تاکید ۹ باره آژانس بر پایبندی ایران به تعهدات برجام

به گزارش خبرنگار سیاست خارجی خبرگزاری شبستان، شب گذشته آژانس بین المللی انرژی اتمی نهمین گزارش فصلی خود در خصوص اجرای برجام را منتشر کرد که مهمترین نکته آن پایبندی ایران به تعهدات برجامی خود است.

این اولین گزارش فصلی آژانس بعد از اقدام «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا در عدم تأیید پایبندی ایران به مفاد توافق هسته‌ای برجام و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در این گزارش که برای اعضای این نهاد بین‌المللی ارسال شده اعلام کرده ذخایر اورانیوم کم‌غنای ایران تا تاریخ 5 نوامبر برابر با 96.7 کیلوگرم بوده است که بسیار پایین‌تر از محدوده 202.8 سقف تعیین‌شده در توافق هسته‌ای است. آژانس همچنین تصریح کرده میزان ذخایر آب سنگین ایران، برابر با 114.4 متریک تن است که به اندازه کافی پایین‌تر از سقف 130 تن تعیین‌شده در توافق هسته‌ای و به علاوه تأیید کرده سطح غنی‌سازی ایران از 3.67 سقف تعیین‌شده در برجام بالاتر نرفته است.

این در حالی است که نماینده ایران در آژانس گفت: گزارش جدید آژانس بر خلاف ادعاهای آمریکا بار دیگر تایید می‌کند که اقدامات و فعالیتهای هسته‌ای ایران کاملا منطبق با برجام است.

سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی افزود: گزارش جدید آژانس که نهمین گزارش از روز اجرای برجام و هشتمین گزارش فصلی به شورای حکام در مورد راستی آزمایی اجرای برجام به شمار می‌رود، بر خلاف ادعاهای آمریکا بار دیگر تایید می‌کند که اقدامات و فعالیت‌های هسته ای ایران کاملا منطبق با برجام است.

وی ادامه داد: گزارش آژانس تایید می‌کند تمامی فعالیت‌های هسته ای ایران اعم از ادامه غنی سازی ۶۷/ ۳ درصدی با ۳۰ آبشار و تعداد ۵۰۶۰ سانتریفیوژهای نسل اول در سایت نظنز، استقرار ۶ آبشار سانتریفیوژ IR-۱ (به تعداد ۱۰۳۴ سانتریفیوژ) در یک سالن سایت فردو که کاملا آماده کار هستند و ۱۰ سانتریفیوز جداگانه مستقر شده در این سایت با هدف استفاده در تحقیق و توسعه برای تولید رادیو ایزوتوپ‌های پایدار، تداوم یافته است.

نجفی افزود: همچنین بر اساس این گزارش انجام فعالیت‌های تحقیق و توسعه با سانتریفیوژهای پیشرفته و نسل جدید (مطابق بندهای ۳۲ تا ۴۲ ضمیمه یک برجام یعنی ادامه کار با سانتریفیوژهای IR-۲m, IR-۴, IR-۵, IR-۶, IR-۶s, IR-۷ and IR-۸ ) و همچنین ادامه تولید قطعات سانتریفیوژهای نسل جدید با فیبرکربن، استمرار تولید آب سنگین در کارخانه تولید آب سنگین اراک(رسیدن ذخیره آب سنگین به ۱۱۴ تُن)، انجام تمهیدات برای مدرن سازی راکتور آب سنگین تحقیقاتی خنداب (که البته با طرفهای دیگر پیگیری می شود)، فعالیت راکتور تحقیقاتی تهران و سایر بخش‌ها بر اساس برنامه دراز مدت اعلام شده ایران از جمله مواردی است که در گزارش به آنها اشاره شده است، تداوم یافته است.

نماینده ایران در آژانس گفت: در این زمینه اشاره‌ای هم به نامه جدید سازمان انرژی اتمی ایران شده که بر اساس آن جمهوری اسلامی ایران تصمیم گرفته تا یک راکتور آب سبک کوچک جدید (یک کیلو وات) به هدف تحقیقات در محل فعلی سازمان طراحی کرده و بسازد.

