آیت الله احمد شیخ بهایی، استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه کرمان در گفتگوی تفصیلی با خبرنگار خبرگزاری شبستان به تحلیل سیاسی واقعه غدیر پرداخت و در مقدمه ورود به موضوع اصلی گفتگو با تصریح به این نکته که «امام» در فرهنگ اسلامی عنوانی است که دو کاربرد دارد؛ بیان داشت: نخست اینکه مقام امامت همان واسطه فیض میان خدا و خلق است و اعمال بندگان به وسیله ایشان پذیرفته می شود و این مقام، به گونه ای نیست که فردی به کسی اعطا و یا آن را از او غصب کند؛ خداوند آن را قبل از خلقت آدم عنایت فرموده و قابل غصب نیست.
وی ادامه داد: کاربرد دوم این عنوان، امامت برای اجرای احکام و عدالت، رهبری و پیشوایی مردم، احقاق حق و ابطال باطل است و به هر کس که خدا عطا کند؛ در غدیر این مقامِ رهبری و پیشوایی مردم به امام علی علیه السلام تفویض و در سقیفه غصب شد لذا در سیاست اسلامی، مسئله رهبری جامعه و هدایت مردم به سوی خدا و اجرای احکام و مبارزه با باطل مقامی است که باید در دست صالح ترین افراد قرار گیرد.
آیت الله شیخ بهایی، واقعه غدیر خم را نشانه اهمیت این موضوع در نظام اسلامی دانست و با بیان اینکه پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله در پاسخگویی به اعتراض ها امتیازات امام علی علیه السلام از جمله علم به قضاوت، سابقه در اسلام و... و همه خصوصیاتی که ملاک رهبری است و در امام علیه السلام در اوج بود و همه صفاتی که زمامدار اسلامی باید داشته باشد و قابل مقایسه با دیگران نبود را ذکر می کردند.
وی با اشاره به اینکه امام علیه السلام به هیچیک از این مقام ها دلبستگی نداشتند و برای همین فرمودند مقام فرمانروایی برای من از عطسه بز هم ناچیزتر است؛ تصریح کرد: لذا این مسئولین هیچ بهره مادی برای حضرت ندارد و به همین دلیل زندگی ایشان در سطح فقیرترین افراد جامعه و بهره مندی ایشان از مواهب مادی در حداقل اما خدمت رسانی در حداکثر بود و این یک الگو است؛ در واقع غدیر یک الگوی انتخاب رهبر برای جهان است.
استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه کرمان این نکته مهم را یادآور شد: امام علیه السلام دنبال این بود حق را بگیرد زیرا در برابر آنچه در غدیر به ایشان سپرده شده بود مسئولیت داشت و در برابر هجوم به این مسئولیت بی تفاوت نبود اما خلفا از موقعیتی که دست حضرت بسته بود و کفن و دفن پیامبر بر امام علی علیه السلام واجب بود و ایشان مشغول این امر بودند، سوء استفاده کردند.
وی همچنین دعوای میان قبایل اوس و خزرج در همان برهه زمانی و خطر منافقینی که در زمان پیامبر تنها به انگیزه های مادی ایمان آورده و حتی در جنگ تبوک نیز توطئه کودتا علیه پیامبر داشتند و می خواستند قدرت را به دست بگیرند؛ مورد توجه قرار داد و تصریح کرد: عقب نشینی خواص به دلایلی چون ترس از جنگ، حب نفس و...{در 25 سال کناره گیری امام از حاکمیت} نقش داشت.
استاد حوزه علمیه کرمان با تأکید بر اینکه خواص باید به میدان می آمدند و دفاع می کردند؛ بیان داشت: آن اتفاق(سقیفه)از این حیث که جنگی تا آن روز میان مسلمین اتفاق نیفتاده بود؛ اتفاق جدیدی بود و عده ای قدرت تحلیل این مسئله داخلی را نداشتند، برای همین و طبق آنچه امام علیه السلام در خطبه شقشقیه هم به آن اشاره دارند باید میان شمشیر کشیدن بدون یاور و یا صبر بر این تاریکی کور، انتخاب می کردند؛ طبیعت قیام این است که فرد نیرو داشته باشد؛ امام علیه السلام شب ها با حضرت زهراسلام الله علیها به در خانه های مردم می رفتند و دنبال جمع کردن نیرو بودند اما کسی حضرت را یاری نکرد.
وی افزود: در همان زمان دو خطر اسلام را تهدید می کرد؛ یکی از بیرون و آن ابرقدرت روم بود و دیگری مشرکین تازه مسلمان که هنوز اسلام برای آنان نهادینه نشده بود و اگر جنگ داخلی رخ می داد اینها سریعاً به بت پرستی بر می گشتند؛ لذا حضرت مصلحت دیدند به جای آنکه اصل اسلام از بین برود بهتر است حداقل پوسته آن باقی بماند و برای حفظ اسلام صبر کردند تا در آینده فرصتی پیش آید.
استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه کرمان با تصریح به اینکه امام از هر فرصتی و امکانی برای احقاق حق امامت استفاده کردند اما زمینه{امامت جامعه} فراهم نشد؛ ضعف تحلیل سیاسی، نبود بصیرت و عقب کشیدن خواص را باعث تنهایی حضرت دانست و به غارت میراث امامت توسط خلفا اشاره و تصریح کرد: شاخص هایی که انقلاب اسلامی درباره خواص، اقدام به هنگام و فتنه مطرح می کند هم برای همین است که اگر خواص تشخیص ندهند و نفسانیات دخالت کند و حاضر به فداکاری نباشند، دیگرانی حاکم می شوند.
وی ادامه داد: اگر خواص این کارها را نکرده بودند این اتفاقات نمی افتاد؛ از آیات و روایات هم همین بر می آید کسانی که مردم حرفشان را قبول داشتند به میدان نیامدند و لذا امام به دلیل تهدیدات داخلی و خارجی علیه اسلام دشمنی اهل کتاب و انتظار آنان برای ضربه زدن به اسلام و...در چنین شرایطی که درگیری در داخل نباید اتفاق می افتاد و به دلیل خطرهایی که اساس اسلام را تهدید می کرد، مصلحت را در صبر خردمندانه دیدند.
آیت الله شیخ بهایی با بیان اینکه امام علیه السلام مادر اصلی جامعه اسلامی بود اما در آن شرایط، نامادری هایی ادعا کردند؛ تصریح کرد: امام برای حفظ اسلام ولو در دست ناخالص ها و برای اینکه لااقل مسجد و اذان و قرآنی باقی بماند، دست به شمشیر نبردند.
نظر شما