به گزارش گروه اندیشه خبرگزاری شبستان به نقل از طلیعه: انقلاب اسلامی ایران با پیروزی خود بسیاری از معادله های جهان را بر هم زد. این انقلاب در ابتدا با عنوان انقلاب فرهنگی معرفی شد زیرا درصدد ایجاد فرهنگ جدید و ساختاری نو با بهره گیری از فرامین اسلامی بود. بالطبع چنین اهداف بزرگی در مسیر رو به پیشرفت خود با چالشها و معضلاتی روبرو هستند و یکی از آنها در مسیر شکوفایی انقلاب اسلامی، چالشهای فرهنگی است که بعد از گذشت چهار دهه هر از گاهی به شکل عمیق و گسترده خود را نمایان می کند.
پایه های انقلاب اسلامی ما بر ایمان مردم و استعانت از دستورات اسلام گرفته شده بود و این اصل اگر بعد از گذشت سالها کمرنگ شده و یا به آن بی اعتنایی شود مسائل جبران ناپذیری را برای کل ساختار نظام بوجود خواهد آورد. بر این اساس توجه ویژه به رفع چالش های فرهنگی و ریشه یابی آنها می بایست از اهم موضوعات امروز ایران باشد. یکی از مهم ترین راهکارهای مبارزه با چالش های فرهنگی و جلوگیری از بروز آنها سعی در تولید علوم انسانی اسلامی است که می تواند با ترویج خود از بروز بسیاری از معضلات فرهنگی و اجتماعی جامعه جلوگیری کند. به همین منظور درباره چالشهای فرهنگی جامعه که بعد از گذشت چهار دهه از پیروزی انقلاب در جامعه شکل گرفته اند با سیدسعید زاهد زاهدانی جامعه شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز گفت وگویی داشته داشته ایم که از نظرتان می گذرد:
سیدسعید زاهد زاهدانی درباره نقش فرهنگ حاکم بر جامعه در زمان وقوع انقلاب اسلامی گفت: زمان وقوع انقلاب اسلامی فرهنگ عمومی غیر رسمی در جامعه وجود داشت که علائق عمدتا اسلامی مردم بر آن حاکم بود و از یک سو فرهنگ رسمی وجود داشت که از اواخر دوره قاجار و بیشتر در دوره پهلوی شکل گرفته بود. مردم نسبت به فرهنگ رسمی بدبینی‌هایی داشتند و تلاش می کردند فرهنگ غیر رسمی را از فرهنگ رسمی غیربومی مجزا کنند.
وی افزود: فرهنگ غیر رسمی اسلامی و فرهنگ رسمی سکولار و محصول افراد سکولار بعد از مشروطه و دوران پهلوی بود. انقلاب اسلامی کل نظام را اسلامی و فرهنگ رسمی و غیررسمی را به یکدیگر ملحق کرد و مرزی که بین این دو فرهنگ وجود داشت، برداشته شد اما متاسفانه تلاشی برای تبیین فرهنگ رسمی به اسلامی صورت نگرفت و یا اگر تلاشی هم صورت گرفت کافی نبود. بنابراین فرهنگ رسمی تاثیرات سوء خود را بر فرهنگ غیر رسمی به جا گذاشت و امروز آنچه که در سطح جامعه خود ملاحظه می کنیم و مظاهر غیر اسلامی که وجود دارد از فقر تا فساد و تبعیض، همه محصول فرهنگ رسمی سکولاری است که مرزهای دفاعی خود را بعد از انقلاب از مقابل آن برداشتیم.
وی ادامه داد: راه حل رفع این مشکل، اسلامی سازی فرهنگ رسمی است. برای اینکه فرهنگ رسمی به فرهنگ اسلامی تبدیل شود، طبق فرمایشات مقام معظم رهبری باید دولت اسلامی تاسیس شود. باید کارشناسان اسلامی در دستگاه رسمی اسلامی حضور داشته باشند در حالی که کارشناسان امروز بر اساس علوم انسانی غربی عمل می کنند. اگر بتوانیم تحول در علوم انسانی ایجاد کنیم و نظام کارشناسی را تغییر دهیم و دستگاه رسمی فرهنگی خودمان را با کارشناسان اسلامی مدیریت کنیم در آن صورت می توانیم با مظاهر فقر و فساد و تبعیض که ریشه فرهنگی دارند مبارزه کنیم. هرچه در این جریان تاخیر بیافتد ما مجبور هستیم این مظاهر را متحمل شویم.
