گروه مهدویت خبرگزاری شبستان: شاید شما نیز تا کنون به این سوال فکر کرده باشید که چرا نمازعيد فطر و قربان در زمان غيبت امام معصوم(ع) واجب نيست؟
براساس آيات و روايات، نماز جمعه و عيدين(فطر وقربان) از جايگاه رفيعي بر خوردار است به نحوي كه خداوند متعال و ائمه معصومين عليهم السلام آثار وبركات قابل ملاحظه و عظيمی را براي آن ذكر كرده اند. به عنوان مثال، از نماز جمعه به عنوان حج مساكين ياد شده است؛ الجمعه حج المساكين؛(1) یا وعده به توجه فرشتگان وبرآورده شدن حاجات انسان داده اند.(2) ثواب يك حج ويك عمره را براي آن منظور نموده (3) یا آن را كفاره گناهان قرار داده (4) همچنین از آن به عنوان عامل افزايش حسنات ومحو سيئات ياد كرده است. (5)
همه اين وعده و وعيدها حكايت از اهميت و لزوم نماز جمعه دارد به خاطر همين آثار، حكم اولي آن وجوب است. لكن جاي اين تامل و پرسش در ذهن مومنين عصر غيبت مي ماند كه چرا اين حكم الهي با اين همه اهميت و سفارش براي او واجب نشده تا انگيزه شديدتري بر حضور در نماز جمعه داشته باشد و از مصالح آن بهره مند گردد؟
چه مانعي و چه نقصي باعث شده تا وجوب نماز جمعه كه توفيقي الهي و نشانه رويكرد خداوند به بنده است از او برداشته شود؟!
اين سئوالات همگي روزنه اي است بر فلسفه غيبت و انتظار و تامل در اين مطلب كه امام عليه السلام ستون و محور اصلي اين عبادت اجتماعي است و غيبت ايشان مصيبت عظمي براي مومنين است و بر مومنان است تا با فراهم آوردن زمينه هاي حضور، خود را لايق بخش عظيمي از عبادات كه مشروط به حضور امام عج الله تعالي فرجه الشريف است گردانند.
حكمت ديگري كه براي وجوب نماز جمعه و عيدين در زمان حضور مي توان عنوان كرد، پشتيباني عميق وموثراز دولت كريمه زمان حضور است. با توجه به عدم وجوب نماز جمعه وعيدين، بسياري از مسلمانان در اين نماز شركت نمي كنند. حال در نظر بگيريد كه امام زمان عليه السلام ظهور كنند. در زمان ظهور و خصوصا در ابتداي آن، پيشبرد اهداف قيام حضرت نيازمند همراهي و پشتيباني مسلمانان جهان است؛ در اين شرايط و با وجود آنكه بيش از 1200 سال است نماز جمعه و عيدين واجب نبوده و در بسياري از زمان ها و كشورها اصلا اقامه نمي شود، تصور كنيد در ابتداي ظهور حضرت يك قانون وحكم جديد (مبني بر وجوب نماز جمعه) آمده ومتعاقب آن در اولين جمعه ظهور حضرت حجت وهر هفته، بيش از يك ميليارد مسلمان در نماز جمعه سراسر جهان حاضر شوند!
در چنين شرائطي ان شاءالله همگي خواهيم ديد چه وحدت و انسجامي بر نفوس مسلمين جهان سايه خواهد داشت و چه تاثير و وحشتي از اين حضور در دل دشمنان اسلام افكنده خواهد شد.
شايد يكي ازحكمتهاي استحباب نماز جمعه و نمازعيد فطروقربان درزمان غيبت، تخفيف وسهل گيري براي مومنين باشد ومي توان آن را از احكام امتناني اسلام برشمرد .
به هرصورت احكام ومعارف الهي مبتني برمصالح ومفاسد واقعي است كه امكان دارد دانش بشراز كشف آن ناتوان باشد.
بخش دوم پاسخ این سوال آن است که نماز جمعه با حصول شرائط آن به دليل آيه 9 سوره جمعه واجب است.« يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِذا نُودِيَ لِلصَّلاةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلى ذِكْرِ اللَّهِ وَ ذَرُوا الْبَيْعَ ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ ؛اى كسانى كه ايمان آوردهايد، چون نداى نماز روز جمعه دردهند، به نماز بشتابيد و داد و ستد را رها كنيد. اگر دانا باشيد، اين كار برايتان بهتر است.»
همچنين اخبار و روايات فراواني دلالت بر وجوب آن دارد كه به دو نمونه از آنها اشاره مي كنيم:
1)قال اميرالمومنين عليه السلام:«الْجُمُعَةُ وَاجِبَةٌ عَلَى كُلِّ مُؤْمِن...؛ نماز جمعه برهرمومني واجب است» (وسائل الشيعة ج7 ص 297 1 باب ح4)
2) قال الباقرعليه السلام:«صَلَاةٌ وَاحِدَةٌ فَرَضَهَا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِي جَمَاعَةٍ وَ هِيَ الْجُمُعَة؛ نمازجمعه نمازي است كه خداوند آن را به جماعت واجب گردانيده است»(همان منبع ح1)
وجوب عيني نماز جمعه مشروط به حضور امام معصوم است. در بعضي از روايات شرط حضور امام را ذكر نموده است. از آن جمله:
عن أَبِي جَعْفَرٍ الْبَاقِرِ ع قَالَ صَلَاةُ الْجُمُعَةِ فَرِيضَةٌ وَ الِاجْتِمَاعُ إِلَيْهَا فَرِيضَةٌ مَعَ الْإِمَام؛ نماز جمعه و اجتماع بر نماز جمعه با وجود امام واجب است (همان ح5)
از جمع اين دو دسته روايات و ادله فقهاي عظام نتيجه گرفته اند كه نماز جمعه در زمان حضور امام عليه السلام واجب و درغيبت امام با حصول شرايط ديگر مستحب است.
درباره نمازعيد قربان وعيد فطرنیزهمين نحو استدلال جاري است. از طرفي حكم اولي نماز عيد بنا به آيات و روايات وجوب است.
«فَصَّل ِلِرَبّكَ وَانحَر؛ نماز عيد را بجا آوريد و قرباني نماييد»(كوثر آيه 2)
عَنِ الصَّادِقِ علیه السلام: «أَنَّهُ قَالَ صَلَاةُ الْعِيدَيْنِ فَرِيضَة » (وسائل الشيعة ج7 421 2 باب).
از طرف ديگر در بعضي روايات وجوب آن مشروط به حضور امام معصوم عليه السلام شده است كه در جمع بين اين روايات فقها به استحباب آن در زمان غيبت فتوا داده اند.
پی نوشت ها:
1. كنز العمال،ج7، ص،707، ح21031
2. بحار الانوار ج89، ص12
3. كنز العمال ج7ص737ح21173
4. همان ح21088)
5. اصول كافي ج3ص414)،
*پرسمان دانشجویی
نظر شما