به گزارش گروه مسجد و کانون‌های مساجد خبرگزاری شبستان، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حبیب‌رضا ارزانی؛ دبیر ستاد عالی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور، به مناسبت روز پژوهش، پیامی صادر کرد که متن آن به شرح زیر است:
نگاهى پژوهش‌گرانه و دقیق به قرآن كریم، پژوهنده را به گنجى بزرگ وثروتى انبوه مى‌رساند، پژوهش پایه حکمت است و در قرآن کریم آیه 269 سوره بقره آمده است:
«یوتی الحکمه من یشاء و من یوت الحکمه فقد اوتی خیراً کثیرا و ما یذکر الا اولوا الالباب؛ خدای متعال حکمت را به هر کسی که بخواهد می‌دهد و کسی را که خداوند حکمت می‌دهد، قطعاً خیر کثیری داده است و این حقیقت را متذکر نشوند مگر کسانی که صاحب فهم و درک و درایت‌اند».
پس دانش خیر کثیر است؛ چرا که در مقابل دانش و حکمت، دنیا و دارایی قرار گرفته که از نگاه قرآن خیر است و نه خیر کثیر، چرا که در آیه 180 سوره بقره، ذیل آیه مرتبط با وصیت می‌فرماید:
إِنْ تَرَكَ خَیْراً؛ یعنی اگر انسان وفات یافته ماتَرَکی از خود باقی بگذارد خیر است، ولی حکمت خیر کثیر است.
باز در سوره مجادله، آیه 11، فرموده:
يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ؛ یعنی، علم که از مصادیق حکمت است، باعث رفعت انسان است.
در سوره توبه، آیه 122 نیز در حالی که به موضوع رزم و دفاع پرداخته، فرموده:
«وَ ما کانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا کَافَّةً فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ...؛و نمی‌شود که مؤمنان همگی اعزام شوند؛ پس چرا اعزام نشوند از هر گروهی جمعی از آنان تا دانش دین بیاموزند...».
در اینجا نیز به کسب دانش پرداخته، دانشِ دین و فقاهت که از مسایل و مبانی مهم دین مبین اسلام است و همه اینها نشان از اهمیت پژوهش است، چرا که با پژوهش می‌توان به این ابواب دست یافت.
براى مثال، در بیش از 1500 آیه از قرآن کریم از موضوعاتِ علم، معرفت، تعقل، تذكّر و تدبّر كه همگى می‌توانند ذیل عنوان «پژوهش» جاى گیرند، سخن به میان آمده است.
آرى، اگر به همه این نكات توجه كنیم و آنها را كنار یكدیگر بگذاریم، آشكارا معلوم مى‌شود كه قرآن كریم تا چه اندازه به علم‌آموزی و پژوهش اهمیت مى‌دهد.
از این‌رو باید در انجام برنامه‌های پژوهشی با دقت به مباحث هفتگانه مندرج در زیر توجه کرد تا نتایج حاصل قابل استناد و بهره‌برداری باشند:
۱. معرفت و شناخت دقیق و عمیق پژوهش.
۲. شناسایی دقیق وضع موجود در هر عرصه پژوهشی.
۳. آشنایی و معرفت به پژوهش‌های انجام شده در موضوع و عرصه‌های محلی، ملی و بین‌المللی.
۴. آشنایی با الگوهای ارائه شده و موفق در جهان در موضوع پژوهش.
۵. اولویت‌بندی پژوهش‌ها.
۶. پردازش به مسایل ضروری و کاربردی در عین عدم غفلت از پژوهش‌های بنیادین.
۷. بازخوردگیری از نتایج پژوهش‌ها، پس از اجرا.
در قرآن كریم آیات فراوان دیگری مبنی بر فضیلت علم و پژوهش وجود دارد که از باب نمونه آیاتی چند از نظر خواهد گذشت:
در آیه 9 سوره زمر فرموده:
«قل هل یستوی الذین یعلمون و الذین لا یعلمون؛ بگو آیا كسانی كه می‌دانند و كسانی كه نمی‌دانند مساوی هستند»
در آیه 28 سوره فاطر نیز فرموده:
«انّما یخشی الله من عباده العلماء؛ و تنها بندگان دانا و دانشمند از خدا ترس آمیخته با تعظیم دارند.»
می‌بینید که در اینجا با کلمه انّما، خداترسان را محصور در علماء کرده است و باز در سوره عنکبوت، آیه 43، فرموده:
«و تلك الامثال نضربها للناس و ما یعقلها الا العالمون؛ اینها مثال‌هایی هستند كه ما برای مردم می زنیم و جز عالمان، آنها را فهم نمی‌كنند.
با مثالی چند از قرآن کریم، می‌بینید که موضوع پژوهش در دین مبین و اَکملِ اسلام، چقدر مهم است و مورد تأکید قرار گرفته است.
روزِ پژوهش را به کلّیه متولیّان و دست‌اندرکاران عرصه علم و پژوهش تبریک می‌گویم و به مصداق آیه «الّذین جاهدوا فینا لنهدینّهم سبلنا» از خداوند منّان هدایت تلاشگران عرصه دین و پژوهش را مسألت دارم.
در پایان از همه اندیشه‌ورزان عرصه پژوهش و پژوهشگران عرصه‌های مختلف علوم، تقدیر و تشکر کرده و روز پژوهش را به این عزیزان تبریک عرض می‌کنم.
حبیب رضا ارزانی؛ مشاور وزیر و دبیر ستاد عالی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور
نظر شما