وی اظهار کرد: مدیرکل در این گزارش همچنین به سفر اخیر خود به ایران و ملاقات با مقامات جمهوری اسلامی ایران اشاره کرده است.

نجفی تصریح کرد: متن گزارش بسیار شبیه گزارش‌های گذشته است و تغییرات آن شامل درج تحولات فنی از جمله بالا رفتن میزان ذخیره آب سنگین، میزان افزایش ذخیره اورانیوم غنی شده ۳ و ۶۷ درصدی، جایگزینی برخی سانتریفیوژها و مواردی شبیه آن است.

نماینده ایران تاکید کرد: انتظار ایران و همه کشورهای عضو آژانس این است که دبیرخانه آژانس به کار حرفه‌ای و بی طرفانه خود بر اساس استانداردهای پادمانی به راستی آزمایی اجرای برجام ادامه داده و همانطور که تاکنون نظارت بر اجرای پروتکل الحاقی در ایران را همانند بقیه صد و بیست کشوری که آن را اجرا می‌کنند دنبال می‌کرده، به کار خود ادامه دهد.

متن کامل ترجمه غیررسمی گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی به این شرح است: 

شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی
GOV/2017/48
 
راستی آزمائی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه 2231 (2015) شورای امنیت
گزارش مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی

A. مقدمه

1. این گزارش مدیر کل به شورای حکام و همزمان به شورای امنیت سازمان ملل (شورای امنیت) در خصوص اجرای تعهدات مرتبط هسته ای جمهوری اسلامی ایران (ایران) ذیل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و در خصوص موضوعات مرتبط با راستی آزمائی و نظارت در ایران در پرتو قطعنامه 2231 (2015) شورای امنیت می باشد. این (گزارش) همچنین اطلاعاتی درخصوص موضوعات مالی، و مشورتها و تبادل اطلاعات آژانس با کمیسیون مشترک ایجاد شده توسط برجام، ارائه می دهد

B. سابقه

2. در تاریخ 14 ژوئیه 2015، چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، انگلیس، ایالات متحده آمریکا، به همراه نماینده عالی اتحادیه اروپا برای امور خارجی و سیاست امنیتی (E3/EU+3) و ایران در مورد برجام توافق کردند. در تاریخ 20 ژوئیه 2015 شورای امنیت قطعنامه 2231 (2015) را به تصویب رساند که در آن از جمله از مدیرکل درخواست نمود که "راستی آزمائی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته ای ایران برای کل دوره تعهدات یادشده درچارچوب برجام را برعهده گیرد". در اوت 2015، شورای حکام به مدیرکل اجازه داد تا راستی آزمائی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته ای ایران همانگونه که در برجام پیش بینی شده را انجام داده و بر همین اساس برای کل دوره تعهدات یادشده در پرتو قطعنامه شماره 2231 (2015) شورای امنیت سازمان ملل، منوط به در اختیار داشتن منابع مالی و منطبق با رویه های پادمانی استاندارد آژانس، گزارش ارائه نماید. شورای حکام همچنین اجازه داد که آژانس با کمیسیون مشترک همچنانکه در سند GOV/2015/53 و اصلاحیه یک آن آمده، مشورت و تبادل اطلاعات نماید.

3. در دسامبر 2016 و ژانویه 2017 مدیرکل نه (9) سند که از سوی همه اعضای کمیسیون مشترک تهیه و به تایید رسیده و متضمن روشنگری‌هائی برای اجرای اقدامات مرتبط هسته‌ای ایران مندرج در برجام برای دوره زمانی آن بود را با کشورهای عضو در میان گذاشت. 

4. هزینه سالانه تخمینی آژانس برای اجرای پروتکل الحاقی ایران و برای راستی آزمایی و نظارت تعهدات مرتبط هسته ای ایران به شرح مندرج در برجام مبلغ 9.2 میلیون یورو در سال می باشد. در سال 2017 برای تأمین مبلغ 6.2 میلیون یورو از 9.2 میلیون یورو به منابع مالی فرابودجه‌ای نیاز است. تا تاریخ 6 نوامبر 2017، 9.7 میلیون یورو منابع مالی فرابودجه ای برای تامین هزینه فعالیتهای مرتبط با برجام برای سال 2017 و بعد آن در دسترس است.

