شروع فصل بارش و تهدیدی به نام سیلاب درپس آماده نبودن زیرساخت ها

خبرگزاری شبستان_ خرم آباد؛

 

بارش باران نعمتی الهی است که ارمغان آور سرسبزی و حیات برای طبیعیت است، این نعمت الهی در صورت نبود زیرساخت های مناسب تبدیل به غولی کشنده می شود.

 

در شهرها، آبگرفتگی معابر نشان دهنده نبود زیرساخت های مناسب است و در صورت مستمر بودن چند ساعته بارش باران آبگرفتگی به سیلی کشنده تبدیل می شود.

 

مدیریت نشدن آب های سطحی و بی توجهی به مسیر هدایت سیلاب ها در کنار عواملی چون فرسایش خاکی و از بین رفتن پوشش گیاهی از جمله عوامل مهم در ایجاد سیل در مناطق مختلف کشور و استان لرستان است.

 

 

در سال های اخیر در مناطق مختلف استان لرستان شاهد جاری شدن سیل و خسارات جانی در کنار خسارت فراوان مالی بوده ایم، زیرساخت های که به سختی و با گذر سال ها انتظار می رود ایجاد می شود و در وقوع سیلابی به راحتی از بین می رود و از آن مهم تر جان افراد بیگناهی که گرفتار این دام طبیعت می شوند.

 

پاییز سال گذشته در حدود دو ساعت آسمان صاف شهر خرم آباد مورد هجوم ابرهای سیاه قرار گرفت و بارش تگرگ گاهی آرام و گاهی تند شروع شد و در چشم به هم زدنی سیلاب ها ناشی از گرفتگی معابر تبدیل به سیل شد و بسیاری از مردم که برای انجام امور روزانه خود در میان خیابان ها و کوچه ها در حال حرکت بودند، گرفتار سیل شدند و با مشارکت مردم و کمک آنان به همدیگر جان بسیاری نجات یافت، اما در نهایت جان دختری دانشجو قربانی سیلابی دو ساعته شد.

 

سالی قبل تر سیلاب در کوهدشت جان خانواده ای را گرفت و هر چه در این سال ها جستجو می کنم، در سال های اخیر بارش های سیلابی در استان کم نبوده اند و جان های زیادی قربانی سیل و بی تدبیری مسئولان و نیود زیرساخت ها شده است.

 

 

هم اکنون با شروع فصل پاییز، خبرهای از بارش باران در آبان ماه در خرم آباد و دیگر شهرهای استان لرستان به گوش می رسد و باز مردم کوچه و خیابان نگران بارش های سیلابی هستند.

 

با توجه به پا برجا بودن عوامل ایجاد سیلاب و نبود اقدامات پیشگیرانه، کسی نمی داند در هنگام وقوع سیلاب خود و یا عزیزان وی در کجا قرار دارند و همه نگران این واقعیت هستند که این خطر برای همه مردم است و فرد در خودروی خود نشسته و عابر به یک اندازه در خطر هستند.

 

در شرایط سال های اخیر و تشدید سال به سال خشکسالی، در صورت مدیریت صحیح و توجه به اقدامات پیشگیرانه، بارش های مستمر فصلی چه در بهار و چه پاییز و زمستان می تواند آبادگر باشد، نه ویرانگر.

 

 بارش هاي مستمر  فصلي در صورت مدیریت صحیح و هدایت درست آن، به مثابه نعمتي است که ارمغان آور سرسبزی، آبادانی و اشتغال خواهد بود.

 

برهم زدن تعادل طبیعت، عامل به وجود آمد سیل در مناطق مختلف است

 

 

غلامرضا چمن پیرا، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان لرستان، در بخش حفاظت خاک و آبخیزداری، در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در خرم آباد، خشکسالی و سیل را دو روی یک دانست و بیان کرد: دستکاری طبیعت توسط بشر از عامل های ترخیب طبیعت و برهم خوردن نظم طبیعی آن می شود.

 

وی با بیان اینکه انسان از ناشناخته ها می ترسد و همین ترس به او صدمه می زند، خاطرنشان کرد: مشکل اصلی در شکل گیری سیل این است که ما متاسفانه، در پایین دست و داخل شهر دنبال حل مسئله می گردیم و با ایجاد پل به دنبال حل مشکل سیل هستیم.

 

چمن پیرا، با بیان اینکه این اقدامات بی تاثیر و کم اهمیت نیست بلکه تا حدودی موثر هم هست، افزود: برای چاره یابی باید دنبال حل این مشکل در بالادست باشیم.

 

وی خاطرنشان کرد: تخریب پوشش گیاهی بالادست و برهم خوردن تعادل طبیعی دامنه ها باعث به وجود آمدن مشکل سیل می شود.

 

حفظ پوشش جنگلی از راه های مقابله با سیل است

 

 

چمن پیرا، با بیان اینکه جنگل ها سرمایه های ما هستند، خاطرنشان کرد: حفظ پوشش جنگلی حفظ و صیانت از این سرمایه ملی نقش مهمی در مقابله با سیل دارد.

