خبرگزاری شبستان_ خراسان شمالی؛ بیست و یکم آگوست هر سال که مصادف با 30 مرداد است، روز جهانی مساجد نامگذاری شده است. در سال 1348 در چنین روزی مسجدالاقصی که قبله اول مسلمین جهان است توسط صهیونیست ها به آتش کشیده شد به همین مناسبت به سراغ «حجت الاسلام علی خادمی» مدیرکل تبیلغات اسلامی خراسان شمالی رفته ایم و نظر ایشان را در خصوص فعالیت های مساجد و نقش این اماکن در توسعه فعالیت های دینی و فرهنگی را جویا شده ایم که شما را به خواندن این گفت و گو دعوت می کنیم.
چرا 30 مرداد به نام روز جهانی مسجد نامگذاری شده است؟
با توجه به جسارت صهیونیست ها به قبله نخست مسلمانان و شکست حریم این مکان مقدس، بنا به پیشنهاد ایران اسلامی این روز مصادف با 21 آگوست به نام روز جهانی مسجد نام گرفت که در همه کشورهای اسلامی در گرامیداشت این مناسبت، همایش ها و کنفرانس هایی با هدف تبیین کارکرد مسجد و هماهنگی و هم سویی در یک جهت حرکت کردن همه مساجد و اهالی مسجد برگزار می شود که امیدواریم این حرکت به وحدت، همراهی و یگانگی امت اسلامی در مسیر آزادی اولین قبله گاه مسلمانان از دست صهیونیست های غاصب منتهی شود.
دلیل تأکید اسلام بر رونق و عمران مادی و معنوی مساجد چیست؟
در مبانی الهی، حیات و حرکت زندگی انسان می بایست به سمت خدا باشد و رسیدن به کمال و ارزش های انسانی و به دست آوردن درجات معنوی برای انسان موحد، کمال مطلوب است. انسان برای اینکه بتواند به این جایگاه انسانی برسد، نیازمند مراقبت است لذا خداوند تفضل کرده و زمین را سجده گاه مسلمانان قرار داده تا به این وسیله بتواند به عبادت خداوند بپردازد و خود را به خالق آفرینش نزدیک کند.
حجت الاسلام خادمی ادامه می دهد: خداوند هر آنچه آفریده، بهترینش را برای خود گذاشته، پروردگار، روز جمعه و کعبه را برای خود گذاشته و بعد از آن مسجد که محلی برای سجده بندگان صالح و محل عبادت الهی است را به عنوان نقطه ای از زمین که می توانیم خدا را عبادت کنیم، تعیین کرده است.
وی بیان می کند: در بین مساجد اولین رتبه ها متعلق به مسجدالحرام، مسجد النبی، مسجد الاقصی و مسجد کوفه است که اگر بنده ای در این مکان ها عبادت کند، فضیلت و ثواب بیشتری نصیبش می شود و بعد از آن، مساجد جامع هر شهر نسبت به دیگر مساجد دارای فضیلت است.
مدیرکل تبیلغات اسلامی خراسان شمالی، یکی از کارکردهای مسجد را اجتماع مردم و وحدت آفرینی و همگرایی آنان در رسیدن به اهداف عالیه می داند و اظهارمی کند: از آنجایی که خداوند بر مسئله وحدت و جماعت مسلمانان تأکید دارد، می گوید: «اگر در مسجد اجتماع کنید ندای شما را می شنوم و دعای همه شما را مستجاب می کنم» لذا این مهم نشان می دهد دست خدا با جماعت است و در این مکان مقدس، خوب و بد انسان ها یکی می شود و همه با نگاه خیرخواهانه نگریسته می شوند.
