به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان: قرن ها از قیام عاشورای حسینی می گذرد و این واقعه جانگداز همچنان زنده و جزیان ساز است و اگرچه در طول تاریخ تلاش های بسیاری شده تا از فروغ آن کاسته شود اما هنوز هم روضه ها و هیئات حسینی محل تربیت شهید حججی هایی است که رشادت حسین گونه شان، دنیا را متحیر کرده است.
از این رو، بررسی چرایی این همه تاثیر از ورای یک مصیبت و چگونگی کاستن حسرتی که با گفتن «یا لیتنا کنا معک» می خوریم فرصتی را فراهم آورد تا با حجت الاسلام والمسلمین دکتر سید محمد نقیب، معاون آموزشی دانشگاه علوم و معارف قرآن قم به گفت وگو بنشینیم که مشروح ان به حضورتان تقدیم می شود:
چرا بعد از گذشت قرن ها هنوز هم عاشورای حسینی و آنچه در کربلای سال ۶۱ هجری گذشت جوشش آفرین است و نه فقط در بلاد اسلامی بلکه در جای جای جهان زمینه بلند شدن فریاد عدالت طلبی و ظلم ستیزی با فراهم می کند مثل تاسی گاندی، رهبر بودائیان هند در مبارزه با استعمار انگلیس و ...؛ چه ظرفیتی در این مصیبت چنین شوربرانگیز است؟
مقدمه ای را برای پاسخ به این پرسش در رابطه با مصیبت بیان می کنم. یک وقت مصیبت مرگ یک شخص است که ممکن است به علت طبیعی باشد، به علت وقوع جنگ باشد یا بیماری، به هر صورت این مصیبت و اثرات اش به مرور زمان تمام می شود. اما گاهی یک مصیبت هدفمند و هدفدار است و اینچنین حق و ظرفیت ماندگاری و ایجاد شور و شعف و ادامه مسیر در میان مردم را دارد.
جریان کربلا یک جنگ عادی نبود. جنگ بین دو گروه به خاطر مسایل مادی و یا کشورگشایی نبود، بلکه مصاف دو تفکر و عقیده و در واقع مصاف حق و باطل بوده است و در این میان طبیعتا حق باقی و باطل از بین می رود. باطل ممکن است تا یک زمان جولانی داشته باشد کما اینکه در روایات داریم که فرمودند: «للحقّ دولة، للباطل جولة؛ برای حق دولتی و از برای باطل جولانی باشد».
یعنی دولت و ماندگاری برای حق است اگرچه باطل فضایی ایجاد می کند و جولان می دهد اما بعد از دین بیرون می رود، همان طور که وقتی آب دریا بالا می آید حباب و کف دارد ولی به مرور از بین می رود و آب صاف باقی می ماند.
تفاوت حق و باطل همین است، باطل کف روی آب است، یک زمانی نمود و ظهور دارد و بعد به مرور از بین می رود و آنچه که می ماند حق است و انسان حق طلب و خداجو است، این حق در وجود انسان می ماند لذا رمز ماندگاری عاشورا به خصوص در تفکر شیعه بحث عقیدتی بوده است لذا از حضرت زینب(س) و امام سجاد(ع) تا دیگر ائمه(ع) همه بر احیاء و ترویج فرهنگ عاشورا تاکید داشتند تا آن عقیده و تفکر ادامه پیدا کند.
تاکید شیعه برای عزاداری بر مصائب حضرت سیدالشهداء(ع) از چه باب است؟
اینکه در طول تاریخ، شیعه این همه اصرار داشته که محرم را زنده نگاه دارد برای آن بوده که تفکر حسینی را نگاه دارد نه فقط عزاداری امام حسین(ع) را، لذا اگر صرف عزاداری بود یک سال یا نهایتا چند سال بعد تمام می شد چون داغ افراد بعد از مدتی تمام می شود و نهایتاً بازماندگان چند سالگرد می گیرند و تمام می شود اما برای امام حسین(ع) چنین نشد. علت آن است که قیام کربلا غرس و تعمیق و نمو یک تفکر و عقیده منحصربفرد بوده است و از این نظر شیعه تاکید دارد که محرم را زنده نگاه دارد.
