت این است که هر انقلاب سیاسی اجتماعی، ادبیاتی به وجود می‌آورد. شناخت این سبک جدید برای اهل فن راحت است. چون حاوی نوعی نظام نشانه‌شناسی در کلمات است. ما از دهه سی و چهل نشانه‌ها و نظام زبانی خاصی داشتیم اما در انقلاب ۵۷، گفتمانی به وجود آمد که به عنوان ادبیات انقلاب مشهور شد.

وی افزود: یکی از کسانی که زیر چتر این گفتمان قرار نمی‌گرفت، احمدی عزیزی بود. به نوعی او در مسیر رود قرار نگرفت. 

کاکایی با بیان خاطره‌ای از عزیزی افزود: ما در مراسم شب هفتم سلمان هراتی بودیم. در مسیر، احمد عزیزی هم همراه ما بود. حسن حسینی شعری بداهه ساخت. این شعر اینگونه آغاز می‌شد: «عزیزی بزرگی است کوچک شده» او چون خلاف مسیر رود شنا می‌کرد، شبیه سهراب سپهری نظام نشانه شناسی ویژه‌ای داشت. همین نسبت را برخی برای سهراب هم داشتند. 

کاکایی ادامه داد: انصافا تراوشات ذهنی و آثار ادبی عزیزی، جلوه‌ای بالنده از ادبیات انقلاب بود. امیدوارم در خصوص این شاعر گرانمایه که کمتر هم کار شده، بیش از پیش محققان و منتقدان زحمت بکشند. بیشتر مثنویات او، زبان شوریدگی آدمی است که به عرفان رسیده؛ یافته‌هایی را درک کرده و آنها را بیان کرده؛ شبیه به دیوان شمس که به نوعی واگویه‌های یافته‌های ذوقی است که امکان بیان آنها به شکل معمول وجود ندارد.

احمد عزیزی و علی معلم زلزله‌های ادبی دهه شصت بودند

علیرضا قزوه شاعر مطرح کشور هم در این آیین گرامی‌داشت گفت: احمد عزیزی طناز بود؛ بعضی‌ها طنز رفتاری دارند، بعضی‌ها طنز توامان رفتاری و گفتاری؛ احمد از نوع دوم بود. شعر انقلاب چند دهه داشته است و الان در دهه چهارم این شعر هستیم. دهه مظلومی داشتیم به نام دهه شصت؛ ما در دهه شصت داوران خوبی نداشتیم. 

شعر انقلاب بیش از همه وامدار فروغ است

قزوه اضافه کرد: دهه شصت به سبک رسیدیم؛ و پهلوانان این عرصه، علی معلم و احمدی عزیزی در حوزه مثنوی بودند. ما سه زلزله سنگین بعد از انقلاب داشتیم؛ یکی همین زلزله اخیر کرمانشاه؛ یکی در رودبار و منجیل؛ یکی هم در بم. هر روز دارد اتفاقاتی می‌افتد، دهه نود زلزله‌های زبانی در شعر ما همه در حد سه ریشتر بوده؛ ولی در دهه شصت دو زلزله سنگین و هفت ریشتری داشتیم! خرابی به بارنیاورده و بیشتر آبادی برای ما داشته؛ یکی علی معلم و یکی احمد عزیزی.

قزوه در ادامه با بیان اینکه باید از شاعران قبل از انقلاب نیز دفاع کنم افزود: شاعران پیش از انقلاب به عنوان معلمان شاعران انقلاب هستند. عزیزی وامدار سهراب سپهری است. شعر انقلاب بیش‌از همه وامدار فروغ است و قیصر امین‌پور به شدت وامدار او است. سید حسن نیز تحت تاثیر شاملو است. این‌ها معلمان شعر انقلابند. 

وی  افزود: عزیزی از ستون‌های شعر انقلاب است و اگر این ستون را برداریم خلل ایجاد می‌شود و نمی‌توان جایش را پر کرد. سهم عزیزی در شعر انقلاب و سبک ادبی انقلاب را باید بشناسیم. اطمینان دارم در همین دهه یا دهه آینده به سبک ادبی انقلاب شکل خواهد گرفت. چراکه ما با نسل پیش از خودمان عناد نداشته‌ایم.  نیما، شاملو، اخوان، فروغ و سهراب این‌ها معلمی کرده‌اند و با پشتوانه این شاعران و آثارشان به سبک بعدی می‌رسیم و سبک انقلاب اسلامی شکل خواهد گرفت که بی‌شک عزیزی از کسانی است که بیشترین تاثیر را در آن داشته‌ است.

