به گزارش خبرنگار مهدویت خبرگزاری شبستان: به مناسبت فرا رسیدن عیدالله الاکبر، سالروز آغاز امامت و ولایت حضرت امیر(ع) و تبیین جایگاه امامت و ولایت در «خطبه غدیر» حضرت رسول(ص) در عید غدیر خُم و همچنین تشریح موضوع انتظار و امامت امام عصر(عج) و بررسی موقعیت جامعه آرمانی اسلامی در این خطبه شریفه، بر آن شدیم تا گفت وگویی با حجت الاسلام والمسلمین سید روح الله زمانی موسوی، استاد و محقق و پژوهشگر مرکز تخصصی مهدویت حوزه علمیه و امام جمعه شهرستان مهران ترتیب دهیم که، مشروح آن در ادامه از نظرتان می گذرد:
واقعه غدیر و تبیین مقام امامت حضرت امیر(ع) در شکل گیری «امت واحده» اسلامی، دارای چه جایگاهی است؟ مهدویت و منجی آخرالزمان چه پیوندی با این واقعه دارد؟
در باب جایگاه واقعه غدیر می بایست بیان شود که این رویداد، بزرگترین و شاخص ترین و راهبردی ترین واقعه رخ داده در تاریخ اسلام و عالم تشیع است. بحث امامت و وقوع واقعه غدیر، علیرغم برداشت ناصحیح عده ای که این موضوعات را، رویدادهایی برگرفته از تاریخ قلمداد می کنند و معتقد هستند که نمی بایست بر سر مسائل تاریخی، بحث و مناقشه و اختلاف افکنی کرد؛ موضوعاتی حقیقی، اصلی و مهم اسلامی هستند. مشکلاتی که هم اکنون به طور فزاینده جهان اسلام را آزار می دهد، به طور اساسی، به علت عدم رهبری متمرکز و حقیقی جهان اسلام، با توجه به گزاره های صریح قرآنی و روایی است. بحث امامت و ولایت، کلیدی ترین موضوع آیین اسلام بعد از نبوت حضرت رسول اکرم(ص) است. این موضوع اگر به صورت صحیح اجرا و پیگیری می شد، قطعاً این مشکلات عدیده و برداشت های نادرست، جهان اسلام را آزار نمی داد و دشمنی ها در امت اسلامی توسعه نمی یافت.
عالَم تشیع، بحث تبیین و تشریح امامت را جزئی از اصول اصلی رسالت نبوی (ص) می داند. بحث امامت و سرپرستی امت توسط امام معصوم(ع) همان رویکرد خلیفه اللهی خداوند در زمین است که، بعد از انبیاء(ع) توسط اشخاص تعیین شده ادامه پیدا می نماید.
در طول تاریخ اسلام، بحث های مربوط به موعودباوری و منجی گرایی که بحثی بر اساس تفکر و ایدئولوژی امامت و ولایت است، به طُرق گوناگون پیگیری و مداومت شده است؛ قیام هایی در عالم تشیع به وقوع پیوستند مانند: قیام و خونخواهی مختار ثقفی برای قصاص قاتلان کربلا و یا فرقه کیسانیه و یا خروج عبدالله محض و نفس زکیّه و قیام مهدی سودانی در سرزمین مصر و سودان، که همگی این رویدادها، وجوهی از موعودنگری و موعودباوری در عالم تشیع بر اساس باورهای الهی و قرآنی هستند.
متأسفانه این باورها در طول تاریخ و با گذشت زمان، توسط ابن خلدون های ناآگاه، مورد بی مهری و ناسپاسی های بسیاری واقع شده اند، ولی با تمام این مناسبات، این وجوه الهی پایدار و استوار مانده اند. ریشه و دوام این بینش به خوبی در ادعیه مهم اسلامی و در باب وجود مقدس حضرت مهدی(عج) آمده است؛ این ادعیه می گویند:« اَلسَّلامُ عَلَی الْمَهْدِیِّ الَّذی وَعَدَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ بِهِ الْأُمَمَ اَنْ یَجْمِعِ بِهِ الْکَلِمَ وَ یَلُمَّ بِهِ الشَّعَثَ وَ یَمْلَأَ بِهِ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلاً وَ یُمَکِّنَ لَهُ وَ یُنْجِزَ بِهِ وَعْدَ الْمُؤْمِنینَ»؛ ما در این ادعیه بیان می کنیم: «سلام بر کسی که موعود امت ها است و همه ملت ها، اعم از جهان مسیحیت و یهودیت و حتی باورهای غیر الهی، به آمدن آن ایمان دارند و آن روز را انتظار می کشند». به عبارتی از زمانی که بشر روی زمین پا نهاده، همواره در اندیشه نجات و رهایی توسط شخصی هدایت شده و برگزیده بوده است؛ این ذهنیت که سرانجامِ سختی ها و گرفتاری ها، نجات و فلاح و رستگاری امت ها است، در تمامی بینش ها و نگرش ها، جایگاه دارد و مورد احترام است.
