به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، تجارت و داد و ستد، در گذشته از راه های مهم تامین هزینه زندگی انسان بود و امروز نیز از سودآورترین حرفه هاست، در متون حدیثی بر تجارت، برای تامین روزی تاکید شده است و از این رو که فواید بسیاری دارد، حتی برخی از بزرگان دین نیز به تجارت می پرداختند.
لغزش ها نیز در باب داد و ستد کم نیست؛ در روایات از کسانی که به احکام شرعی داد و ستد ملتزم نباشند و در آن حلال و حرام را رعایت نکنند با عنوان فاسق و فاجر یاد شده است. از این رو، بنا داریم در سلسله های گفتگوهایی با حجت الاسلام والمسلمین دکتر قاسم ابراهیمی‌پور، عضو هیات علمی جامعه المصطفی(ص) العالمیه، سبک زندگی اقتصادی در اسلام را با رویکرد تجارت و خرید و فروش به بررسی بپردازیم که در ادامه سومین شماره آن را می خوانید:
حجت الاسلام والمسلمین دکتر قاسم ابراهیمی‌پور، عضو هیات علمی جامعه المصطفی(ص) العالمیه در گفت وگو با خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان با اشاره به اینکه با رعایت صفات و ویژگی های مطرح شده در شماره قبلی این گفتگو توسط یک تاجر و کاسب در خرید و فروش، آثار و برکات فراوانی بر سبک زندگی وی مترتب خواهد بود، اظهار کرد: این ویژگی ها و صفات مطرح شده، یک سرمایه بزرگ اجتماعی به نام اعتماد را برای تاجر و کاسب در جامعه به وجود می آورد که اگر این سرمایه اجتماعی در بازار وجود نداشته باشد، فرهنگ خرید و فروش دچار یک آسیب جدی و از هم گسیختگی می شود.
وی با اشاره به اینکه اولین اثر تجارت و خرید و فروش اسلامی، بی نیازی کاسب و تاجر از دیگران است، تصریح کرد: این بی نیازی برای فرد عزت، منزلت اجتماعی و کرامت به ارمغان خواهد اورد چنان که اگر در این راه کشته شود، شهید محسوب می شود.
ابراهیمی پور با بیان اینکه فرد تاجر موظف است از این راه نفقه خانواده خود را بپردازد، گفت: براساس روایات اسلامی، فردی که خود را به دیگران نیازمند کند و به اصطلاح سربار دیگران باشد، در نگاه دین ملعون است.
کارشناس سبک زندگی اسلامی با بیان اینکه بی نیازی غایت زندگی انسان نیست، افزود: در روایات داریم افرادی به جهت بی نیازی تجارت را نهی کردند اما مورد نهی و مذمت ائمه اطهار(ع) قرار گرفتند یعنی حتی در صورت بی نیازی نیز نباید فرد تجارت را ترک کند، زیرا یکی از ویژگی ها و آثار تجارت آن است که خرد و عقل افراد را افزایش می دهد و ترک آن موجب نقصان عقل وی می شود.
وی ادامه داد: در روایت داریم که امام صادق(ع) به معاذ می فرمایند: چرا تجارت را ترک کردی و وی پاسخ می دهد که من نیازی به مال دنیا ندارم و حضرت(ع) می فرمایند؛ با این وجود هم نباید تجارت را ترک کنی زیرا در این صورت، نظر تو از اعتبار خواهد افتاد و افراد، دیگر در هیچ چیز از تو کمک نخواهند گرف.
تجارت افراد بی نیاز، موجب رونق بازار است
ابراهیمی پور گفت: شخص حتی اگر هم نیازمند نباشد، نباید به جهت عدم رونق بازار، دست از تجارت بکشد زیرا افرادی که تجربه دارند و نیازی هم ندارند، موجب رونق بازار می شوند و اگر از تجارت دست بکشند، از تجربه آنها نمی توان استفاده کرد و در روایت حتی بی کاری مذمت شده است.
عضو هیات علمی جامعه المصطفی(ص) العالمیه با بیان اینکه کار تنها برای کسب درآمد نیست زیرا بیکاری تنبلی و فساد اجتماعی را به همراه خواهد داشت، تصریح کرد: هر چند یکی از آثار تجارت، بی نیازی است و یا موجب افزایش خرد می شود، ترک آن به هیچ عنوان مورد قبول نیست.
بهترین تجارت، معامله جان با خداوند است
وی با اشاره به اینکه این آثار مربوط به داد و ستد اموال و امور دنیایی است، گفت: بهترین معامله آنی است که دنیا را برای آخرت بفروشد، یعنی فردی با خداوند به معامله بپردازد و جان و اموال خود را به خداوند بفروشد، کاری که امروز مدافعان حرم در حال انجام، آن هستند و بهترین، عاقلانه ترین و پرسودترین نوع تجارت را عملی می کنند.
ابراهیمی پور با اشاره به اینکه انسان اگر به این تجارت اخروی توجه داشته باشد، تجارت دنیایی وی نیز سروسامان خواهد گرفت، تاکید کرد: دومین نکته آن است که دین، ائمه(ع) و انبیاء را نباید وسیله تجارت قرار دارد که در روایات هم مورد نهی جدی قرار گرفته است و تاجر باید با پرهیزکاری و تقوای خود، علاوه بر تجارت مروج دین باشد همانطور که در دوره های مختلف تاریخی، بازارهای ما اسلامی و دینی بوده است و افراد از مقام پادویی تا استادی، سیر و سلوک عرفانی نیز داشته اند.
عضو هیات علمی جامعه المصطفی(ص) العالمیه در پاسخ به این سوال که آیا در روایات درباره خرید و فروش کالاهای لوکس و تجملی تصریحی هست یا نه؟، گفت: در مجموع در تجارت، موضوع و مالِ مورد معامله دارای مباحث بسیاری است و در زمینه اقلام و مایحتاج ضروری افراد، احکام و آداب ویژه ای مطرح شده و فرضا در خرید و فروش این اجناس، به هیچ وجه نباید سخت گیری، احتکار و گران فروشی داشت و اگر فردی نیازمند به مالی با این ویژگی ها بود باید در اختیارش قرار داد.
فروش و تبلیغ کالاهای خارجی به جهت صدمه به بازار مسلمین، اشکال دارد
وی با اشاره به اینکه در زمینه اقلام تزیینی و کالاهای غیرضروری، احکام داد و ستد به صورت عام مطرح است، خاطرنشان کرد: فروش و تبلیغ کالاهای خارجی به جهت صدمه ای که به بازار مسلمین می زند، اشکال دارد و خرید و فروش کالاهایی که حلال نیستند چه خوراکی و چه اجناس، به جهت موضوعی دارای اشکال است.
نظر شما