خبرگزاری شبستان – سرویس قرآن و معارف: "امام صادق (ع) فرمود: شرایط دعا را نگاه دار، وبنگر که چه کسی را می خوانی وچگونه می خوانی وبرای چه می خوانی. وحقّ عظمت وکبریای خداوند را به جای آور وبا قلب خویش علم او به باطنت وآگاهی اش از درونت ومکنونات قلبی ات از حقّ وباطل بنگر وراه های نجات وهلاک خویش را بشناس، که مبادا از خدا چیزی بخواهی که هلاکتت در آن است وتو نجات خود را در آن می پنداری."
آنچه در ادامه می آید سلسله رهنمودهای امام صادق علیه السلام برای حیات طیبه در کتاب "مصباح الشریعه" است. این کتاب از سوی عباس عزیزی ترجمه شده است.
چگونه و در چه حالی تشهّدهایمان را بگوییم؟
امام صادق (ع) فرمود: تشهد ثنای بر خداوند است. پس در نهان خود بنده او باش ودر فعل وعمل خضوع ورز، همچنان که با زبان وادعا بنده اویی. ودرستی گفتارت را با صفای باطنی پیوند ده وبا همه وجود سر بندگی در برابر او فرو دار، چرا که او تو را بنده آفرید وستور داده تا با قلب وزبان واعضای بدنت عبادتش کنی تا بدین وسیله، ربوبیّت او وبندگی خود را محقّق داری. وبدان که سرنوشت آفریدگان به دست اوست. آنان را نفسی ولحظه ای نیست، مگر آن که در ید قدرت ومشیّت اوست، وآنان را از انجام کم ترین چیز در حیطه قدرت او عاجزند، مگر آن که به اذن ومشیّت واراده او باشد.
خدای تعالی فرماید: وپروردگار تو هر چه را بخواهد می آفریند وبر می گزیند وآنان اختیاری ندارند. منزّه است خدا واز آنچه [با او] شریک می گردانند، برتر است.
پس برای خدا بنده ای باش که با زبان وادعا وعمل، او را شاکر است وزبان صادق خود را به صفای باطن پیوند بده چه او خالق توست. او عزیزتر وجلیل تر از آن است که کسی جز او را اراده ومشیتی باشد ویا بر اراده او سبقت جوید. پس عبودیت خویش را در رضامندی به حکمتش وبندگی در عبادت او به کار گیر تا اوامرش را ادا نمایی.
او تو را امر فرموده که بر حبیبش، پیامبر خدا محمّد (ص) درود فرستی؛ پس نماز برای خداوند را با درود بر او مقارن کن واطاعت از خدا را با اطاعت از او وگواهی بر وجود خدا را با گواهی بر رسالت پیامبر (ص) همراه کن، ومراقب باش از برکت های شناخت پیامبر (ص) بی نصیب نمانی؛ چرا که اگر چنین باشد، از استغفار وشفاعت او - که به امر پروردگار بزرگ است - محروم خواهی بود واین حاصل نخواهد شد مگر با رعایت فرمان خدا وسنت پیامبر (ص). پس بدان که نباید از شناختن قدر ومنزلت آن گرامی نزد خداوند غافل شوی.
آداب سلام از نگاه امام صادق (ع)
امام صادق (ع) فرمود:سلام گفتن در انتهای هر نماز، به معنای ایمنی است و بدین معناست که امر خدای متعال وسنت پیامبر (ص) را با خضوع وخشوع ادا کرده است، پس او از بلای دنیا وآخرت، ایمن باشد. سلام، اسمی است از اسمای خداوند متعالی، که آن را در خلقش به ودیعت نهاده، تا در معاملات وامانات وروابط خود از آن بهره جویند، ودر دوستی ومعاشرت خویش صادق باشند.
وچنانچه بخواهی سلام را در همان جا که باید به کار بری ومعنای واقعی اش را ادا کنی، باید از خدا بترسی ودین، قلب وعقلت را سالم نگه داری وآن را به ظلم وتاریکی گناهان آلوده نکنی وفرشتگان حافظ خویش (کرام الکاتبین) را با کردار بد ناراحت وملول واز خود بیزار نکنی، سپس دوستت ودشمنت از تو نرنجد؛ چرا که اگر نزدیکان از دستش در امان نباشند، آن که از دورتر است مسلّماً از دست او در امان نخواهد بود.
پس کسی که سلام را در این مواضع مراعات نکند، نه سلامش فایده ای دارد ونه تسلیمش. او در سلامش کاذب است، اگر چه خلق را بسیار سلام گوید.
