خبرگزاری شبستان – سرویس قرآن و معارف: امام صادق (ع) فرمود: "بر هر نفسی که می کشی، یک شکر، بلکه هزاران شکر واجب است وکم ترین درجه شکر، این است که نعمت را تنها از جانب خدا بدانی، نه دیگری؛ وبه آنچه داده رضایت دهی، ونعمتش را دست مایه سرپیچی از فرمان او قرار ندهی، واوامر ونواهی او را نادیده نگیری. پس در همه حال بنده ای باش شاکر، که در این صورت خداوند را در همه حال، پروردگاری کریم خواهی یافت.
اگر نزد خداوند تعالی، عبادتی برتر از شکر، که بندگان مخلص به جای می آورند، وجود داشت، خداوند از آن سخن می گفت؛ امّا چون عبادتی برتر از آن یافت نمی شود پس خداوند عبادت شکر را وبه جای آورندگانش را مورد عنایت خاص قرار داده، فرموده: واندک اند بندگان شکر گزار من.
وشکر کامل آن است که به زبان نهان وخالص برای خداوند عزّ وجلّ - اعتراف کنی که بر کم ترین درجه شکر گذاری نیز قادر نیستی، چه توفیق یافتن بر شکر، خود نعمتی است دیگر که باید بر آن نیز شکر کرد واین نعمت وجودش بسی بزرگ تر وعزیزتر از نعمتی است که برای آن توفیق شکر یافته ای، در حالی که در دریای نعمات خداوند غرق گشته واز درک غایت شکرش عاجز وقاصری."
آنچه در ادامه می آید سلسله رهنمودهای امام صادق علیه السلام برای حیات طیبه در کتاب "مصباح الشریعه" است. این کتاب از سوی عباس عزیزی ترجمه شده است.
نیت از چشم امام صادق (ع)
امام صادق (ع) فرمود: کسی که دارای نیّتی صادق باشد، دارای قلب سلیم است؛ زیرا سلامت وپاکی قلب از خیالات باطل، نیّت را در همه امور برای رضای خدای تبارک وتعالی خالص می گرداند.
خداوند - تبارک وتعالی - می فرماید: روزی که نه مال ونه فرزندی سودی نرساند، مگر کسی که با قلبی سلیم به محضر خدا آمده باشد.
پیامبر اکرم (ص) فرمود: نیّت مؤمن، از عمل او نیک تر است.
ونیز فرمود: ارزش اعمال، به نیّت هاست وهر کسی را همان دهند که در نیّت داشته است. پس بنده بایستی در هر حرکت وسکونی نیّتی خالص داشته باشد، زیرا اگر چنین نباشد، او غافل است و غافلان را خداوند متعال مذمّت کرده وفرموده: آنان چونان چهارپایان، بلکه گمراه ترند وهمانا آنان غافلانند.
پاکی نیّت مؤمن به اندازه صفا وپاکی قلب اوست وبر همین اساس ظاهر می گردد وبر حسب اختلاف مراتب ایمان، مختلف است.
صاحب نیّت خالص من وهوس های خود را مغلوب قدرت خود ساخته، چرا که به پاس بزرگ شمردن وتعظیم خداوند به چنین مرتبه ای نایل آمده است.
شرم وحیا از نیّت خالص برآید، وصاحب آن از خویشتن خویش در رنج است، ومردم از وی در آسایش اند.
قلب خویش را قبله زبانت قرار ده
امام صادق (ع) فرمود: کسی که به حقیقت، دل مشغول یاد خدای تعالی باشد، مطیع است وکسی که از او غافل باشد، عاصی. طاعت، نشان هدایت است ومعصیت، نشان گمراهی. ریشه این دو، به یاد خدا بودن وغفلت از اوست. پس قلب خویش را قبله زبانت قرار ده که هیچ حرکت وجنبشی نکند جز با اشارت قلب وموافقت عقل ورضای ایمان؛ چه خدای تعالی به نهان وآشکار تو وآنچه که در سینه ها می گذرد آگاه است، چه رسد به کارهای آشکار بندگان.
