به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از پایگاه خبری حوزه هنری، حوزه هنری انقلاب اسلامی هر ساله دیداری با رهبر معظم انقلاب اسلامی دارد. در دیداری که در سال 1393 مقام معظم رهبری با مدیران حوزه هنری داشتند به ضرورت ورود حوزه هنری به عرصه ترجمه تاکید فرمودند. به این ترتیب حوزه هنری تصمیم بر راه‌اندازی مرکز ترجمه خود گرفت و رسما در شهریور 93 آن را افتتاح و کار خود را آغاز کرد. پیش از آن نیز دفتر ترجمه حوزه هنری فعالیت‌هایی داشت؛ اما به گستردگی مرکزی که امروزه فعال است نبود.
دفتر ترجمه حوزه هنری پیش از این زیرمجموعه دفتر آفرینش‌های ادبی حوزه هنری بود و به دو روش اداره سازمانی آفرینش‌های ادبی حوزه هنری و یکی هم از طریق ارتباط مستمر با انتشارت سوره مهر اداره می‌شد. اما با استقلال عرصه ترجمه حوزه هنری و راه‌اندازی مرکز تخصصی ترجمه در این سازمان فعالیت‌های این حوزه گسترده‌تر شد.
حوزه هنری با توجه به اهمیت کار ترجمه آثاری که در حوزه ادبیات پایداری نوشته شده‌اند؛ به منظور ترویج فرهنگ ایثار و آرمان‌های انقلاب چند سالی است که وارد این حوزه شده است. این سازمان آثار دفاع مقدس را نیز به دیگر زبان‌ها ترجمه می‌کند. رسالت مرکز ترجمه حوزه هنری، ترجمه محصولات فکری و ادبی گفتمان انقلاب اسلامی جدا از انتشار آن آثار است. اما این کار به این سادگی‌ها انجام نمی‌شود. چرا که نمی‌توان همه آثار را به زبان انگلیسی و یا عربی ترجمه کرد. برای این منظور نیازسنجی کشورهای دنیا لازم است. به طور مثال، کشوری با توجه به خواسته‌های مطالعاتی خود با آثار خاطره‌نگاری ارتباط برقرار می‌کند و کشور دیگری به هیچ عنوان این آثار را نمی‌پذیرد. در این صورت انجام پروژه‌های ترجمه آثار با دشواری‌هایی روبه‌رو می‌شود و سرعت روند کار را کند می‌کند. همچنین آثار پس از نیازسنجی و ترجمه به یک ناشر خارجی نیاز دارد. ناشری که هم سوابق خوبی داشته و هم پخش خوبی در کشور خود داشته باشد.
پیش از راه‌اندازی مرکز ترجمه حوزه هنری، دفتر ترجمه این نهاد فعالیت‌های خود را معطوف آثار منتشر شده از انتشارات سوره مهر کرده بود. اما امروزه مرکز ترجمه حوزه هنری علاوه بر ترجمه آثار انتشارت سوره مهر به زبانهای دیگر، آثار تولیدی ناشران دیگر را نیز زیر نظر دارد تا اگر قابلیت‌های لازم مورد نظر حوزه هنری انقلاب اسلامی را دارند ترجمه شده و در کشورهای دیگر به فروش برسند.
این مرکز برای تعامل بیشتر و پرهیز از موازی‌کاری ارتباط گسترده‌ای را با دیگر مراکز فعال در ترجمه آثار ارزشی برقرار کرده است. به این ترتیب از اوضاع آثار مورد ترجمه باخبر است و پیش از اقدام به ترجمه هر کتابی از سازمان‌های مذکور استعلام می‌گیرد تا از موازی کاری جلوگیری کند. چرا که با وجود مرکز ترجمه در حوزه هنری، انتشارات سوره مهر نیز در بخش مجزایی به ترجمه آثار می‌پردازد. همچنین سازمان فرهنگ ارتباطات اسلامی در حوزه ترجمه آثار فارسی به زبانهای دیگر جهان فعال است.