چرا نقش مساجد به عنوان پایگاه های اصلی دینی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی کمرنگ شده است؟
با توجه به اینکه عبادت و بندگی خداوند، یکی دیگر از کارکردهای مسجد است متاسفانه در ادوار گذشته تاریخ، مساجد ما دچار فراز و نشیب فاحشی بوده اند، به طوری که مساجد در فصل هایی کارکردهای خوب و مطلوب داشته و در برخی فصول نتوانسته ایم از ظرفیت جامع و کامل مساجد بهره ببریم. به طور مثال در دوران انقلاب و در دهه 50، مساجد کارکردهای خوبی داشته و در اوج بودند و به عنوان مرکز و کانون انقلاب، کانون جوش و خروش و حرکت های انقلابی و در یک کلام خاستگاه انقلاب نقش آفرینی کردند.
دبیر ستاد ساماندهی شئون فرهنگی در مناسبت‌های مذهبی خراسان شمالی می افزاید: در دوران جنگ تحمیلی هم مساجد محل تأمین نیاز اصلی جبهه ها، محل تامین نیروی انسانی و مرکز پشتیبانی و تهیه نیروی لجستیک بود و حتی مراسم بدرقه رزمندگان و استقبال از پیکر شهدا در مساجد صورت می گرفت اما بعد از دوران جنگ آهسته آهسته از مساجد غفلت کردیم و مساجد ما دچار فصل نشیب شدند که این رویه تاکنون نیز ادامه دارد.
وی با بیان اینکه هنوز نتوانسته ایم از همه ظرفیت مساجد به نحو مطلوب بهره ببریم، دلیل آن را شیوه و نحوه مدیریت حاکم بر مساجد معرفی می کند و می گوید: در حال حاضر دستگاه های متعددی متولی امر مساجد هستند که همین تعدد متولی باعث شده نتوانند به درستی به خدماتدهی فرهنگی، عبادی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مساجد بپردازند.
چه پیشنهادی برای حل این مشکل و نقیصه دارید؟
حجت الاسلام خادمی راه حل این مشکل و نقیصه را در تجدید نظر در مدیریت مسجد بیان می کند و ادامه می دهد: باید مدیریت مسجد را از این حالت خارج کرده کرده و امور را به مردم واگذار کنیم و حاکمیت دینی باید با بسترسازی و رفع موانع این مهم را تحقق بخشد البته با حضور یک نهاد قوی و محکم به عنوان واسط بین مردم و حاکمیت و برقراری تعامل دوطرفه، رسیدن به چنین مطلوبی دور از انتظار نیست.
وی می افزاید: از آن طرف دیگر باید مسجد را به سمت عالم محور بودن، سوق دهیم و به گونه ای برنامه ریزی کنیم که امام جماعت هر مسجد به عنوان مدیر فرهنگی آن مسجد وارد میدان شود که در این صورت مسجد می تواند به تمام کارکردهای خود با ظرفیت کامل برگردد.
عضو شورای فرهنگ عمومی استان خراسان شمالی، به نقش مسجد در حل مشکلات اجتماعی هم اشاره می کند و می گوید: با توجه به اینکه جامعه از آسیب های اجتماعی در رنج است از جمله مواردی همچون ظهور سکونت گاه های غیررسمی، طلاق، مواد مخدر و بحث مفاسد اخلاقی، به نظر من تنها مرکزی که می تواند به نحو صحیح با این مسائل برخورد کند، مسجد است؛ که باید علما و روحانیون ما به این موضوع توجه نشان دهند و این کارکرد اجتماعی مسجد را تقویت کنند.
از نظر شما مسجد طراز اسلامی باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟
نبی مکرم اسلام پس از ورود به مدینه، بلادرنگ اقدام به راه اندازی مسجد می کند و این اقدام بیانگر اهمیت پایگاهی برای اجتماع مردمی است، پایگاهی که در آن مدیر جامعه بتواند زندگی مردم را سامان بخشیده و افکار مردم را سمت و سو دهد. لذا مسجد مرکز تعلیم و تربیت و هماهنگ شدن امت اسلامی و تبدیل جواجع اسلامی به امت واحده است.