5. در تاریخ 29 اکتبر 2017، مدیر کل در تهران با حسن روحانی، رئیس‌جمهور، علی‌اکبر صالحی، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران  دیدار کرد. مدیر کل در این دیدارها بر اهمیت اجرای کامل تعهدات مرتبط هسته‌ای ذیل برجام از سوی ایران تأکید کرد. 

C. فعالیتهای راستی آزمایی و نظارت بر برجام (JCPOA)

6. از تاریخ 16 ژانویه 2016 (روز اجرای برجام) آژانس اجرای تعهدات مرتبط هسته ای ایران ذیل برجام  را منطبق با رویه‌های پادمانی استاندارد آژانس و به شیوه ای بیطرفانه و عینی راستی آزمایی و نظارت نموده است . آژانس از زمان انتشار گزارش فصلی قبلی مدیرکل، بشرح ذیل گزارش می دهد. 

C.1. فعالیت‌های مربوط به آب سنگین و بازفرآوری

7. ایران ساخت رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک (رآکتور IR-40) موجود را طبق طراحی اولیه آن پیگیری نکرده است. ایران قرص‌های اورانیوم طبیعی، میله‌های سوخت یا مجموعه‌های سوخت طراحی شده به صورت ویژه برای راکتور IR-40 طبق طراحی اولیه را تولید یا آزمایش نکرده و همه قرص‌های سوخت اورانیوم طبیعی و مجموعه های سوخت موجود در انبار تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده است. 

8. ایران به اطلاع رسانی به آژانس در خصوص موجودی آب سنگین در ایران و تولید آب سنگین در کارخانه تولید آب سنگین(HWPP) ادامه و به آژانس اجازه داده است که بر میزان ذخایر آب سنگین ایران و مقدار آب سنگین تولید شده در HWPP نظارت نماید (بند 15). در تاریخ 6 نوامبر 2017 آژانس فعال بودن کارخانه و وجود 114.4 متریک تن آب سنگین در ذخائر ایران را تأیید کرد. در خلال دوره گزارش‌دهی، ایران هیچ‌گاه بیش از 130 متریک تن آب سنگین در اختیار نداشت. (بند 14)

 9. ایران در راکتور تحقیقاتی تهران (TRR)، تأسیسات تولید ردیوایزوتوپ‌های مولبدینیوم، آیودین و زنون (MIX) و دیگر تأسیسات اعلام‌شده به آژانس، هیچ اقدامی در ارتباط با بازفرآوری نداشته است. (بندهای 18 و 21)

C.2. فعالیت‌های مربوط به غنی سازی و سوخت

10. در کارخانه غنی سازی سوخت (FEP) در نطنز بیش از 5060 سانتریفیوژ IR-1 به صورت نصب شده در 30 آبشار به شکل محاسبه شده در واحدهای عملیاتی در زمان توافق پیرامون برجام (بند 27) به صورت نصب‌شده باقی نمانده‌اند. ایران تعداد 16 سانتریفیوژ IR-1 را از میان سانتریفیوژهای در حال نگهداری در انبار به منظور جایگزینی با سانتریفیوژهای آسیب دیده یا خراب نصب شده در FEP خارج کرده است (بند 29.1).

11. ایران به غنی سازی UF6 در FEP ادامه داده است. ایران غنی سازی بالاتر از 67/3 درصد از اورانیوم 235 را انجام نداده است (بند 28).

12. در بازه زمانی گزارش، کل موجودی ذخیره شده اورانیوم غنی سازی شده ایران از میزان 300 کیلوگرم UF6 غنی شده تا میزان 67/3 درصد اورانیوم 235 (یا معادل آن در اشکال مختلف شیمیایی) فراتر نرفته است (بند 56). میزان 300 کیلوگرم UF6 معادل با 8/202 کیلوگرم اورانیوم می باشد.