زاهد با اشاره به تبدیل چالشهای فرهنگی موجود به فرصتها گفت: ما برای تنظیم نظام کارشناسی اسلامی که با تحول در علوم انسانی امکانپذیر است می توانیم از علوم انسانی امروز عبرت بگیریم و بسیاری از راه هایی که غرب در علوم انسانی رفته و به بن بست رسیده را تکرار نکنیم. آنها تجربه ۲۰۰ ساله در تبیین علوم انسانی دارد و ما می توانیم از دستاوردهای آنها عبرت بگیریم و بدون آنکه بخواهیم اشتباهات آنها را تکرار کنیم، علوم انسانی بومی را طراحی کنیم و در یک مقایسه تطبیقی سریع تر و دقیق تر به علوم انسانی اسلامی دست پیدا کنیم.
زاهد بیان کرد: از آنچه که ما امروز داریم می توان به عنوان فرصت استفاده کرد و از راه های بن بستی که غرب از آن بازگشته، نرویم و از محصول کار آنها عبرت بگیریم و علوم انسانی اسلامی و نظام کارشناسی اسلامی و مدل های برنامه ریزی اسلامی را بر اساس آن تنظیم کنیم.
وی با بیان آنکه تحول در علوم انسانی می تواند تنها راهکار برای مواجهه با چالش های فرهنگی محسوب شود، گفت: حرکت های فرهنگی کند هستند و نمی توان انتظار یکباره تغییر آنها را داشت. از ابتدای انقلاب تا به امروز گفتمان بومی سازی در علوم انسانی تقریبا نهادینه شده و عده ای از دست اندرکاران علوم انسانی معتقد به بومی سازی و بخش دیگری هم به اسلامی سازی آن اعتقاد دارند. بنابراین باید از فضای فرهنگی که ایجاد شده استفاده کنیم و با بومی سازی علوم انسانی را به سوی ایجاد علوم انسانی اسلامی ببریم که راه نجات کشور از فقر و فساد و تبعیض است.
زاهد با اشاره به نقش دولت ها در روند تحول در علوم انسانی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی گفت: دولت ها می توانند امکانات لازم را در اختیار بگذارند و پشتیبانی لازم و نظارت داشته باشند اما باید توجه داشت که دخالت آثار منفی از خود بر جای بگذارد. باید اسلامی سازی علوم انسانی به حرکت مردمی تبدیل شود تا حرکت دولتی. حرکت مردمی می تواند با پشتیبانی و حمایت دولت انجام گیرد و امکاناتی که دولت به طور هوشمندانه تزریق می کند. منظور از مردم در اینجا قشر متخصص و آگاه است زیرا کار باید در حیطه فرهنگ تخصصی باید انجام بگیرد.
این استاد دانشگاه بیان کرد: اگر این فرآیند دولتی شود نمی تواند موفق باشد زیرا دستگاه کارشناسی دولت سکولار است. بنابراین نمی توان دولت را متولی چنین کاری دانست اما پشتیبانی و زمینه سازی و حمایت را می توان از دولت ها انتظار داشت. کسانی که این ضرورت را احساس می کنند باید به میدان بیایند و تلاش خود را بکنند و دولت هم این حمایت را از آنها داشته باشد.
زاهد درباره نحوه مواجهه انقلاب اسلامی با چالش های فرهنگی مختلف گفت: ما در ابتدای پیروزی انقلاب دست رد به سینه فرهنگ سکولار زدیم اما این کار به دلیل شور بود و نه از روی فهم دقیق و منطق کامل. به تدریج دشمن با برنامه ریزی با ما مواجهه شد و خود را در عرصه های مختلف به ما تحمیل کرد و مجددا ما هم عکس العمل هایی از روی شور و احساس انجام دادیم که با موفقیت مواجهه نشد.
وی تصریح کرد: معتقدم این رفت و برگشت هایی که اتفاق افتاد و ما متوجه شدیم که شور و احساس به تنهایی کافی نیست و برای مبارزه فرهنگی شعور و برنامه ریزی هم لازم است پیشرفت بسیار بزرگی را حاصل کرد. اکنون در حوزه و دانشگاه های ما گروه های باشعوری مشغول به کار هستند.
زاهد در پایان بیان کرد: ما به تدریج جبهه خودی خود را در برابر حمله برنامه ریزی و فکر شده دشمن فرهنگی پیدا کرده و اکنون صف آرایی خود را منظم کرده ایم. در طول چهل سال شور ما تبدیل به شعور شده که بسیار ارزشمند بوده است و امیدواریم با استقامتی که در جبهه فرهنگ بومی و اسلامی ما به وقوع خواهد پیوست به تدریج صحنه های عقب نشینی که ما در طول چهل سال داشته ایم شکل برعکس به خود بگیرد و فرهنگ غرب عقب نشینی داشته باشد.
نظر شما