خبرگزاری شبستان - سرویس قرآن و معارف: "باید متوجه باشیم اگر کسی می خواهد مباحث اعتقادی را مطرح کند اولا باید خونسرد باشد - به عبارت دیگر اگر مطلبی خلاف باورهای او گفته می شود سریع موضع نگیرد و پرخاش نکند و در طرح پاسخ ها به شبهات بسیار بردبار و صبور باشد - و مطلب مهم دیگر این که ببیند آیا آن بعد و تسلط و اشراف علمی در پاسخگویی به شبهات را دارد یا نه. اگر بعد علمی ضعیفی دارد بهتر است که اساسا ورود نکند چون اگر چنین فردی با چنین مختصاتی وارد فضای شبهات شود چه بسا که رو به مغالطه گری بیاورد و پاسخ های اقناع کننده ندهد. بنابراین دو شرط مهم در این جا علمیت و صبوری است و اگر آن دو جنبه مراعات شود ما به آن نتیجه مورد نظر خواهیم رسید."
آنچه در ادامه می آید گفتگوی سرویس قرآن و معارف خبرگزاری شبستان با حجت الاسلام و المسلمین علیرضا احدی، مبلغ و کارشناس مذهبی درباره حساسیت طرح مباحث دینی به ویژه در زمانی که این مباحث با خط قرمزهای شیعه و سنی همراه است.
همچنان که استحضار دارید در ماه ربیع الاول و هفته وحدت قرار داریم و روایت اهل تسنن و تشیع از روز تولد مبارک رسول الله (ص) بهانه نامگذاری این هفته است. می خواستم از خدمت شما بپرسم چطور می توان با وجود این که به اصول و مبانی شیعه باورمند بود اما به گونه ای رفتار کرد که رخنه در جهان اسلام پدید نیاورد و این دو را با هم و در جوار یکدیگر دید؟
مطلبی که وجود دارد این است که عموم مردم از این که مذهبی داشته باشند و پیرو مکتبی باشند دنبال نفع شخصی نیستند، بنابراین اگر در برابر شما می ایستند و موضعی می گیرند این طور نیست که نفع شخصی شان در آن ایستادن و موضع گرفتن باشد. آن ها حقیقتا دنبال حق می گردند بنابراین اگر شما با برهان و استدلال سخن بگویید و با همان اصول دین و منطقی که در حقیقت مذهب وجود دارد پیش بروید آن ها به خاطر آن که دنبال حق هستند تبعیت خواهند کرد و مطلب شما را خواهند پذیرفت. بنده تجربه حضور در مناطق اهل تسنن را داشته ام و آن جا به عنوان مبلغ حضور داشته ام و خاطرات بسیار خوبی از آن مناطق دارم. ممکن است کسی که از دور نگاه می کند تصور کند که کار در این مواقع به زد و خورد و دعوا و فحاشی می رسد در حالی که این طور نیست و ما در آن جا رفتارهای بسیار خوبی از اهل تسنن می دیدم چون وقتی پرسش و شبهه ای را طرح می کردند ما با استدلال به آن ها جواب می دادیم. البته همچنان که اشاره شد این وضعیت درباره عموم مردم صادق است اما درباره برخی سران گاه این گونه نیست. کسانی که ممکن است نان مذهبی را بخورند و به اسم مذهب به واقع نفع شخصی خود را دنبال کنند این افراد به استدلال و اصول شما گوش نخواهند داد.
شما دیده اید گاهی نویسندگانی که به طمع کسب جایگاهی در یک مذهبی، مذهب خود را عوض می کنند و در سلک مذهب دیگر برمی آیند در حالی که این یک انقلاب درونی و اعتقادی نیست اما خوشبختانه قاطبه مردم عادی این گونه نیستند. آن ها حقیقت جو هستند بنابراین اگر با محتوایی مناسب با آن ها مواجه شوید حقایق را خواهند پذیرفت.