وباید بدانی که مردمان همواره دستخوش آزمون اند یا در دام محنت گرفتارند. آن که به نعمت آزمون شود، باید شکر نعمت گوید وآن که به سختی دچار است، باید صبر پیشه سازد. بدان که کرامت در بندگی خدا وخواری در نافرمانی از اوامر اوست وراهی به رضوان ورحمت خداوند نباشد، جز به مدد فضل وبخشش او؛ وهیچ وسیله ای برای دست یابی به طاعتش، جز به واسطه توفیق الهی فراهم نگردد وهیچ شفیعی در پیشگاهش نیست، جز به اذن ورحمتش.
آداب دعا و نیایش از نگاه امام صادق (ع)
امام صادق (ع) فرمود: شرایط دعا را نگاه دار، وبنگر که چه کسی را می خوانی وچگونه می خوانی وبرای چه می خوانی. وحقّ عظمت وکبریای خداوند را به جای آور وبا قلب خویش علم او به باطنت وآگاهی اش از درونت ومکنونات قلبی ات از حقّ وباطل بنگر وراه های نجات وهلاک خویش را بشناس، که مبادا از خدا چیزی بخواهی که هلاکتت در آن است وتو نجات خود را در آن می پنداری.
خدای تعالی می فرماید: وانسان [همان گونه که ] خیر را جزا می خواند، [پیشامد] بد را می خواند وانسان همواره شتابزده است.
وبیندیش که چه می خناهی وبرای چه می خواهی. ودعا آن است که در همه چیز خدا را استجابت گویی وخون خود را در راه مشاهده پروردگار نثار کنی وامیال نفسانی را ترک کنی وهمه امور را - ظاهر وباطن - به خدای تعالی واگذاری.
پس چون شرط دعا را مراعات نمی کنی، انتظار اجابت نیز نداشته باش؛ چون که او آشکار وخفا را می داند؛ وبسا او را به چیزی بخوانی ونهانت، خلاف آن را گوید (در دعا، زبان ودلت یکی نباشد).
یکی از صحابه، به بعضی دیگر از آنان گفت: شما در انتظار بارانید ومن (به دلیل اعمال ناشایست خود) در انتظار سنگ.
وبدان که اگر خدا ما را به دعا امر نفرموده بود، چون خالصانه او را می خواندیم، بر ما به اجابتش تفضّل می فرمود. پس حال که خود اجابت دعا را - که همراه با شرایطش باشد - ضامن گشته، چگونه ناامید باشیم؟
از رسول خدا (ص) درباره اسم اعظم پرسیدند، فرمود: هر اسمی از اسم های خدا، اعظم است. پس قلب خویش را از ماسوایش فارغ گردان وخدای تعالی را با هر اسمی که خواهی بخوان، که در حقیقت، او چنین نیست که دارای اسمی باشد وفاقد اسمی دیگر، بلکه او خدای واحد قهّار است.
رسول خدا (ص) فرمود: خداوند تعالی دعای کسی را که با دل مشغولی به غیر خدا دعا کند مستجاب نمی فرماید.
امام صادق (ع) فرمود: چون کسی از شما اراده می کند که از پروردگارش حاجتی بخواهد، باید از جمیع مردمان مأیوس گردد وامید به کسی جز خدای - عزّ وجلّ - نبندد. پس چون خدای تعالی این امر را در دل بنده اش ببیند، هر چه را که او بخواهد، بدو عطا کند.
بنابراین، چون شرایطی را که برایت ذکر گشت در دعا مراعات کنی وباطن خویش را برای خدا خالص گردانی، تو را به یکی از سه چیز مژده باد:
اول: در برآورده شدن حاجتت، تعجیل می ورزد؛
دوم: چیزی بهتر از آنچه خواسته ای، برایت ذخیره می کند؛
سوم: یا بلایایی را از تو باز می گرداند که اگر به تو رسند، به هلاکت در افتی.
پیامبر (ص) فرمود: خداوند تعالی می فرماید: آن کس که ذکر من، او را از حاجت خواستن از من باز دارد، بهترین چیزی که به حاجت خواهانم می دهم، بدو خواهم داد.
امام صادق (ع) فرمود: خدای را یک بار خواندم، فرمود: لبیک بنده من. حاجت خویش از یادم بردم، زیرا پاسخ او بسی بزرگ تر ووالاتر است از آنچه که بنده از او خواسته است؛ اگر چه حاجتش، بهشت ونعمت جاودان باشد ولذّت آن را جز عاملان محبّ وعارفان برگزیده وخواص خدا ندانند.
نظر شما