احمد عزیزی شعر مشتری پسند کمتر داشت!

اسماعیل امینی، طنزپرداز و شاعر هم در این مراسم گفت: او شعر مشتری پسند کمتر دارد! هم زبان و هم نظام اندیشه احمد عزیزی غیرمنتظره است؛ تمام شاعران بزرگ اینگونه هستند. شاعران متوسط هستند که شعر مشتری پسند می‌گویند و زبانشان ملموس و مکشوف است. 

وی افزود: در شعر احمد عزیزی هم، طنزی که او می‌آفریند، و نوع نگاهش به عالم، شناخته شده است. خیلی‌ها او را درک نکردند چون از طنز معمول استفاده نمی‌کرد. بیش از همه چیز برای اهل شعر، نوع مواجهه او با زبان است که جالب و جذاب است. 

عارف جامعه ستیزی بود که به هیچ مکتب عرفانی نرفت

دکتر محمود اکرامی‌فر در این مراسم گفت: اگر ما عرفان را تلاشی برای رسیدن به حقیقت بدانیم؛ آن موقع به این نتیجه خواهیم رسید که وقتی صحبت از عرفان اجتماعی می‌کنیم یعنی شهود جامعه‌ای که یا موعود است یا موجود؛ جامعه موجود جامعه‌ای است که عزیزی به آن اعتراض می‌کند. 

اکرامی فر ادامه داد: به عبارت دیگر، عارف اجتماعی، یا جامعه گریز است یا جامعه زیست؛ اگر جامعه زیست بود که با مردم زندگی می‌کرد. اگر جامعه گریز بود به خانقاه می‌رفت. در هر صورت عارف جامعه موجود را قبول ندارد و جامعه ستیز است. اما این عرفان زمانی اتفاق می‌افتد که تکثرها را به وحدت برساند. از این حیث احمدی عزیزی در تمام اشعارش، عارف جامعه ستیزی است که به هیچ مکتب عرفانی نرفته است.

نقد کارهای عزیزی ظرافت زیادی می‌طلبد

رشید کاکاوند هم در این مراسم سخنرانی کرد. وی گفت: تخیل چیست؟ می‌گویند صور خیال؛ ابتدایی‌ترین شکل تخیل، تشبیه است. تشبیه چون اولین رابطه خیال انگیزی است که شاعر از عناصر زبان ایجاد می‌کند، در ادامه وقتی به شکل تکرار پیدا می‌کند، برای گریز از تکرار، به دامن دیگر شکل‌های تخیل مثل استعاره وارد می‌شود.

کاکاوند افزود: جهان عرفانی که آقای اکرامی‌فر هم اشاره کردند در اشعار سهراب سپهری هم دیده می‌شود. کار احمد عزیزی، یکی از جذابیت‌هایش، این است که این جهان را به یک شکل دیگر بیان کرده است. نقد کارهای احمد عزیزی باید با ظرافت اتفاق بیفتد.

کاکاوند با بیان اینکه موافق این جمله که «عزیزی زرگی است کوچک کوچک شده» نیستم افزد: احمد عزیزی شاعری است که شنیده نشده است. از همه کسانی که تریبون و رسانه دارند، رسانه به هر شکلی، می‌خواهم که توجه ویژه‌ای داشته باشند به شعرهای احمد عزیزی. سروده‌های عزیزی بسیار قابلیت این را دارد که امروز شنیده و خوانده شود. بسیاری از مثنوی‌هایی که این‌روزها دست به دست می‌شود از شعرهای عزیزی وام‌گرفته‌اند.

شعرخوانی حمیدرضا شکارسری، سجاد عزیزی و مرتضی امیری‌اسفندقه از دیگر بخش‌های این مراسم بود. تجلیل از خانواده زنده یاد احمد عزیزی پایان بخش ویژه‌برنامه ملکوت تکلم بود که با حضور محمود صلاحی رییس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، امیر عبدالحسینی معاون هنری این سازمان و جمعی از شاعران مطرح کشور که در مراسم حضور داشتند، برگزار شد