نکته ای که وجود دارد این است که مبلغان ما چگونه در این باره رفتار کنند. به عبارت دیگر مسئولیت های مبلغان ما در این زمینه چیست. گاهی تصور می شود که برخی با تکیه بر احساسات و به نام دفاع از تشیع سخنانی می گویند که عملا به ضرر شیعه است. مبلغان در این زمینه چه رفتاری باید داشته باشند؟
این که ما شور و شعور را در برابر هم قرار دهیم و جبهه گیری کنیم به نتیجه ی نخواهیم رسید. جامعه برای این که اوج بگیرد هم به بال شور نیاز دارد و هم به بال شعور، بنابراین نباید اجازه دهیم مثلا به نام این که نباید فضای احساسی گری بر جامعه مستولی شود به این بهانه بخواهند شعایر مذهبی را از بین ببرند. از آن سو هم باید متوجه باشیم اگر کسی می خواهد مباحث اعتقادی را مطرح کند اولا باید خونسرد باشد - به عبارت دیگر اگر مطلبی خلاف باورهای او گفته می شود سریع موضع نگیرد و پرخاش نکند و در طرح پاسخ ها به شبهات بسیار بردبار و صبور باشد - و مطلب مهم دیگر این که ببیند آیا آن بعد و تسلط و اشراف علمی در پاسخگویی به شبهات را دارد یا نه. اگر بعد علمی ضعیفی دارد بهتر است که اساسا ورود نکند چون اگر چنین فردی با چنین مختصاتی وارد فضای شبهات شود چه بسا که رو به مغالطه گری بیاورد و پاسخ های اقناع کننده ندهد. بنابراین دو شرط مهم در این جا علمیت و صبوری است و اگر آن دو جنبه مراعات شود ما به آن نتیجه مورد نظر خواهیم رسید.
امروز شاهد گسترش و بسط رسانه ها در سطوح مختلف هستیم. به اعتقاد شما طرح مسایل مذهبی به ویژه آن جا که ممکن است در مساله شیعه و سنی حساسیت زا باشد چگونه باید باشد؟
نکته مهم این جاست که عموم مردم با استدلال های پیچیده و چندلایه راحت نیستند و این گونه استدلال ها را پیگیری نمی کنند و طبیعتا حوصله شان نمی کشد. آن چیزی که مردم راغب هستند بیشتر آنجاست که با عواطف و احساسات آن ها پیوند بخورد بنابراین در این زمینه باید کار بیشتری انجام داد. نکته دیگر این که اگر ما می خواهیم پاسخ استدلالی ارائه کنیم جواب های ما نقضی باشد. اگر ما در رسانه ها بیاییم و استدلال های پیچیده را برای مردم بیان کنیم ذهن مخاطب همراه شما جلو نخواهد آمد چون آن ها زود خسته می شوند و حتی ممکن است تصور کنند شما با ارائه پاسخ های پیچیده به قول معروف می خواهید آن ها را بپیچانید. شما در رفتارهای مردم که دقیق می شوید می بینید که آن ها معمولا مسایل خود را بسیار ساده حل و فصل می کنند.
به این موضوع اشاره کردید که پاسخ ها نقضی باید باشد. مثالی در این باره طرح می کنید؟
ببینید در مکتب سیدالشهدا (ع) یک وقت حضرت زینب (س) را در مجلس شام می بینید که در برابر یزید که می گوید دیدید که خداوند با شما چه کرد؟ یک پاسخ نقضی بسیار زیبا می دهند و می فرمایند ما رایت الا جمیلا / جز زیبایی چیز دیگری ندیدم. بسیار راحت و بدون این که جواب پیچیده به این سوال بدهد و آن باب اشاعره گری را که یزید باز می کند و می خواهد آن فاجعه را به خداوند ربط بدهد حضرت زینب (س) بدون آن که وارد آن پیچ و تاب ها شوند بسیار زیبا پاسخ می دهند که جز زیبایی چیز دیگری ندیدم. اگر سیدالشهدا (ع) کشته شد خدا خواسته است و حضرت جواب می دهد خدا زیبایی می خواهد و آن چه روی داد زیبا بود. این جواب نقض در تاریخ ماندگار شد.
نظر شما