جلد نخست «تفسیر آیات(اهمیت نماز در قرآن آثار نماز در قرآن)» را بخوانید

 به گزارش خبرنگار کتاب شبستان ، اثر حاضر دردو بخش«اهمیت نماز» و «آثار نماز درقرآن» تهیه و تالیف شده است.و نویسنده در صدد است با استفاده از این دو محور کلی مفاهیمی چون «معنای صلاه»، «معنای اقامه»، «ویژگی های پرهیزگاران» ،« ایمان به رستاخیز»، «غیبت و مصادیق آن» ،«رابطه عقیده» ،« اخلاق و عمل»،« دلیل مترتب شدن انفاق بر اقامه نماز»، «محبوب ترین اعمال نزد خداوند»،« دعای فرشتگان برای نماز گزار»، «ویژگی های مومنان واقعی»، «نماز و انفاق دو پیوند محکم»، «پاداش اقامه نماز»،« خود سازی زمینه اصلاح جامعه» و... را برای مخاطبان خود تشریح کند .

در بخشی از مقدمه این اثرمی خوانیم:

« ان هذا القرآن یهدی للتی هی اقوم»قطعا این قرآن به چیزی که پایدار تر است هدایت می کند.

 قرآن، معجزه است؛ معجزه ای جاوید و پایدار ؛ کتاب هداایتی است که درباره موضوعات مختلف فردی و اجتماعی از آن نظر که به هدایت انسان بر می گردد، بحث کرده است. یکی از موضوعات هدایت بخشی که قرآن به تفضیل به آن پرداخته نماز است.

 درقرآن حدود صد بار واژه "صلاه" به کاررفته است. کلماتی که مرتبط با نمازهستند- همچون ذکر، عبادت، تسبیح، رکوع، سجده، قنوت، ایمان، استغفار، قرآن ، حسنات و تهجد- حدود نهصد بار تکرار شده است. در مجموع ، حدود یک ششم از آیات قرآن با نماز رابطه دارد. چرا که محور اصلی در حرکت به سوی خدا، نماز است؛ از این رو در فرهنگ اسلامی ، نماز معراج مومن، وسیله تقرب به خدا، کلید بهشت، نشانه اسلام و چهره دین نامیده  شده است.

 آری هرچه هست در انس با نماز است. برای اثبات این واقعیت ، شایسته است در شرح حال زندگانی نماز گزارانی که به مراحل برتر اقامه نماز دست یافته اند، به دقت بنگریم، تا با عظمت آن عظمت نماز را دریابیم و جایگاه والای عرفانی آنها ، نقش ارزنده نماز را بهتر بشناسیم.

 در این نوشتار، آیات راجع به نماز ، تقسیم بندی شده و در ذیل عناوینی مانند اهمیت ، آثار ، احکام، آداب، نماز در ادیان، نماز و خانواده، ویژگی های نماز گزار، عواقب ترک نماز قرار داده شده است. البته در این کتاب فقط تفسیر آیات اهمیت و آثار نماز خواهیم پرداخت.

 در معنای صلاه در این اثر آمده است:

« برای ماده صلاه چندین معنا گفته شده است؛ از جمله : آتش و هر چیز گرم و داغ، نوعی عبادت ، ثنا، ستایش، دعا، نرم شدن، چرا که دل نمازگزار با خشوع در نماز، نرم می شود. البته این معنا با معنای اول سازگاری دارد؛ چون آتش هم خاصیتش نرم کردن اشیاء است.

 صلاه یا ناقص واوی(ص ل و) است و یا ناقص یایی (ص. ل ی):

 الف. ناقص واوی (ص ل و) در اصل به معنای ثنا و ستایش زیبا است که شامل هر نوع تحیت و دعا می شود. در نماز نیز هم ثناست و هم دعا و هم ستایش.

" صلو " لغت سریانی و آرامی است و به معنای عبادت مخصوصی است.  البته این ماده در زبان عبری هم استعمال شده  است. کلمه "صلوتا"  در زبانعبری به معنی مکانی به نماز "کنیسه"  است که محل عبادت یهودیان بود.

 ب. ناقص یائی (ص ل ی) ، گرفته شده از لغت عبری است و به معنای نزدیک کردن و عرضه بر آتش کردن است ؛ زیرا در نماز هم انسان به خداوند نزدیک می شود.

 البته بعید نیست که ( با (صلی) وجه اشتراکی داشته باشند؛ چون در هر دو ، معنای " عرضه" و تقریب و نزدیک کردن موجود است . البته در نماز انسان خود را بر مقام عالی و نورانی عرضه می کند ونماز ارتباط با خدا و حاضر شدن در پیشگاه اوست؛ ولی (صلی) عرضه کردن بر آتش است؛ مانند : تصلی نارا حامیه ... یصلی سعیرا... جهنم یصلونها.