13. در تاریخ 5 نوامبر 2017، میزان اورانیوم غنی شده تا 3.67 درصد اورانیوم 235 ایران، بر اساس برجام و مصوبات کمیسیون مشترک 96.7 کیلوگرم بوده است.

14. در کارخانه غنی سازی سوخت فردو (FFEP) تعداد 1044 سانتریفیوژ IR-1 در یک بال (واحد 2) از تأسیسات مزبور قرار داده شده اند (بند 46)، که تعداد 1034 سانتریفیوژ IR-1 به صورت نصب شده در شش آبشار باقی مانده‌اند. در تاریخ 30 اکتبر 2017، آژانس تأیید نمود که 10 سانتریفیوژ IR-1 به منظور انجام «تحقیقات اولیه و فعالیت های تحقیق و توسعه مربوط به تولید ایزوتوپ پایدار» از شش آبشار جدا شده است. ایران در بازه زمانی گزارش هیچ‌گونه غنی‌سازی اورانیوم یا فعالیت های تحقیق و توسعه مرتبط در این کارخانه انجام نداده و هیچ گونه مواد هسته‌ای در کارخانه وجود نداشته است (بند 45).

15. همه سانتریفیوژهای انبار شده به همراه متعلقات آنها در انبار، تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده اند (بندهای 29، 47، 48 و 70). آژانس دسترسی منظم به ساختمان های مرتبط در نطنز شامل همه FEP و کارخانه نیمه صنعتی غنی سازی (PFEP) را ادامه داده و دسترسی روزانه طبق درخواست آژانس انجام شده است (بند 71). آژانس کماکان دسترسی معمول به FFEP، از جمله دسترسی روزانه در صورت درخواست، داشته است. (بند 51)

16. ایران فعالیت های غنی‌سازی‌اش را در راستای برنامه بلند مدت  غنی‌سازی و تحقیق و توسعه غنی سازی خود به همان صورت ارائه شده به آژانس در تاریخ 16 ژانویه 2016 انجام داده است (بند 52).

17. در تاریخ 12 نوامبر 2017 آژانس راستی‌آزمایی کرد که کلیه میله‌های سوخت پرتودهی شده در TRR در ایران از میزان پرتودهی بالاتر از 1 رم بر ساعت (در یک متر در هوا) برخوردار هستند.

18. ایران هیچکدام از تأسیسات اعلام شده را به منظور تبدیل صفحات سوخت یا ضایعات به UF6 مورد استفاده قرار نداده و از ساخت تأسیسات جدید بدین منظور به آژانس اطلاعی نداده است (بند 58).

C.3. تحقیق و توسعه، تولید و موجودی سانتریفیوژ

19. هیچ اورانیوم غنی شده ای از طریق فعالیتهای تحقیق و توسعه انباشت نگردیده، و غنی سازی تحقیق و توسعه ایران انجام شده با یا بدون اورانیوم و با استفاده از سانتریفیوزها در چارچوب محدودیتهای تعریف شده در برجام بوده است (بندهای 42-32).

20. ایران اظهارنامه های مربوط به تولید و موجودی لوله های روتور سانتریفیوژ و بیلوز (Bellows) را به آژانس ارائه نموده و اجازه راستی آزمایی اقلام در موجودی را به آژانس داده است ( بند 1/80 ). آژانس نظارت مداوم شامل استفاده از اقدامات نظارتی و مراقبتی را انجام داده و راستی آزمایی نموده که تجهیزات اعلام شده برای تولید لوله های روتور و بیلوزها برای تولید سانتریفیوژ فقط برای فعالیتهای مشخص شده در برجام استفاده شده اند( بند 2/80 ). ایران هیچگونه سانتریفیوژ IR-1 را برای جایگزینی با آنهایی که خراب شده و یا از کار افتاده اند تولید نکرده است.( بند 62)

21. همه لوله های روتور اعلام شده، بیلوزها و مجموعه های روتور شامل لوله روتورها و بیلوزهایی که از روز اجرا تولید شده اند تحت نظارت مداوم آژانس قرار داشته اند. (بند 70) ایران با استفاده از فیبر کربن لوله های روتور تولید کرده که توسط آژانس نمونه برداری و آزمایش شده و تمامی آنها تحت اقدامات نظارتی و مراقبتی آژانس بوده است.