آیا تبیین جایگاه امامت و منجی باوری و موعودنگری، فقط به واقعه غدیر خُم منحصر است یا اینکه سبقه این رویداد، به دورانی قبل از واقعه غدیر باز می گردد؟
اساساً بحث و مسئله امامت و مهدویت، از زمان خود نبی مکرم اسلام(ص) مطرح و آغاز شده است. متأسفانه پاره ای اوقات، برداشت های نادرستی در باب مسئله امامت و ولایت، حتی در بین شیعیان نیز دیده می شود که رفع این شبهات، قطعاً در اتقان اصول اساسی اسلامی و شیعی، تأثیرگذار خواهد بود. گاهی می بینیم بیان می شود، اولین نقطه ای که پیامبر اکرم(ص)، حضرت امیر(ع) را به جانشینی و امامت امت بعد از خود، تعیین نمودند، چه زمانی و یا چه مکانی بوده است؟ در باب جانشینی حضرت امیر(ع) می بایست گفت: این مقام همزمان با اعلام نبوت حضرت محمد(ص) در ابتدای رسالت و در غار حرا، تعیین گشته است و اساساً مقام ولایت، همراه با مقام نبوت تکلیف شده است. این همان اشاراتی است که توسط پیامبر اکرم(ص) و در خطبه های حضرت امیر(ع) وارد شده، لذا بین مقام نبوت و مقام امامت و ولایت، هیچ فاصله ای وجود ندارد. از همان ابتدای ابلاغ رسالت و نبوت حضرت رسول(ص)، بحث امامت و ولایت حضرت امیر(ع) نیز مورد اشاره و تأکید قرار گرفته است. این ابلاغ مقام ولایت، مکرراً، در تمامی ادوار و دوران ها و غزوات حضرت رسول(ص) مورد اشاره قرار داشته است. این توصیه و تأکید همچنان ادامه داشته تا زمان انجام آخرین سفر حج پیامبر اکرم(ص)، که توسط فرشته وحی، پیامبر اکرم(ص) مأمور می شود بحث امامت را به طور رسمی و عمومی بیان نمایند تا رسالت و نبوت خود را به حق، به پایان رسانده باشند.
در واقع در غدیر خُم، به تعبیری، پیامبر اکرم(ص)، با امت خویش اتمام حجت فرمودند و بیان کردند که انتصاب علی بن ابیطالب(ع) مقارن است با اتمام نبوت من و اکمال نعمت بر شما؛ حضرت رسول(ص) در ادامه معرفی جانشینی خود به وسیله حضرت امیر(ع)، ائمه(ع) و جانشینان ایشان را نیز تا آخرین نفر که حضرت بقیه الله الاعظم(عج) هستند، تبیین می نمایند و سلسله امامت و ولایت را ابتر و نیمه کاره رها نمی سازند. لذا به حق می بایست بیان کرد: بین نبوت و امامت، هیچ گسست و فاصله ای وجود نداشته است و مردم در جهت پیروی از این سلسله جلیله و تا آخرین نفر، توجیه و سفارش شده اند.
همچنان که در آغاز نبوت، بحث نبوت و ولایت هم زمان ابلاغ شد، در واقعه غدیر، بحث ولایت و امامت نیز تا آخرین نفرِ ائمه(ع) بیان و تصریح شد. بنابراین، باید گفت: همچنان که رسول اکرم(ص) به ماقبل حضرت امیر(ع) توجه داشتند، به وقایع و امامت امامان(ع) بعد از ایشان نیز اهتمام و توجه داشتند.