وی در تکمیل مطالب فوق اینگونه تبیین می کند: مسجد در طراز اسلامی، مسجدی است که بتواند کارکردهای مورد انتظار جامعه را احیاء کند که در قدم اول آن مسجد باید دارای امام جماعت فاضل، عالم، مدیر و منظم باشد که بتواند تمام وقت در خدمت مسجد، حضور داشته باشد و در کنار آن رکن بعدی انسان های دلسوز، معتقد، متعهد و متشرع است که بتوانند در کنار امام جماعت مسجد را به مرکز فرهنگی تمام عیار مبدل کنند.
حجت الاسلام خادمی می افزاید: اگر خانواده ها احساس کنند که مسجد، ملجأ و پناهگاه آنان است، به اهالی مسجد اعتماد می کنند و امیدوار می شوند که مسجد می تواند حتی مشکلات آنان را حل کند و به این ترتیب به مساجد طراز اسلامی مراجعه می کنند و می دانند در مسجد انسانهای عالم، آگاه و وارسته ای هستند که توان گشودن گره های زندگی را دارند؛ هرچند ما هنوز تا رسیدن به مسجد در طراز اسلامی فاصله داریم که باید تلاش کنیم این مهم هرچه سریع تر محقق شود.
دولت ها به چه میزان می توانند در آبادانی مساجد نقش آفرین باشند؟
در نظام فکری ما، متولی اصلی مساجد خود مردم هستند و نقش دولت بسترسازی برای این مهم و رفع موانع است. با توجه به اینکه حکومت ما دینی است اما دین ما حکومتی نیست بنابراین مسجد مرکز تبیین دین است، محلی برای تبیین معارف الهی توسط کارشناسان دینی و بیان حلال و حرام های زندگی که از مبانی قرآن برگرفته می شود بنابراین دولت ها که در حال آمدن و رفتن هستند فقط می توانند موانع را رفع کنند، هرچند مشارکت دولت در این زمینه مانعی ندارد و دولت می تواند در حوزه عمران مساجد اعتبار لحاظ کند و گرچه کافی نیست ولی ما بیش از این هم از دولت توقع نداریم چراکه مسائل و مشکلات اساسی در جامعه به اندازه خود وجود دارد.
آیا تعداد مساجد خراسان شمالی با جمعیت این استان تناسب دارد؟
آمار و ارقام نشان می دهد که تناسب وجود ندارد به طوری که ما شاهدیم برخی از محله ها از داشتن مسجد محروم هستند و مردم برای اقامه نماز به مساجد محله های دیگر که بعضاً فاصله دورتری دارند، مراجعه می کنند. هرچند در حال حاضر هزارو 108 مسجد در استان فعال است که از این تعداد 900 مسجد روستایی و 200 مسجد شهری است و 129 مسجد هم ویژه اهل تسنن است ولی متاسفانه برخی از مساجد امام جماعت ندارد و یا برخی از مساجد امام جماعت سه وعده ندارد و همین تعداد مساجد را هم نمی شود به خوبی مدیریت کرد.
مدیرکل تبلیغات اسلامی استان خراسان شمالی می گوید: ما باید تلاش کنیم ابتدا وضعیت مساجد موجود را مدیریت کنیم و با همفکری و خرد جمعی و همکاری دستگاه های متولی، مساجد را از حالت رکود بیرون بیاوریم بعد از آن برای ارتقای آمار کمی مساجد با جدیت وارد شویم.
وی رویکرد برنامه های فرهنگی سازمان تبلیغات را محور قرار دادن مساجد معرفی می کند و اظهار می دارد: برای تحقق این موضوع ابتدا باید به حوزه معیشت امام جماعت توجه کرد و بعد آن به مسجد برنامه دهیم و زمینه آموزش را در مساجد فراهم کنیم تا امام جماعت بتواند داشته های خود را با قالب بندی مشخص و متناسب با نیاز روز به جامعه و مخاطب عرضه کند.
سخن پایانی!
اگر رسانه ها و حوزه اطلاع رسانی به کمک مجموعه های فرهنگی بشتابند می توانیم مسجد را به عنوان یک پایگاه اجتماعی بزرگ معرفی کنیم که می تواند گره بسیاری از مشکلات مختلف جامعه را بگشاید.
گفت و گو؛ سمیرا نیستانی
نظر شما