ارتباط مستمر میان مرکز ترجمه حوزه هنری و دیگر سازمان‌های مربوطه در این کار به ارائه خدمات هرچه بهتر حوزه ترجمه منجر می‌شود. به عنوان مثال ترجمه رمان «دا» به زبان اسپانیولی پیش از ایجاد این ارتباطات هم از سوی حوزه هنری پیگیری و تا حدودی ترجمه انجام شده بود و هم از سوی سازمان فرهنگ ارتباطات اسلامی به این زبان در حال ترجمه بود. پس هزینه‌های بیت‌المال در مسیر درست اما با عدم مدیریت لازم مصرف می‌شد. در نتیجه گسترش روابط میان مرکز حوزه هنری و دیگر سازمان‌های فعال در عرصه ترجمه ضروری بوده و هست.
شاید این سوال برای شما پیش آید که مترجمانی که آثار فارسی را به زبانهای دیگر بازگردانی می‌کنند چه کسانی هستند و از چه ویژگی‌هایی برخوردارند. حوزه هنری در امر ترجمه از تکنیک خاصی برای این کار بهره می‌برد. یکی از این تکنیک‌ها استفاده از مترجمان غیر ایرانی و در عین حال مسلط به زبان فارسی و زبان مادری خود است. به عنوان مثال، اگر قرار است اثری به زبان انگلیسی ترجمه شود از مترجم با سابقه اهل انگلستان استفاده می‌شود که زبان فارسی را به خوبی می‌شناسد و در ترجمه فارسی به انگلیسی توانایی‌های بسیاری دارد. اما سوال دیگر اینجاست که آیا این مترجم نویسنده ادبی هم هست یا فقط کار ترجمه را بر عهده دارد؟ برای این موضوع هم حوزه هنری در مرکز ترجمه خود چاره‌ای اندیشیده که به خروجی ارزشمندی ختم می‌شود. هر اثر ادبی فارسی پس از ترجمه به زبان دیگر، در اختیار یکی از نویسنده‌های ادبی آن کشور که مورد اعتماد و با سابقه است قرار می‌گیرد تا ترجمه را از نظر متن ادبی اثر ویرایش کند.
مرکز ترجمه حوزه هنری علاوه بر ترجمه آثار فارسی به زبانهای دیگر، با توجه به نیازسنجی جامعه مخاطب کشور، آثار ادبی ارزشمند دیگر کشورهای دنیا را به فارسی نیز ترجمه می‌کند. در این کار نیز همانند ترجمه آثار فارسی به زبانهای دیگر دنیا از ترفند‌های خاص خود بهره می‌جوید.
در مورد ترجمه شعر فارسی، مرکز ترجمه حوزه هنری فعالیت‌های خوبی داشته است. اما این کار با دشواری‌هایی روبه‌رو ست. به عنوان مثال از مجموعه شعر چاپ شده در یک کتاب از سوی شاعر ایرانی، همه اشعار آن مجموعه با توجه به مخاطب کشور مورد نظر قابلیت ارائه به مردم آن کشور را ندارد. در نتیجه نمی‌توان همه آن اشعار را ترجمه و در یک کتاب به کشورهای دیگر ارائه کرد. به این ترتیب حوزه هنری گزیده اشعار شاعران مختلف را ترجمه و با توجه به نیاز و علاقه‌مندی مخاطبان خود در یک مجموعه چاپ و منتشر می‌کند.
مرکز ترجمه حوزه هنری برای توزیع مناسب آثار ترجمه شده فارسی به دیگر زبانهای دنیا دقت زیادی دارد. در این کار ناشران خارجی پس از بررسی سوابق و تایید نهایی انتخاب می‌شوند. مذاکرات حوزه هنری با ناشران خارجی طی توافقی رسمی و مطمئن شکل می‌گیرد تا چاپ، انتشار و توزیع آثار به خوبی انجام شود. چرا که بررسی‌های بین‌الملل حوزه هنری در مورد ناشران خارجی نشان از عدم تعهد لازم از سوی آنها دارد و این موضوع حساسیت این سازمان را در انتخاب ناشر خارجی خود بیشتر کرده است. در بررسی‌های انجام شده بسیاری از ناشران خارجی چاپ و انتشار اثر را به شرطی می‌پذیرفتند که 200 نسخه آن تنها از سوی حوزه هنری خریداری شود. غافل از آنکه ناشر محترم خارجی تنها همان 200 نسخه را چاپ می‌کرد و از توزیع تعداد بیشتری میان اهالی کتاب کشور خود سر باز می‌زدند.