 

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان لرستان، بیان کرد: مادامی که ما به دنبال این هستیم که مشکلات سیلاب را به صورت صد درصد و در درون شهرها و در پایین دست حوزه های آبخیز برطرف کنیم، همیشه با چالش و بحران مواجه خواهیم بود.

 

چمن پیرا، با تاکید بر ضرورت صیانت از پوشش گیاهی در بالادست، بیان کرد: پوشش گیاهی، در بالادست، موقع بارندگی، مقداری از بارندگی را به صورت برگاب در سطح خودش جمع می کند و مقداری را نیز به صورت جریان ساقه ای از طریق سطح ساقه ها به زمین انتقال می دهد.

 

وی اذعان داشت: همچنین میلیون ها درخت در جنگل حجم عظیمی از آب را در خودش نگه می دارد و ذخیره سطحی آب دارد، مقداری از آب تبدیل به روان آب می شود، مقداری دیگر از بارندگی تبدیل به ذخیره سطحی در چاله چوله های سطح زمین می شود، مقداری هم در زمین نفوذ می کند و با تغذیه سفره های زیر زمینی می شود و مقداری هم  باعث جریان در شبکه های بهداشتی می شود و در نهایت تبدیل به جریان رودخانه ای می شود.

 

 

با برهم خوردن تعادل طبیعی تنها روان آب باقی می ماند

 

چمن پیرا، ادامه داد: هرگاه این تعادل طبیعی را به هم می زنیم با تخریب پوشش گیاهی و برهم زدن زه کشی و صاف کردن آبراهه ها و مسیل ها و تبدیل آن به جاده و منزل و مسکن و تاسیسات، برگ آب، نفوذ، ذخیره سطخی  و ریان شبکه ای را از بین می بریم و برای ما تنها روان آب باقی می ماند.

 

وی افزود: در شرایط  طبیعی و با حفظ طبیعت، روان آب جنگل 30 درصد است و 70 درصد مستهلک می شود، و این 30 درصد سطح زمین و برگ ها هم برای امورات زندگی بشر و سایر موجودات جاری می شود.

 

این کارشناس و محقق منابع طبیعی، ادامه داد: در اجرای برنامه های چون راه سازی، سطح زمین متراکم و غیر قابل نفوذ می شود این ضریب نفوذ از 30 درصد به 99درصد می رسد، و با بارش در سطح زمین جاری می شود و در جنگل ها که پوشش از بین رفته است، به بالای 60 تا 70درصد می شود.

 

وی با بیان اینکه عوامل تشدید کننده سیل در  شهر خرم آباد، یکی طبیعی و دیگری انسانی است، ادامه داد: طبیعی این است که شیب در شهر خرم آباد زیاد و زمان تمرکز کم است و  فاصله بالاترین نقطه در قسمت شرقی تا رودخانه خیلی کم است  و با شیب زیاد روان آب بلافاصله خودش را به رودخانه می رساند و این شیب باعث افزایش سرعت می شود.

 

 

این کارشناس و محقق منابع طبیعی، تاکید کرد: برای جلوگیری از سیل در شهر خرم آباد، باید تجاوز به حریم آبراهه نشود که متاسفانه این امر رخ داده است، و همچنین ممانعت ازبرهم زدن تعادل طبیعی می تواند شهر را در مقابل سیل موفق کند.

 

چمن پیرا، خاطرنشان کرد: از حسن های شهر خرم آباد، این است که شیب زیادی درون شهر دارد و برای تخلیه آب خرم آباد یک زه کش طبیعی به نام رودخانه وجود دارد، می توان با تعبیه کانال های در بخش شهری که منافاتی با پوشش گیاهی ندارد،  آب سیلاب را به درون رودخانه هدایت کنیم.

 

وی با بیان اینکه روان آب در داخل شهر خرم آباد، نبوده بلکه منشاء اصلی در ارتفاعات است، افزود: دو راهکار مهم باید مورد توجه قرار گیرد که یکی کارهای سخت و عمرانی و دیگری کارهای پیشگیرانه و نرم است.

 

چمن پیرا، ادامه داد: در کارهای سخت، مطالعات سیلاب شهری را باید انجام دهیم، کارهای آبخیزداری شهری انجام دهیم و برآورد دبی قبل از توسعه شهر و بعد از توسعه شهر را با استفاده از مدل های توسعه شهری را انجام دهیم.

 

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان لرستان،  افزود: طراحی ساز و کارهای لازم برای امور امن سیل مثل کارهای عمرانی و طراحی ابعاد مناسب کانال ها و پل ها و .. که همه این ها هزینه بر است.