چنان باش که گویی روحت از بدنت جدا شده ودر عرصه محشر هستی ومورد بازخواست قرار گرفته ای. از هر چه که خدایت با امر ونهی ووعد ووعیدش، تو را مکلف کرده غافل مباش وخود را به غیر آن مشغول مکن. قلب خویش را با آب اندوه وترس شست وشو بده وچنان خدای تعالی را به پاس یاد کردن او از تو - که نه از سر نیاز به توست - یاد کن.
ذکر ویاد او از تو، بسی با شکوه تر، خوش تر، والاتر، کامل تر، ودیرینه تر از ذکر ویاد تو از اوست وپیش از آن که تو ذکرش کنی، او به یاد تو بوده است.
حال که دریافتی که خداوند از تو غافل نیست، خضوع، حیا وشکستگی پدیدار می شود، واز همین جا می توانی کرم وفضل ازلی اش را بنگری وعبادت وطاعتت نزد تو - اگر چه بسیار باشد - در مقایسه با منّت ولطف او، کم واندک می نماید، ودر این صورت، عبادتت در پیشگاهش خالص می گردد.
هر گاه از نعمت های خداوند غفلت ورزی وعمل خویش را بزرگ پنداری، ریا، خودپسندی، سفاهت وبدبینی نسبت به خلق بر تو عارض می شود که این، فراموش کردن فضل وکرم اوست که جز دوری از خدا حاصلی نباشد وجز بیگانگی با او ثمری ندهد.
ذکر دو نوع است: ذکر خالص که قلب با آن همراهی کند وذکر صادق که خدا را با آن صفاتی که می خواند، پذیرفته باشد؛ چنان که رسول خدا (ص) [به خداوند] عرضه داشت: ستایش وثنای تو را نتوانم به بیان وشمارش آورم. تو همان گونه ای که خود ثنای خویش گفته ای.
پس رسول خدا (ص) برای ذکر خدای تعالی، در علم وآگاهی خود مقداری معیّن را تعیین نفرمود که در برابر ذکر خداوند - عزّ وجلّ - از خویش، بتواند قرار بگیرد.
بنابراین، کسان دیگر که مقامشان از پیامبر (ص) پایین تر است، سزاوارتر به اقرار به عجز می باشند. پس باید دانست که مادام که خداوند به بنده ای توفیق ذکر ندهد، او توان ذکر گفتن وبه یاد او بودن را ندارد.
کم ترین درجه شکر، این است که نعمت را تنها از جانب خدا بدانی
امام صادق (ع) فرمود: بر هر نفسی که می کشی، یک شکر، بلکه هزاران شکر واجب است وکم ترین درجه شکر، این است که نعمت را تنها از جانب خدا بدانی، نه دیگری؛ وبه آنچه داده رضایت دهی، ونعمتش را دست مایه سرپیچی از فرمان او قرار ندهی، واوامر ونواهی او را نادیده نگیری. پس در همه حال بنده ای باش شاکر، که در این صورت خداوند را در همه حال، پروردگاری کریم خواهی یافت.
اگر نزد خداوند تعالی، عبادتی برتر از شکر، که بندگان مخلص به جای می آورند، وجود داشت، خداوند از آن سخن می گفت؛ امّا چون عبادتی برتر از آن یافت نمی شود پس خداوند عبادت شکر را وبه جای آورندگانش را مورد عنایت خاص قرار داده، فرموده: واندک اند بندگان شکر گزار من.
وشکر کامل آن است که به زبان نهان وخالص برای خداوند عزّ وجلّ - اعتراف کنی که بر کم ترین درجه شکر گذاری نیز قادر نیستی، چه توفیق یافتن بر شکر، خود نعمتی است دیگر که باید بر آن نیز شکر کرد واین نعمت وجودش بسی بزرگ تر وعزیزتر از نعمتی است که برای آن توفیق شکر یافته ای، در حالی که در دریای نعمات خداوند غرق گشته واز درک غایت شکرش عاجز وقاصری.
بنده کجا می تواند شکر نعمت خدای را به جای آورد وکی می تواند لطفش با لطف خدای بزرگ برابری کند؟! در حالی که بنده، ناتوانی است که هیچ توانی ندارد مگر به مدد الهی خدای تعالی از طاعت وعبادت بنده، بی نیاز است. او بر افزون نمودن نعمت ها تا ابد تواناست. پس از این روی، خدای را بنده ا شاکر باش تا در اثر شکرگزاری شگفتی (عنایت های شگفت) ببینی.
نظر شما