دکتر محمد فنایی اشکوری، عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در گفت وگو با خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان، با بیان اینکه تولید علم نیازمند تبادل چندجانبه فکر است، اظهار کرد: مشکل ما این است که هم اندیشه برای نوآوری کم داریم و هم اینکه عموما حرف های رایج تکرار می شود. معمولا سنتی ها سخنان گذشتگان را تکرار می کنند و متجددان حرف های غربی ها را از نو بیان می کنند.
وی ادامه داد: گویی دیگر گوش شنوا برای شنیدن سخن نو زیاد نیست. دوست داریم همان حرف های مأنوس و مألوف را بشنویم در حالی که با تنگ نظری و تعصب نمی توان از آزاداندیشی سخن گفت. تحولات فرهنگی به تدریج شکل می گیرند. متصدی اصلی این کار هم عالمان و اندیشه وران هستند و قرار نیست کسی از بیرون بیاید و چنین فضایی را ایجاد کند.
عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) گفت: این فضا با دستور و درخواست شکل نمی گیرد؛ بلکه باید نظام تعلیم و تربیت و آموزش و پژوهش ما در سطح کلان تحول یابد و به سمتی رود که نوآوری و آزاداندیشی تشویق و تقویت شود.
عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در ادامه ابراز کرد: بسیاری از پژوهش های دانشگاهی و مقالاتی که نوشته می شود و در ژورنال های بین المللی منتشر می شود، برای پاسخ به نیازهای کشور و حل معضلات جامعه ما نیست، بلکه بیشتر برای بالا رفتن اعتبار علمی نویسنده است. وضع حوزه نیز در این جهت چندان مطلوب نیست. به سختی می توان گفت مواد درسی، کتب درسی، نحوه و کیفیت تحقیقات ما، پایان نامه هایی که نوشته می شود و سازمان حاکم بر آن به سمت تمدن سازی است. البته کوشش های صادقانۀ بسیاری در حوزه و دانشگاه برای نیل به این مقصود صورت می گیرد، اما متأسفانه جریان غالب و حاکم چنین نیست.
فنایی اشکوری گفت: متاسفانه، گاهی به جای آنکه کسی که اندیشه ای نو دارد تشویق شود، مورد حمله و اتهام قرار می گیرد و این موجب می شود که افراد جرأت بیانِ یافته های خود را نداشته باشند. این مشکل به آسانی رفع نمی شود، بلکه نیازمند تحول در نظام تعلیم و تربیت کشور است.
وی در بخش دیگری از مباحث خود با اشاره به مهمترین ویژگی گفت وگوهای علمی اظهار کرد: با هدف از این گفت وگو جست وجوی حقیقت باشد؛ اگر غرض گفت وگو صرفاً قبولاندن نظر خود به دیگران باشد و و اساساً فرد احساس نیاز به اندیشه های دیگران نکند، یک گفت و گوی علمی شکل نمی گیرد بلکه کار به خطابه و جدل می کشد.
این پژوهشگر رشد اخلاقی و شخصیتی را از ویژگی های گفت وگوی علمی ثمربخش دانست و تاکید کرد: در یک گفت و گوی علمی درجۀ بالایی از رشد اخلاقی و شخصیتی لازم است. حقیقت جویی، انصاف، تواضع، احترام به طرف مقابل، و دوری از تعصب شرط ضروری در گفت و گوی علمی، نظریه پردازی و نقادی است. تکبر، خودبزرگ بینی، بی انصافی و انواع تعصبات مانع هر نوع آزاد اندیشی و نقادی است. در فقدان عناصر اخلاقی کار به مخاصمه و سوء فهم منتهی می شود.
وی در مورد تاثیر و جایگاه فلسفه ورزی در سیر تولید علم خاطرنشان کرد: ما در مباحث علمی محض و فلسفی شاهد نوآوری هایی هستیم، گرچه در حد مطلوب نیست. اگر وضعیت فعلی فلسفه را با سی سال قبل مقایسه کنیم، بسیار تحول یافته است. همین فلسفه های مضاف که امروزه مورد توجه است، سی سال پیش مطرح نبود. مثلا در فلسفه دین، اخلاق، سیاست، و فلسفه عرفان گام هایی برداشته شده است. اگر در سایر حوزه های علوم اجتماعی و علوم انسانی، همان تحولی که در فلسفه ایجاد شده پیش بیاید، می توان به آینده امیدوار بود.
نظر شما