به گزارش خبرنگار مسجد و کانون‌های مساجد خبرگزاری شبستان، حجت‌الاسلام والمسلمین حمیدرضا ارباب سلیمانی در گردهمایی مسئولان دبیرخانه‌های کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور که امروز (25 شهریور) در محل ستاد عالی کانون‌های مساجد برگزار شد با اشاره به مناسبت‌های روزهای پایانی ماه ذی‌الحجه –روز مباهله و نزول سوره هل‌أتی در شان اهل بیت (ع) – گفت: بین مورخان در مورد روز مباهله گفتگو است، به طوری که بعضی 24 ذی‌الحجه و برخی نیز 25 ذی‌الحجه را عنوان کرده‌اند.
وی افزود: مباهله در لغت از ریشه «بهل» گرفته شده و به معنای رها کردن و وا گذاشتن است. عرب‌ها وقتی حیوانی را رها می‌کنند تا نوزادش از شیر مادر استفاده کند به آن باهل می‌گویند. واژه ابتهال به معنای «تضرع و واگذاری کار به خدا» نیز بارها در تعابیر دینی استفاده شده است.
مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره معنای اصطلاحی مباهله خاطرنشان کرد: پیامبر اسلام (ص) در سال دهم هجری، چند مبلغ را به یمن فرستادند و همزمان چندین مسیحی از یمن به مدینه آمدند. این مبلغان بحثی درباره اولوهیت حضرت عیسی مطرح کردند و دلیل‌شان این بود که چون آن حضرت بدون پدر به دنیا آمده بنابراین فرزند خداوند است. با نزول آیه 59 سوره آل عمران «إِنَّ مَثَلَ عيسي عِنْدَ اللَّهِ کَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ قالَ لَهُ کُنْ فَيَکُونُ» به این موضوع پس از مقایسه حضرت آدم و حضرت عیسی، اینگونه پاسخ داده شد که حضرت آدم، نه پدر و نه مادر داشته، آیا باید او را فرزند خدا نامید؟ این در حالی است که چنین تعبیری هم درباره حضرت آدم و هم درباره حضرت عیسی نادرست است.
وی اضافه کرد: پیامبر این دلایل را برای مسیحیان نجران عنوان کردند ولی آنها نپذیرفتند. در چنین موقعیتی، آیه 61 سوره آل عمران نازل شد «فَمَنْ حَاجَّکَ فيهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَي الْکاذِبينَ». یکی از شخصیت‌های برجسته مسیحیت گفت اگر پیغمبر اسلام با عِده و عُده آمد، بدانید خبری نیست و اتفاق ناگواری برای شما نخواهد افتاد بنابراین در مباهله شرکت کنید اما اگر با عده معدودی آمد، بترسید. وقتی مسیحیان دیدند پیامبر با فرزندی در آغوش، کودکی در کنار و یک زن و مرد حاضر شد در مباهله شرکت نکردند. یکی از آنان گفت قدرتی در این افراد -همراهان پیامبر، حضرات علی، زهرا، حسن و حسین علیهم السلام بودند- می‌بینم که اگر نفرین و دعا کنند هیچ مسیحی باقی نمی‌ماند، بنابراین نباید در مباهله شرکت کنیم.
ارباب سلیمانی گفت: موضوع مباهله اختصاص به مسیحیت ندارد و درباره یهودیان نیز روی داد و آنها نیز از مباهله با حضرت محمد (ص) انصراف دادند.
وی با طرح این پرسش که آیا مباهله اختصاص به زمان خاصی دارد یا خیر، اظهار داشت: امام صادق (ع) می‌فرماید مباهله در هر زمانی مجاز است و شرایط خاص خود را دارد. علامه طباطبایی نیز در کتاب ارزشمند «المیزان» بحثی کامل درباره موضوع مباهله دارند.
پاسخی به شبهات مطرح از سوی اهل سنت درباره مصادیق آیه مباهله
این معلم قرآن کریم بیان کرد: برخی علمای اهل سنت به تفسیر تشیع از آیه مباهله ایراد گرفتند و مصادیق آن را از اساس، بی‌پایه دانستند. برای نمونه این موضوع را مطرح کردند که این آیه به صورت جمع مطرح شده است اما طبق تفاسیر شیعیان، تنها دو کودک، یک زن و یک مرد همراه پیغمبر بوده اند. پاسخ ما این است که اولا باید به منابع اصلی اهل سنت مراجعه کنند، برای نمونه قاضی شوشتری از شخصیت‌های برجسته در کتاب «احقاق الحق» از 60 عالم اهل سنت نام می‌برد که تفسیر و شان نزول این آیه را مطابق با نظر شیعیان بیان کردند.
ثانیا، درباره ادبیات آیه مباهله نیز باید به این موضوع اشاره کرد که برخی از آیات قرآن کریم اشاره به جمع دارند ولی مصادیق آن فرد هستند. برای نمونه خداوند در توصیف حضرت ابراهیم (ع) واژه «امت» به کار می‌برد «إِنَّ إِبْراهِیمَ کانَ أُمَّةً قانِتاً لِلّهِ حَنِیفاً وَ لَمْ یَکُ مِنَ الْمُشْرِکِینَ»، در حالی که حضرت، یک نفر هستند بنابراین اشکال ادبی‌ای که به تفسیر شیعه از آیه مباهله وارد کرده‌اند، درست نیست.
ارباب سلیمانی با بیان اینکه حضرت محمد (ص) در دوران حکومت اسلام و زمانی که می‌توانستند با عده زیاد در برابر مسیحیان نجران شرکت کنند اما تنها 4 نفر را همراه خود آوردند، گفت: عملکرد پیغمبر اسلام نشان می‌دهد که گاهی کیفیت مهم‌تر از کمیت است که قضیه مباهله یکی از نمونه های آن است.
وی در ادامه به موضوع مسجد مباهله اشاره کرد و اظهار داشت: من در سفری که به مدینه داشتم نقاط دیدنی آن را از نظر تاریخی بررسی کردم و در این میان، وضعیت بعضی مکان‌ها مانند مسجد مباهله برایم قابل بررسی و تامل بود زیرا به وجود مسجدی به این نام در تاریخ اشاره نشده است.
این معلم قرآن کریم با بیان اینکه در تاریخ به مسجدالاجابة اشاره شده است اما اکنون مردم را در سفر حج به این مسجد می‌برند و ماجرای مباهله را تعریف می‌کنند، خاطرنشان کرد: مساجدی که در مدینه وجود دارند سه نوع هستند؛ مساجدی که به دستور پیغمبر اسلام ساخته شده‌اند مانند مسجدالنبی، مساجدی که مسلمانان ساختند و پیامبر در آنها نماز خوانده است مانند مسجدالاجابة و مساجدی که در زمان عمر بن عبدالعزیز ساخته شدند به اعتبار اینکه پیامبر(ص) در این مکان نماز اقامه کرده بودند. مسجدی که اکنون به نام مباهله در مدینه شناخته شده است جزو هیچ‌یک از این سه نوع مسجد نیست.
اهل بیت(ع) به مسجد مباهله اشاره نکرده‌اند
ارباب سلیمانی با بیان اینکه اهل بیت (ع) یک به یک مساجد مدینه را معرفی کردند ولی حتی یک بار نیز به مسجد مباهله اشاره نکردند و در منابع اهل سنت نیز به وجود چنین مسجدی اشاره نشده است، گفت: باید مواظب باشیم تا مطالبی بدون سندِ محکم وارد اسلام نشود زیرا در آینده، تشخیص اسلام درست از نادرست سخت می‌شود.
نظر شما