به گزارش خبرگزاری شبستان از رشت، موزهها، آثار فرهنگی و تاریخی نشانگر هویت تاریخی، ملی و مجموعه‌ای بی‌بدیل از هنر، اسناد، مدارک و اشیای علمی و فرهنگی از پیشینیان و نیاکان ماست که فقدان آنها غیرقابل جبران است.
اهمیت حفاظت و مراقبت از آثار تاریخی و فرهنگی که دلالت بر هویت فرهنگی یک جامعه انسانی دارد، قابل کتمان نیست زیرا بی‌هویتی و عقب ماندگی، از پیامدهای تخریب میراث فرهنگی است.
به رغم اهمیت آثار تاریخی، متاسفانه هر از گاهی شاهد تخریب، وارد آمدن خسارت و به یغما رفتن آثار و اشیای تاریخی هستیم که در کنار عواملی از جمله گذر زمان و آسیب‌های طبیعی خنجری بر پیکره میراث فرهنگی و تاریخی کشور وارد می‌کند.
استان گیلان به ویژه شهر رشت با پیشینه فرهنگی خود و به دلیل موقعیت مکانی و نقشی که از دوران صفویه تا زمان معاصر در کشور داشت دارای بناهای تاریخی و هویتی بسیار است که خانه شبان در محله چله خانه رشت یکی از این آثار تاریخی است.
این خانه علاوه بر قدمت تاریخی دارای پیوندی قوی با نهضت جنگل است. بنابر مقاله منتشر شده از ذبیح الله شبان (نوه میرزایوسف خان) در ماهنامه گیله وا (شماره ۱۲ آبان ۸۲)، میرزا یوسف خان شفتی، فرزند حاجت بیگ یکی از ملاکین گیلان بود که در سال ۱۲۹۰ هجری قمری در رشت متولد و در مدرسه حاج حسن با میرزا کوچک خان هم دوره بود. همین پناه بودن یوسف خان باعث شد مردم به وی لقب «شبان» بدهند.
خانه تاریخی میرزا یوسف خان شبان مربوط به نخستین شهردار فومن جمعه گذشته در حالی با خاک یکسان و از صفحه تاریخ محو شد که مسئولان میراث فرهنگی گیلان از پیگیری ثبت ملی و آماده کردن پرونده ثبت آن خبر داده بودند.
نخستین اقدام برای تخریب این خانه تاریخی اسفند سال گذشته صورت گرفت که با اطلاع سازمان میراث فرهنگی و اعزام یگان حفاظت میراث فرهنگی شهرستان رشت از تخریب بنا جلوگیری شد. اما ادامه درگیری بین مالکان و میراث فرهنگی موجب شد تا این بار مالکان پیش دستی کرده و اقدام به تخریب کامل این بنای تاریخی کنند تا خانه شبان نیز به خاطره‌ها بپیوندد.
ولی جهانی، سرپرست معاونت میراث اداره کل میراث فرهنگی گیلان با بیان اینکه خانه شبان دارای قدمت تاریخی است گفت: پرونده ثبتی این خانه تاریخی، آماده و به مالک نیز ابلاغ شده بود و مالک موظف بود هرگونه اقدامی را با اطلاع این اداره کل انجام دهد اما متاسفانه شهرداری، یاریگر میراث فرهنگی نیست و بعید نیست که سرنوشت بناهای دیگری نیز چنین شود.
وی با ابراز تاسف از این واقعه گفت: اداره کل میراث فرهنگی استان به دنبال نخستین اقدام در اسفند سال ۹۵جهت تخریب بنا، طی نامه‌ای به شهرداری رشت ۱۲ در اردیبهشت سال جاری خواستار توقف جریان تخریب شد که با اصرار مالکان و شهرداری رشت به تخریب مواجه بود. با مشخص شدن ارزش تاریخی بنا توسط کتارشناسان میراث فرهنگی استان، موضوع ثبت این خانه تاریخی در فهرست آثار ملی کشور به مالکان اعلام اما آنان از گرفتن ابلاغیه مذکور امتناع کردند.
جهانی ادامه داد: به دلیل اهمیت ساختمان شبان و تاکید این اداره کل برای حفظ و احیای آن، ۱۸ اردیبهشت نامه‌ایی مبنی بر درخواست جلوگیری از هرگونه تخریب این بنای تاریخی به شهرداری ارسال و ذکر شد در صورت تخریب اثر کلیه عواقب اجتماعی، قانونی، قضایی و رسانه‌ای متوجه شهرداری خواهد بود.
وی با اشاره به ارائه گزارشی به مدیرکل دفتر ثبت آثار کشور جهت تسریع در ثبت این بنای تاریخی تصریح کرد: ضمیمه نامه مذکور درخواست تسریع در جریان ثبت ملی این بنا بود که اعزام نماینده‌ای از سوی اداره کل ثبت آثار و نظر موافق وی برای سرعت‌بخشی به مقوله ثبت ملی بنای مذکور را به دنبال داشت.
جهانی تخریب خانه شبان را اتفاقی ناخوشایند و تیشه بر ریشه میراث فرهنگی استان دانست و اذعان کرد: مالکین این بنا بدون دریافت مجوز از شهرداری اقدام به تخریب و نابودی این بنای درحال ثبت کردند.
وی تخریب خانه شبان را تخلف اعلام و تاکید کرد: این تخلف از سوی این اداره کل مورد پیگرد قانونی در محاکم قضایی است.
در واقع میراث فرهنگی، هویت و تمدن ماست و جنایتی بالاتر از تخریب آثار تاریخی گذشتگان و میراث فرهنگی نیست و جدا از تمام بروکراسی‌های اداری، نباید اجازه دهیم فردی به این آثار تاریخی صدمه بزند زیرا دیگر چیزی از شخصیت و فرهنگ گذشته ما به جا نخواهد ماند.
بیش از دو هزار اثر دارای ارزش میراثی در استان گیلان شناسایی شده که روند ثبت آنها زمان‌بر بوده و نیازمند کارشناسی است اما بیم آن است که سرنوشت تلخ خانه شبان گریبان آنها را نیز بگیرد.
گزارش از سمیه اکبرپور
نظر شما