حجت الاسلام و المسلمین امیرمحسن عرفان، مدرس مرکز تخصصی مهدویت در گفت وگو با خبرنگار مهدویت خبرگزاری شبستان که به مناسبت فرا رسیدن هفته کتاب و کتابخوانی انجام شد، با اشاره به ضرورت مطالعه کتب مهدوی و همچنین تالیف در زمینه آموزه مهدویت، اظهار کرد: در زمینه مهندسی فرهنگ مطالعه در عرصه معارف مهدوی، نیازمند کتابشناسی هستیم و تا میراث مکتوب ما در این عرصه بازنمایی نشود، نمی توان به سیر مطالعاتی دقیقی در این عرصه دست پیدا کرد.
کارشناس مرکز تخصصی مهدویت با اشاره به اینکه در عرصه کتاب شناسی نیز با گونه های متفاوتی مواجهه هستیم، گفت: گونه اول، کتابشناسی مربوط به اطلاعات ظاهری است که در عرصه مطالعات مهدوی، متاسفانه کتاب های شمارشی، تنظیمی و فهرست نویسی بسیار کم است و هنوز فرضا رصد دقیقی نشده است که در قرن 5، 6 و 7 هجری از لحاظ شمارشی، تنظیمی و فهرست نویسی با چه سنخ کتاب هایی مواجه بوده ایم، در حالی که رصد میراث مکتوب امامیه در عرصه معارف مهدویت در این زمینه بسیار مهم است.
رویکرد گزارشی، سنجش محتوای کتاب های مهدوی
عرفان با بیان اینکه دومین گونه کتابشناسی، مربوط به محتوا است، تصریح کرد: زمانی که از ضرورت تالیف و یا مطالعه کتب مهدوی سخن می گوییم، باید بدانیم تاکنون چه محتواهایی به مخاطب ارائه شده است برای سنجش محتوای کتابهای تألیف شده در عرصه مهدویت با رویکرد «گزارشی» و «انتقادی» می توان محتوای این کتابها را شناخت و در رویکرد گزارشی در سنجش محتوای کتاب های مهدوی میتوان «گزارش توصیفی» و «گزارش تشریحی» در این عرصه را به مخاطبان ارائه کرد.
مدرس دانشگاه معارف اسلامی ادامه داد: در رویکرد انتقادی که بسیار مهم است، باید «خاستگاه تألیف اثر»، «رویکرد نگارنده در تألیف اثر»، «بستر تألیف کتاب»، «سبک تحلیل نگارنده» و «پیامدهای تألیف کتاب» را مدنظر قرار داد.
روش مطالعه کتب مهدوی، مهمتر از سیر مطالعاتی
وی با اشاره به اینکه مبتنی بر یک کتابشناسی دقیق میتوان سیر مطالعاتی مناسبی را با محور مهدویت تعریف کرد، افزود: تمام جوانان، دانشجویان، اندیشمندان و علاقمندان به مهدویت باید بدانند در عرصه مطالعات مهدوی بیش از آنکه «سیر مطالعاتی» مهم باشد، «روش مطالعه» مهم است لذا به دانشجویان همواره توصیه می کنم که رسالت و هدف خود از مطالعات مهدوی را مشخص کنند.
عرفان با اشاره به اینکه از سویی دیگر در عرصه مهندسی فرهنگ نگارش و پژوهش و تألیف کتاب در عرصه مهدویت «نیازسنجی پژوهشی» و «شناسایی اولویت‌های پژوهشی» در این عرصه بسیار مهم است، گفت: تعیین اولویت اصولا به معنای هدف‌گذاری و تعیین مرحله آغازین انجام یک پژوهش است که با انتخاب محدود از دامنه‌ای وسیع‌تر است، در واقع در فرآیند انتخاب اولویت‌ها بر حسب معیارها و ملاک‌ها از میان تعدادی موضوع که برای انجام پژوهش پیش‌بینی شده‌اند، تعداد کمتری انتخاب و در مسیر اجرا عملیاتی می شوند.
مدرس مرکز تخصصی مهدویت اضافه کرد: دقت در این بخش به‌عنوان سنگ زیرین فعالیت‌های پژوهشی در عرصه مهدویت بسیار مهم است، اگر شناسایی اولویت‌های پژوهشی با دقت کافی انجام نشود و از این مسیر خطایی صورت پذیرد، این خطا در مراحل بعدی نیز تأثیرگذار خواهد بود.
وی در پاسخ به این سوال که جای چه موضوعات و رویکردهایی در تالیف کتب مهدوی خالی است، تصریح کرد: بعد از رصد محیطی کتاب های تألیف شده در عرصه مهدویت به همه مدیران پژوهشی و فرهنگی در عرصه معارف مهدویت پیشنهاد می کنم که از روش‌های مؤثر مسأله‌یابی و تکیه بر ضوابطی روشن برای انـتخاب مـوضوعات و اولویت‌ها استفاده کنند.
عرفان در پایان خاطرنشان کرد: همچنین، توجه به اینکه روش‌های پژوهشی متنوعی برای انجام تحقیقات مهدوی و در نتیجه تـولید دانش در این زمینه وجود دارد و این تنوع را میتوان به گسترده موضوعات و اولویت‌های پژوهشی نیز تعمیم داد؛ پوشش میان رشته‌ای موضوعات به نحوی که یک مـوضوع به صورت جامع‌تر انتخاب شود و از منظرهای گوناگون مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد و پوشش متوازن همه عناصر پژوهشی در تعیین اولویت‌ها و موضوعات را در دستور کار قرار دهند.
نظر شما