چرا در زیارت عاشورا خدا را بر مصائب امام حسین(ع) شکر کرده و می خوانیم: «اَلْحَمْدُ للَّهِ عَلى عَظيمِ رَزِيَّتى»؟ آیا بین این شکر و آن هدف ارتباطی برقرار است؟
بله؛ یکی از بهترین مصادیقی که می توان برای شرح بیشتر بحث استفاده کرد عباراتی است که در سجده آخر زیارت عاشورا بیان شده است: «اَللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ حَمْدَ الشَّاکِرينَ لَکَ عَلى مُصابِهِمْ؛ اَلْحَمْدُ للَّهِ عَلى عَظيمِ رَزِيَّتى». در این جا خداوند را بابت این مصیبت عظیم شکرگذاری می کنیم. اما چرا؟ این شکر از آن جهت است که این جریان یک هدف را زنده نگاه داشت کما اینکه در بیان امام حسین(ع) نیز به آن اشاره شده و حضرت(ع) فرموده اند: «إِنّى لَمْ أَخْرُجْ أَشِرًا وَلا بَطَرًا وَلا مُفْسِدًا وَلا ظالِمًا وَإِنَّما خَرَجْتُ لِطَلَبِ الاِْصْلاحِ فى أُمَّةِ جَدّى، أُریدُ آن آمُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَنْهى عَنِ الْمُنْکَرِ وَأَسیرَ بِسیرَةِ جَدّى وَ أَبى عَلِىِّ بْنِ أَبیطالِب». یعنی امام حسین(ع) هدف قیام را اصلاح امت جدشان و امر و معروف و نهی از منکر بیان کردند.
حضرت سیدالشهدا(ع) همچنین فرمودند: «إن كان دين محمّدٍ لم يستقم إلّا بقتلي يا سيوف خذيني؛ اگردين جدم محمد(ص) جز با کشته شدن من برپا نمی ماند پس ای شمشير ها مرا فرا بگيريد»؛ اینجا مساله دین و عقیده مطرح شده است. مساله شخصی نیست که حضرت(ع) چنین می فرمایند. یعنی با شهادت یک امام(ع) دین خدا زنده شد.
از این رو، می بینیم که جریان عاشورا و نهضت حسینی در طول تاریخ زنده ماند. ما در زمانه خودمان نیز نمونه جنگ برای عقیده را می بینیم. چنان که شهید حججی که شوری را در کل دنیا ایجاد کرد و باعث زنده شدن یک تفکر و عقیده شد و او رشحه ای از حرکت عظیم امام حسین(ع) بود.
یکی از حسرت های بزرگ ما عدم حضور در واقعه کربلا و همراهی سپاه سیدالشهداء(ع) است که این حسرت را با جمله معروف «یا لیتنا کنا معک» نشان می دهیم؛ چگونه می توان در امروز زمانه با امام حسین(ع) همراه شد و اندکی از این حسرت کاست؟
مسیر این مهم را اهل بیت(ع) خود به ما نشان می دهند و هر کدام از آن حضرات(ع) بسته به شرایط و زمانی که در آن می زیسته اند، این مساله را مطرح کرده اند. «یا لیتنا کنا معک» در واقع اعلام آمادگی و جهاد در هر زمان است، «یا لیتنا کنا معک» یعنی ما با مسیر تو موافقیم. هدف امام حسین(ع) از میان رفتنی نیست. این شعار اعلام موافقت با هدف حضرت سیدالشهدا(ع) است.
خداوند در قرآن کریم می فرماید: «الَّذِينَ آمَنُوا وَهَاجَرُوا وَجَاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللَّهِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْفَائِزُونَ؛ كسانى كه ايمان آورده و هجرت كرده و در راه خدا با مال و جانشان به جهاد پرداخته اند نزد خدا مقامى هر چه والاتر دارند و اينان همان رستگارانند».
باید توجه داشت جهاد همیشه فیزیکی و نظامی نیست. گاهی جهاد با فکر است. اهل بیت (ع) هر کدام در زمان خود جهاد متفاوتی داشتند. امیرالمومنین امام علی(ع) امام حسین(ع) در میدان جهاد حاضر شدند؛ گاهی جهاد با دعا خواندن بوده است همانگونه که امام سجاد(ع) جهاد کردند. گاهی جهاد با زندان رفتن بود همان گونه که امام کاظم(ع)، امام هادی(ع) و امام حسن عسگری(ع) چنین کردد...
بنابراین، «یا لیتنا کنا معک» اعلام آمادگی و ادامه مسیر است. روز قیامت هر کسی را با پیشوایش صدا می کنند و مردم گروه گروه با پیشوایشان به میدان می آیند. مساله فقط اعمال نیست بلکه این مهم است که هر کسی دنبال چه تفکری بوده، اینکه می گوییم «یا لیتنا منا معک» یعنی ما دعوت تو را تا قیامت لبیک گفته ایم.
پس این جمله فقط یک شعار نیست. اکنون نیز انسان می تواند با امام حسین(ع) باشد ولی هر زمان جهاد شکل خاص خودش را دارد. فکر می کنم در این ایام بهترین کار این است که واقعیت های عاشورا به مردم منتقل شود. وضعیت خود را بدانیم و اینکه در چه زمانی هستیم و اکنون چه وظیفه ای داریم.
نظر شما