مطلب بعد آنکه "صلاه" زمانی  که به معنای ثنا ( همان معنای لغوی) باشد، با حرف "علی" می آید، مانند: ان الله و ملائکته یصلون علی اللنی یا ایها الذین آمنو صلو علیه...

 به خلاف زمانی که به معنای نماز و معنای اصطلاحی باشد، "فصل لربک" ،" یصلی فی المحراب" طبق این توضیح ، آیه " ولا تصل علی آحد منهم مات ابدا". به معنای تحیتو ثناء و دعاست، نه نماز.

 نماز، امیدبخش ترین عبادت

در جایی دیگر از این کتاب نویسنده با استناد به  آیات قرآن نماز را امید بخش ترین عبادت می داند و می نویسد:« وَأَقِمِ الصَّلَاةَ طَرَفَيِ النَّهَارِ وَزُلَفًا مِنَ اللَّيْلِ إِنَّ الْحَسَنَاتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئَاتِ ذَلِكَ ذِكْرَى لِلذَّاكِرِينَ» و در دو طرف روز و نخستين ساعات شب نماز را برپا دار زيرا خوبيها بديها را از ميان مى ‏برد اين براى پندگيرندگان پندى است.

 منظور از طرفی النهار  ( دو طرف روز) – بنا بر آنچه در روایات ما آمده است- نماز صبح ومغرب است که در دو طرف روز قرار گرفته اند . همچنین " زلفا" همان طور که گفته شد به معنای نزدیکی است و به قسمت های آغاز شب که نزدیک به روز است گفته می شود و بنا بر روایات منطبق بر نماز عشاء است.

 اما علت اشاره به سه نماز

 در آیات قرآن ، گاهی هر پنج نماز ذکر شده است، مانند " اقم اصلاه لدلوک الشمس الی عسق الیل و قرآن الفجر " و گاهی سه نماز ، مانند آیه مورد بحث ، و گاهی تنها یک نماز ذکر شده است؛مانند "حافوا علی الصوات و الصلاه الوسطی و قوموا لله قانتین" بنا بر این لزومی ندارد که در هر مورد ، هر پنج نماز با یکدیگر ذکر شود ، به خصوص اینکه گاهی مناسبات ایجاد می کند که تنها بر نماز ظهر " صلاه وسطی" به سبب اهمیتش تاکید شود و گاهی بر نماز صبح و مغرب و عشا که گاهی به دلیل خستگی یا خواب ، ممکن است در معرض فراموشی قرار گیرد.

 نویسنده در بخش دیگری از این کتاب بر رابطه صبر با نماز تاکید می کند و می نویسد:«در مبارزه با هوس و رهایی از رذایل درونی و پایداری و پیروزی در برابر دشمن بیرونی ، صبر و نماز هر دو سهم دارند و یکدیگر را کمک می کنند .با این بیان که جزع و بی تابی که در مقابل صبر و استقامت است، به وسیله نماز ، برطرف می شود . می توان گفت: : صبر ، محصول نماز است ؛ زیرا انسان اگرچه فطرتا الهی و صبور است ، لیکن طبیعتا حریص و بی تاب است. نماز ، مانع حرص و بی تابی است و صبر را تثبیت و انسان بی تاب را صبور می کند(إِنَّ الْإِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعاً- إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً- وَ إِذا مَسَّهُ الْخَیْرُ مَنُوعاً- إِلَّا الْمُصَلِّینَ-)

 از سوی دیگر ، خود نماز حاصل صبر است ؛ زیرا طاعت که باید بر آن صبر کرد شامل نماز نیز هست و کسی که نماز می گزارد بر این طاعت صبر می کند و تا انسان صبر بر طاعت نداشته باشد، نماز نخواهد گزارد.

 خلاصه اینکه نماز و صبر نسبت به یکدیگر تاثیر پذیر و تاثیر گزارند و همان گونه که درجه ای از صبر به نماز کمک می کند ، درجه قوی تری از صبر به وسیله نماز پدید می آید و همانطور که مرتبه ای از نماز، مایه ظهور صبر می شود مرحله برتری از نماز، بر پایه صبر قرار دارد.

کتاب «تفسیر آیات؛اهمیت نماز در قرآن آثار نماز در قرآن» اثر مشترک « علی اکبر وحیدی»،«محمد رضا دیانت» و«علی اکبر ابراهیم پور» که موسسه ستاد اقامه نماز آن را در 307 صفحه چاپ کرده است.