 

چمن پیرا، ادامه داد:  در شرایط کنونی چون از قبل ساز و کار به طور مطلوب انجام نشده است، اما در خصوص کارهای نرم، باید آگاهی بخشی به جامعه را در دانشگاه ها، مدارس و دبستان ها سیل را بشناسانیم و خیلی راحت و کم هزینه است.

 

 

وی همچنین با تاکید بر ضرورت  افزایش آگاهی عمومی در زمان سیل، ادامه داد: باید عموم مردم بدانند سیلی به ارتفاع 20 سانتی  متر می تواند تعادل را بهم زده و به ما صدمه بزند و اگر این ارتفاع به 60 سانتی متر برسد می تواند ما را غرق کند.

 

این کارشناس، افزود: مقدار بارندگی در یک ساعت 30 میلی متر است، در یک هکتار سطح زمین آسفالت 300 متر مکعب در یک ساعت در زمینی به مساحت 100 متر در 100 متر آب ایجاد می شود که 300 هزار لیتر می شود.

 

چمن پیرا، ابراز کرد: برای متوسط سالانه در یک هکتار حدود پنج هزار متر مکعب روان آب ایجاد می شود که این یک نعمت و رقمی بسیار بالاست.

 

وی خاطرنشان کرد: اگر بتوانیم این آب را ذخیره کنیم، بهترین مکان برای ذخیره سفره های زیر زمینی است، که از طریق پوشش گیاهی این آب ارزشمند در درون زمین ذخیره شود به عنوان یک ذخیره ارزشمند می توانیم از آن استفاده کنیم.

 

آری باید به فکر اتاق فکری برای بحران باشیم که در طول سال از راهکارها، آسیب شناسایی و این دقت نظرها و تحقیقات به بسته های برای خدمت به عموم مردم چه از لحاظ آموزشی و چه مدیریت بحران و شهری در اختیار آنها قرار گیرد.

 

ایجاد چاله ها بزرگ، شامل دریاچه در دامنه کوه تا به صورت دریاچه آب را ذخیره کند و سرعت آب کاسته و رسوبش گرفته شود و توری های بزرگی در مسیر حرکت به عنوان سد راه قرار گیرد و یکی از عواملی که گره های سیلابی ایجاد می کند باعث می شود آب نفوذ کند در خاک و طولی ها یکی از عواملی است که موجب جلوی نخاله ها گرفته می شود.

 

حل مشکل دفع آب های سطحی در خرم آباد نیازمند حدود دو هزار میلیارد تومان اعتبار است

 

 

وحید رشیدی، شهردار خرم آباد هم در این مورد گفت: تلاش برای تسریع در دفع آب های سطحی از جمله برنامه های محوری شهرداری خرم آباد برای کاهش آبگرفتگی معابر و جلوگیری از سیلاب است.

 

وی افزود: در این راستا شهرداری خرم آباد، برنامه ریزی کوتاه مدت و بلند مدت را در دستور کار خود قرار داده است.

 

رشیدی، با اشاره به برنامه شهرداری خرم آباد برای حل مشکل آب‌گرفتگی بلوار بهارستان خرم آباد، اظهارداشت: برای حل مشکل دفع آب‌های سطحی زیرگذر بلوار بهارستان تا پل ماسور به اعتباری بیش از 30 میلیارد تومان نیاز است.

 

وی خاطرنشان کرد: شهرداری خرم آباد به رغم محدودیت های مالی، تلاش می کند در کوتاه مدت بخشی از مشکلات موجود در راستای دفع آب های سطحی را حل کند.

 

شهردار خرم آباد، از برنامه ریزی کامل برای دفع آب های سطحی خرم آباد و جلوگیری از گرفتگی معابر خبر داد و گفت: اجرای کامل این هدف نیازمند حدود دوهزار میلیارد تومان اعتبار است.

 

رشیدی در ادامه با تاکید بر ضرورت مشارکت دستگاه های اجرایی در این طرح، اظهار کرد: متأسفانه تاکنون سازمان‌های مختلف به تعهدات قانونی خود در راستای دفع آب‌های سطحی شهر عمل نکرده‌اند که انتظار می رود دستگاه های اجرایی به تعهدات قانونی خود عمل کنند.

 

 

 اخبار هواشناسی نسبت به وقع سیلاب در مناطق مختلف چون استان لرستان خبرمی دهد و هر روز به احتمال بارش باران نزدیک تر می شویم، به رغم هشدارها زیرساخت های شهری و حتی حاشیه رودخانه های استان هم آمادگی لازم را ندارد.

 

رودخانه کشکان در شهرستان چگنی و پلدختر طی سال های اخیر از مسیرهای وقوع سیلاب بوده است و اخبار سال های گذشته پس از وقوع سیلاب خبرهای برای جابجايي خانه هاي واقع شده در مسير رودخانه کشکان به گوش می رسید که تاکنون این اتفاق رخ نداده است و همچنان افراد زیادی در خانه های زندگی می کنند که در مسیر سیل ناشی از رودخانه قرار دارند.