حجت‌الاسلام سیدمجتبی معنوی، پژوهشگر حوزه امامت و مهدویت و استاد و مدرس حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار مهدویت خبرگزاری شبستان در رابطه با «تبیین ارتباط میان زیارت عاشورا و آموزه مهدویت» اظهار کرد: در زیارت عاشورا نسبت به امامت و مهدویت، امام مهدی علیه السلام، دو فراز مورد اشاره قرار گرفته است. در یک فراز حضرت به عنوان «امام منصور» شناخته می‌شود و طبق تفسیری که امام باقر علیه السلام درباره امام مهدی عجل الله تعالی فرجه فرموده‌اند در روایات مختلف، منظور از «امام منصور» امام دوازدهم(عج) است. و یکی از مصادیق این فراز از زیارت عاشورا عنوان شده و هیچگونه اختلافی نیز در این زمینه وجود ندارد.
زیارت عاشورا راهبردی زمینه ساز برای انتظار امام دوازدهم(عج) است
وی افزود: در ادامه زیارت عاشورا با فراز دیگری روبرو می‌شویم که دلالت بر آن دارد که امام مهدی علیه السلام منتقم خون سیدالشهداء علیه السلام است و مطالبه خون آن حضرت را در زمان ظهور امام عصرعلیه السلام دنبال میِ‌کنیم. در زیارت شریف چنین آمده است«وَ اَسْئَلُهُ أَنْ یُبَلِّغَنیِ الْمَقامَ الْمَحْمُود لَکُمْ عِنْدَاللّهِ» ما از خداوند می خواهیم که به ما مقام محمود عنایت فرماید. این مقام مطلوب و محمود در حقیقت به «انتظاری پویا» برگرفته از «شعور عاشورایی» اشاره دارد که در «شور محرم» شکل می گیرد. معلوم می شود زیارت عاشورا راهبردی زمینه ساز برای انتظار امام دوازدهم است که در این راهبرد، نوع مطالبه و بینش ِمنتظران نسبت به مسئله امامت و مهدویت مورد توجه ویژه قرار گرفته است. به گونه ای که منتظران شعوری پیدا می کنند که متناسب این شعور ظرفیت همراهی با آموزه امامت و ولایت در آنها ایجاد می شود و این ظرفیت به آنها اجازه می دهد و اقتضا می کند که خون سیدالشهدا علیه السلام را مطالبه کنند. در حقیقت منتظران جزء منتقمین خون سیدالشهدا علیه السلام می شوند.
شیعیان و منتظران ماهیّت و هوّیت خود را از امامشان می گیرند
پژوهشگر حوزه امامت و مهدویت تصریح کرد: در این زیارت آنچه مورد توجه است این است که ما می توانیم بر اساس یک نسخه از متن زیارت عاشورا چنین قرائت کنیم«أَنْ يَرْزُقَنِي طَلَبَ ثَارِكَ مَعَ إمامٍ مَنصُور» یعنی خون حضرت سیدالشهداء علیه السلام را مطالبه کنیم. یا بگوییم «طَلَبَ ثَاری» وخون خودمان را مطالبه کنیم؛ که هر دو نسخه وارد شده است و هر دو قابل دفاع است.
وی در توضیح تفاوت این دو نوع قرائت زیارت عاشورا گفت: اگر اینگونه قرائت کنیم که خدایا ما را از منتقمان خون سیدالشهداء علیه السلام قرار ده که به کمک امام زمان علیه السلام خون حضرت را بطلبیم این معنا بسیار راحت و شفاف است. یعنی در حقیقت حضرت مهدی علیه السلام را ولیّ دمِ امام حسین علیه السلام اعلام می کنیم. اگر گفتیم «طلب ثاری» خون خود را طلب می کنیم بدان معناست که شیعیان و منتظران ماهیّت و هوّیت خود را از امامشان می گیرند. دقت بیشتری در این فراز وجود دارد.
حجت الاسلام معنوی ادامه داد: به عبارت دیگر شیعه امامیه و منتظران امام دوازدهم علیه السلام خونبهای خودشان را که خون امام حسین علیه السلام باشد، مطالبه می کنند. با این معنا شیعه ماهیّت و هوّیت خود را در عاشورا می یابد و این خون امام است که موجب حیات فکری و حتی حیات نباتی شیعه شده است.