حوزه هنری برای این دشواری هم راه حلی مناسب یافته است. راه حلی که به موجب آن آثار ترجمه شده با اطمینان در دیگر کشورهای جهان چاپ و منتشر می‌شود. این سازمان ضمن انتخاب ناشر خارجی مطمئن در این کار، متهد می‌شود تا 200 نسخه اثر منتشرشده را از ناشر خارجی خریداری کند و به دست رایزن فرهنگی ایران در کشور مورد نظر برساند تا از اطرف وی میان مردم اهل مطالعه آن کشور توزیع شود. این کار هم از سوی حوزه هنری به شرطی انجام می‌شود که ناشر محترم به تعهدات خود کامل عمل کند. همچنین با ایجاد روابط گسترده و سازنده با رایزن فرهنگی کشور مقصد، نظارت روی انتشار و توزیع اثر ترجمه شده از سوی ناشر خارجی انجام می‌شود.
مرکز ترجمه حوزه هنری از نظر آموزش نیز دست به کار شده است و با جذب دانشجویان خارجی رشته زبان و ادبیات فارسی در ایران، ضمن معرفی هرچه بهتر شاعران و نویسندگان ادبیات فارسی به دانشجویان خارجی، بخشی از کارهای ترجمه خود را با برگزاری نشست‌های تخصصی با این دانشجویان خارجی پیش می‌برد. البته این کار با دقت بسیار و عملکرد حساب شده پیش می‌رود.
همچنین این مرکز تاکنون بیش از 10 نشست تخصصی «دانش افزایی و هم‌اندیشی نقد ترجمه» با اهداف و موضوعات گوناگون شامل «نشانه شناسی انتقادی به مثابه نظریه و رویش در نقد ترجمه»، «نقد ترجمه مبتنی بر سنت ترجمه در ایران»، «تحلیل انتقادی ترجمه،نظریه و کاربرد»، «روش‌شناسی نقد ترجمه در ایران معاصر»، «از نقد ادبی تا نقد ترجمه ادبی»، نقد ترجمه مثنوی معنوی»، «نقد ترجمه با نگرشی خاص به رویکرد آنتوان‌برمن»، «نقش و جایگاه ترجمه در ادبیات تطبیقی»، «ترجمه دبیات به فیلم سینمایی؛ چالش‌ها و امکانات»، «ارزیابی و کارسنجی ترجمه با نگاهی به راهکار فراترجمانیک پیشنهادی لز سوی جرج‌اشتاینر» در حوزه هنری برگزار کرده است که نتایج ارزشمندی را برای این مرکز داشته است.
مرکز ترجمه حوزه هنری انقلاب اسلامی تا کنون اقدام به ترجمه بیش از 50 اثر از فارسی به زبانهای دیگر جهان و برعکس کرده است که هر کدام از آنها تا کنون مراحل قابل توجهی را پشت سر گذاشته اند. از میان آثاری که تاکنون از سوی این مرکز ترجمه، چاپ و منتشر شده است می‌توان به کتاب‌های «منِ او» از فارسی به عربی، «آن عزیز خدا» از فارسی به زبانهای عربی و انگلیسی، «چرا؟ چرا؟ چرا؟» از فارسی به عربی و انگلیسی و همچنین کتاب «خواب زیر شکوفه‌های هلو» از کره‌ای به فارسی اشاره کرد. این مرکز در حوزه شعر نیز ترجمه‌هایی از فارسی به زبانهای کره‌ای منتشر شده در کشور کره جنوبی، ارمنی منتشر شده در کشور ارمنستان و انگلیسی منتشر شده در کشور هندوستان داشته است.
اردو، ارمنی، اسپانیایی، اندونزیایی، انگلیسی، ایتالیایی، ترکی آذری، ترکی استانبولی، تاجیکی، روسی، عربی، فرانسه، کردی و هندی زبان‌هایی است که تاکنون مرکز ترجمه حوزه هنری در عرصه‌های گوناگون داستان، شعر و خاطره‌نگاری به آن پرداخته است.
نظر شما