D. اقدامات شفاف‌سازی

22. ایران کماکان به آژانس اجازه داده تا از نظاره گرها و مهر و مومهای الکترونیکی آنلاین در زمینه غنی‌سازی استفاده نماید تا بدین‌وسیله وضعیت آنها در اماکن هسته‌ای به بازرسان آژانس مخابره و جمع آوری خودکار ثبت سوابق اندازه‌گیری توسط ادوات اندازه‌گیری نصب‌شده آژانس تسهیل گردد ( بند 67.1).  ایران بنا به درخواست آژانس نسبت به صدور روادید درازمدت برای بازرسان منصوب آژانس اقدام نموده و برای آژانس در اماکن هسته‌ای، محل کار مناسب فراهم نموده و استفاده از محل کار در مکان های نزدیک سایتهای هسته ای در ایران را تسهیل نموده است (بند 67.2).

23. ایران کماکان به آژانس اجازه داده - تا از طریق اقدامات مورد توافق با ایران، از جمله از طریق اقدامات مراقبتی و نظارتی - بر تمامی کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) تولید شده در ایران یا کسب شده از دیگر منابع و منتقل شده به تاسیسات تبدیل اورانیوم (UCF)  در اصفهان (بند 68)، نظارت نماید. همچنین، ایران تمامی اطلاعات ضروری برای قادر نمودن آژانس جهت راستی آزمایی تولید کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) و موجودی انبار UOC تولید شده در ایران یا کسب شده از هر منبع دیگری را ارایه نموده است (بند 69).

E. دیگر اطلاعات مرتبط

24. ایران اجرای موقت پروتکل الحاقی موافقتنامه پادمانها بر اساس ماده 17 (b) پروتکل الحاقی، تا زمان لازم الاجرا شدن آن را ادامه می دهد. آژانس به ارزیابی اظهارنامه‌های ایران ذیل پروتکل الحاقی و انجام دسترسی‌های تکمیلی به همه سایت‌ها و مکان‌هایی در ایران که بازدید از آنها مورد نیاز بود تحت پروتکل الحاقی ادامه داده است.

25. در تطابق بخش عمومی تریبات تکمیلی موسوم به کد اصلاحی 3.1 موافقت‌نامه پادمان، ایران در تاریخ 29 اکتبر 2017 تصمیم خود را در خصوص «طراحی و ساخت یک تاسیسات بحرانی (رآکتور آب سبک بحرانی) در سازمان انرژی اتمی با هدف تحقیق در آینده نزدیک» و اطلاعات مربوط به طراحی اولیه آن را به آژانس اعلام کرد. (توضیح: بحرانی یک اصطلاح خاص فنی است).

26. راستی آزمایی و نظارت آژانس بر سایر تعهدات مرتبط با هسته‌ای ایران ذیل برجام، شامل تعهداتی که در بخش‌های D، E، S و T ضمیمه یک برجام تصریح شده، ادامه دارد.

27. طی مقطع زمانی این گزارش، آژانس در یک جلسه گروه کاری خرید کمیسیون مشترک شرکت کرده است. (برجام، ضمیمه چهار - کمیسیسون مشترک، بند 6.4.6).

F. خلاصه

28. آژانس به راستی آزمائی عدم انحراف مواد هسته ای اعلام شده در تاسیسات هسته ای و مکان‌های خارج از تاسیسات که بطور معمول مورد استفاده قرار می‌گیرند (LOFs)  و از سوی ایران درچارچوب موافقت نامه پادمان ها اعلام شده، ادامه می دهد. ارزیابی ها درخصوص نبود فعالیتها و مواد هسته‌ای اعلام نشده برای ایران کماکان ادامه دارد.

29. از روز اجرا، آژانس به نظارت و راستی‌آزمائی اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای از سوی ایران بر اساس مفاد برجام پرداخته است.

30. مدیرکل به گزارش دهی به طور مقتضی ادامه خواهد داد.