امامت و مهدویت امتداد و استمرار خون سیدالشهدا علیه السلام است
مدرس حوزه و دانشگاه افزود: در حقیقت این دیدگاه، دیدگاهی قوی تر است که اگر خون سیدالشهدا علیه السلام نبود برای ما مسئله امامت و مهدویت نیز مطرح نبود. یعنی امامت و مهدویت امتداد و استمرار خون سیدالشهدا علیه السلام است. اگر حضرت ابا عبدالله علیه السلام نبود ما شاهد مسئله امامت و مهدویت نیز نبودیم.
وی تاکید کرد: این دیدگاه در سایر زیارات نیز مورد توجه قرار گرفته است که حضرت امام حسین علیه السلام أبوُالائمه هستند و امامت و مهدویت در تبار حسینی قرار گرفته است. به عبارت دیگر مسئله تبارشناسی نیز در اینجا مورد اشاره قرار می گیرد و به تبارشناسی امام مهدی علیه السلام نیز پرداخته می شود. اینکه در میان فرزندان پیامبران (ص) که از طریق علوی منتقل می شود امام مهدی علیه السلام حسنی هستند یا حسینی؟ این قسمت زیارت عاشورا تبار امامت و مهدویت را حسینی معرفی می کند. یعنی هم هویت شیعه از امام حسین علیه السلام و به برکت سیدالشهداء علیه السلام است و هم تبار امام مهدی علیه السلام اینگونه است.
شیعه در پی سبک زندگی ای است که در آن کتاب الهی احیاء و به سنت پیامبر(ص) عمل شود
محقق مهدوی در ادامه سخنان خود تصریح کرد: به عبارت دیگر این فراز نسب شناسی امام(ع) نیز هست این که امام عصر علیه السلام، شخصیتی حسینی دارد و مرام او حسینی است و همچنان که سیدالشهداء علیه السلام قیام کردند ایشان نیز در مقابل ظلم و جور قیام می کنند.
حجت الاسلام معنوی تاکید کرد: بر اساس این نظریه وقتی ما خون خودمان را طلب می کنیم در حقیقت ماهیّت و هویّت ِحسینی خودمان را با کمک امام عصر(ع) و با توجه به ظهور حضرت طلب می کنیم و در عصر ظهور، شیعه با روحیه ای حسینی و جهادگر و انتظاری پویا که به ثمر نشسته است؛ خون حضرت ابا عبدالله علیه السلام را مطالبه کرده و همان هدفی را دنبال می کند که حضرت امام حسین علیه السلام دنبال می کرد-.
مدرس معارف اسلامی در حوزه و دانشگاه ادامه داد: حضرت ولیّ عصر علیه السلام نیز همین کار را انجام خواهند داد. یعنی عامل (عمل کننده) به کتاب الهی و سنت نبوی خواهد بود. حکمی که ایشان می کنند و سبک زندگی ای که پیاده و اجرا می کنند عمل به قرآن کریم و سنت پیامبر (ص) است. بنابراین ما خونی را مطالبه می کنیم که این انتقام نه از روی تسکین درد و سبک کردن آلام و یا برای کم کردن داغی باشد که شیعه از ناحیه ظلم بنی امیه دیده است، این بخش بسیار کوچک و ناچیزی از مطالبه خون سیدالشهدا علیه السلام است.
با ظهور قرائت دینی که در دست سیدالشهداء علیه السلام بود، اعمال می شود
وی خاطرنشان کرد: مهمتر از آن این است که شیعه بر اساس زیارت عاشورا در پی سبکی از زندگی اسلامی است که در آن کتاب الهی و معارف قرآنی احیا و به سنت پیامبر (ص) عمل می شود.
حجت‌الاسلام معنوی خاطرنشان کرد: اتفاقی که در عصر ظهور رقم می خورد این است که دقیقا همان خوانش و بینش و قرائتی از دین در اختیار جامعه قرار می گیرد که در دست سیدالشهدا علیه السلام بود و بنا بود به دست ایشان اجرا شود. اما به دلیل کم لطفی امت به آن حضرت(ع) و ظلم بنی امیه ناتمام ماند.
وی در پایان یادآور شد: در زمان ظهور مردم به این قرائت نبوی و بینش علوی که در زمان سیدالشهدا علیه السلام مطلوب و منظور بوده برمی گردند که به دست بابرکت امام عصر علیه السلام احیا خواهد شد و مردم و جامعه با احیای کتاب و سنت به حیات فطری و دینی می رسند، همچنان که وقتی خون در رگ های انسان جریان داشته باشد موجب حیات و زندگی او می شود. ظهور امام عصر علیه السلام نیز بر اساس این فراز از زیارت عاشورا موجب جریان خون در حیات بشریت خواهد شد.
نظر شما