زیلو فرش ساده مساجد در انتظار توجه / هنر زیلو بافی احیا شود

خبرگزاری شبستان //یزد

زیلو به عنوان فرشی کم بها که از نخ بافته می شود از قدیمی ترین محصولات صنایع دستی ایران است، خاستگاه هنر زیلو بافی استان یزد و شهرستان میبد بوده  و بر خلاف بسیاری از فرش ها و زیراندازها، فاقد تنوع رنگی است.
 

اکثر مساجد و امامزاده های ایران و خارج ایران نظیر کربلا، نجف و سامرا به دلیل همین سادگی و بی پیرایه ای با زیلو فرش می شوند، گرچه زیلو در رنگ های آبی، سفید، سبز، نارنجی، آبی و گلی بافته می شوند اما زیلوهای مساجد وامامزاده ها از تنوع رنگی کمتری برخوردارند و بیشتر در رنگ های سفید و آبی است.
 

سادگی و بی پیرایگی زیلو در رنگ های آبی و سفید، ترکیب موزون و هماهنگی با طرح و رنگ کاشی و آجرکاری بناهای مذهبی دارد و آرامشی را که مختص خانه خداست به انسان القا می کند.
 

زیلو با نام مسجد پیوند خورده و هر کجا نامی ‌از مساجد بوده در توصیف موقعیت و دارایی‌های آن مسجد نامی ‌از زیلو نیز به میان آمده است، با وجود اینکه در بافت زیلوها از رنگ های محدودی استفاده می شود، این محدودیت هیچگاه زیبایی و جذابیت این دست بافته ها را کاهش نداده و استفاده از طرح های متنوع که گاه نقش آیات قرآن و طرح های هندسی را نیز شامل می شد بر زیبایی آن افزوده است.

زیلویی در میبد متعلق به قرن 12هجری قمری که روی آن 24سجاده طراحی شده و در حاشیه آن نام واقف و تاریخ 1188هجری قمری نقش بسته است از جمله زیلوهای نفیس استان یزد است، از دیگر زیلوهای قدیمی و بی نظیر می توان به زیلوی مسجد جامع مربوط به قرن11هجری قمری، زیلوی آویخته در مسجد امیر چخماق یزد مربوط به قرن 13هجری قمری و زیلوهای کهنه مسجد رکن آباد میبد اشاره کرد.

 این فرش نخی هر چند به ظاهر ساده است، اما فنون و روش های ساخت آن نشان دهنده غنای فرهگنی، فکر و اندیشه بارور شده ای است که در پس هر تار و پود آن نهفته است.
 

زیلو تجلی گاه هنر و ابداع و آفرینش مردم و نمادی از همت بلند و ذوق سلیم و سرشار آنان است نقش های دلربا و چشم نواز این فرش کهن، نگاه هر بیننده ای را به خود جلب می کند.

این فرش معمولا در اندازه های 2 در 3 و 3 در 4 تولید می شده است البته زیلوهایی با عرض 5 تا 6 متر و طول 10 متر نیز بافته شده است.

زیلو، فرش دشت‌های کویر، دارای ظاهری ساده، خنک و با دوام است که می‌تواند طراوت شن‌های کویر را در شب‌های تابستان به تن آدمیان گرما زده بنشاند و خستگی روز را از تن آنها بیرون کند.
 

زیلو به علت اینکه تار و پود پنبه ای دارد از گزند شن های روان کویر مصون می ماند در حالیکه قالی های رنگارنگ پشمی در برابر توفان شن تاب مقاومت نخواهند داشت، در زیلو بافی به علت کاربرد پنبه به عنوان عنصر اولیه بدون پرز در بافت، سلامتی بافنده و مصرف کننده را به مخاطره نخواهد افکند در صورتی که پشم در قالی بافی سبب بروز بیماریهایی در دستگاه تنفسی خواهد شد.

برای بافتن زیلو حداقل دو نفر لازم است که یک نفر استاد است و نفر دیگر شاگرد یا دفتین زن، که کار استاد زیلو باف انداختن نقش و پودگذاری است.

 احیا و بازسازی این فن و هنر در عصر صنعت و ماشین می تواند آدمی را با تاریخ پیشین و عواطف انسانی آشنا سازد و هر اقدامی در این میدان ستودنی و پسندیده است. 

سیدحبیب ‌الله میرغفوری، رئیس جهاد دانشگاهی استان یزد، در این باره گفت: استان یزد به ویژه شهرستان میبد از پتانسیل ها و قابلیت های فراوانی در زمینه زیلوبافی برخوردار است.
 

میرغفوری بر توسعه گردشگری در راستای شناساندن و معرفی هنر زیلوبافی تاکید کرد و گفت: باید هنر زیلوبافی به گردشگران معرفی و تورهای گردشگری و بازدید از مراحل مختلف تولید آن برگزار شود.

وی با اشاره به زمینه های همکاری میراث فرهنگی و جهاددانشگاهی در زمنیه آموزش، پژوهش و تجاری سازی از آمادگی جهاددانشگاهی برای هر نوع همکاری با میراث فرهنگی به ویزه در زمینه توسعه صنایع دستی خبر داد.
 

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدجلال یحیی‌زاده، نماینده مردم تفت و میبد در مجلس شورای اسلامی نیز با تبیین اهمیت و جایگاه هنر اصیل زیلوبافی، خواستار تقویت همکاری‌های جهاد دانشگاهی و میراث فرهنگی در حوزه زیلوبافی شد.

پایان پیام/