چه حقایقی و با چه کیفیتی درباره انتظار و غیبت امام عصر(عج) و همچنین مناسبات عصر ظهور، در خطبه شریف غدیر تبیین شده اند؟
حضرت رسول اکرم(ص) در خطبه غدیر خُم، به دو صورت کلی و عمومی، بحث امامت و ولایت حضرت حجت(عج) را تبیین و تشریح می نمایند. ایشان ابتدا با بیانی کلی، بحث امامت و ولایت امت بعد از خود را به ترتیب امامان و هادیان امت، تصریح می فرمایند و سپس به بیان خصوصیات هر یک از این ائمه شریف(ع) می پردازند.
حضرت رسول(ص) سپس با بیانی اکمل تر و خصوصی تر به بیان خصائص و مناقب آخرین حجت الهی، برای مردم می پردازند. رسول اکرم(ص) می فرمایند: «مَعاشِرَالنّاسِ، إِنَّما أَكْمَلَ الله عَزَّوَجَلَّ دينَكُمْ بِإِمامَتِهِ» پیامبر(ص) با اشاره کلی به تمامی افراد حاضر در واقعه غدیر می فرمایند که خداوند دین خود را به وسیله امامت ائمه معصوم(ع) به اتمام رسانده است. ایشان در مقام تأکید می فرمایند: «فَمَنْ لَمْ یَأْتَمَّ بِهِ وَبِمَنْ یَقُومُ مَقامَهُ مِنْ وُلْدی مِنْ صُلْبِهِ إِلی یَوْمِ الْقِیامَةِ وَالْعَرْضِ عَلَی الله عَزَّوَجَلَّ فَأُولئِکَ الَّذینَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ (فِی الدُّنْیا وَالْآخِرَةِ) وَ فِی النّارِهُمْ خالِدُونَ»؛ ایشان در این فرمایش می فرمایند: «افرادی که به امامت ائمه معصوم(ع) ایمان نداشته باشند، خداوند متعال، اعمالشان را نابود خواهد کرد و در آتش دوزخ واردشان خواهد کرد و هیچ تخفیفی از عذاب نیز شامل حال آنها نخواهد شد».
ایشان سپس در بیانی خصوصی تر، به تبیین مقام امامت و ولایت قطب عالم امکان، حضرت مهدی موعود(عج) می پردازند. ایشان می فرمایند: «ألا انّ خاتم الأئمة منا القائم المهدى؛ ألا إنّه النتقم من الظالمین ألا أنّه فاتح الحصون؛ ألا أنّه غالب کل قبیلة من أهل الشرک»؛ حضرت رسول (ص) با اشاره به خصائص حضرت حجت(عج)، نسبت مواجهه ایشان با اهل شرک و نفاق و الحاد را بیان می فرمایند. حضرت رسول اکرم(ص) در انتهای این اشارات می فرمایند: «ألا إنّه قد بشر بدین سلف بین یدیه، ألا إنّه الباقی حجّة ولا حجة بعده، ولا حقّ إلا منه، ولا نور إلا عنده»؛ یعنی تمامی افراد و انسان های پیش از من به آمدن او بشارت داده شده اند و هیچ امام و حجتی بعد از او نخواهد بود و تمامی حقایق الهی و وجودی، با او خواهد آمد. سپس حضرت(ص) ادامه می دهند: «أَلَا إِنَّهُ لَا غَالِبَ لَهُ وَ لَا مَنْصُورَ عَلَيْهِ وَ إِنَّهُ وَلِيُّ اللَّهِ فِي أَرْضِهِ وَ حَكَمُهُ فِي خَلْقِهِ وَ أَمِينُهُ فِي سِرِّهِ وَ عَلَانِيَتِهِ». ایشان در واقع با بیان این تعابیر خصوصی، خاص ترین و مهمترین شاخصه های حضرت حجت(عج) را بیان می فرمایند. حضرت رسول(ص) در خطبه غدیر، حضرت ولی عصر(عج) را برپاکننده عدل و قسط در تمامی دنیا معرفی و بیان می کنند که، حضرت ولی عصر(عج)، قبایل شرک و نفاق را از بین خواهند برد. این بیانات حضرت رسول(ص) در واقع، همان تفسیر آیات قرآن کریم هستند که خداوند در آنها به صراحت و خطاب به همه مردم جهان بیان می فرمایند: «بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ».
نظر شما