به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان، دکتر محمدرضا دهشیری در جلسه اسلام و جهانی شدن در خاورمیانه که در پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه برگزار شد، درباره هلال اسلامی گفت: با توجه به اینکه «هلال» نماد مسلمانان است بنابراین هلال اسلامی از این منظر که اسلام به عنوان یک نگاه ژئوپلتیک، اندیشه های خود را نشر و گسترش می دهد و به دنبال یک بازیگر جدید مطرح شده است.
وی با بیان اینکه شیعیان هرگز از واژه هلال شیعی استفاده نکرده اند، تصریح کرد: واژه هلال شیعی در سال 2006 توسط ملک عبدالله پادشاه اردن با هدف شیعه هراسی استفاده شد و تلاش داشت تا اهل سنت را به مقابله با تشیع برانگیزاند.
استادیارعلوم سیاسی دانشکده روابط بین الملل وزارت خارجه افزود: کسانیکه هلال شیعی را مطرح کردند در واقع به دنبال آن بودند تا تهدید تشیع را بزرگنمایی کنند و بگویند تشیع با رویکرد توسعه طلبان دارد جهان اسلام را فرا می گیرد درحالی که هلال اسلامی با ویژگی های متمایز و رویکرد ژئوپلتیک مطرح است.
دهشیری، هلال اسلامی را یک واقعیت عنوان کرد و افزود: طرح واژه هلال شیعی، تبلیغاتی است که علیه تشیع راه انداخته اند.
وی در توضیح پسااسلام گرایی نیز گفت: پسااسلام گرایی در مقابل اسلام رادیکال و افراطی مطرح شده است، چراکه اسلام افراطی یک رویکرد تقابلی دارد و تلاش می کند شکاف های حکومتی را تشدید کند و مقاومت در برابر هژمونی غرب را ایجاد کند.
استاد دانشگاه تاکید کرد: در این نوع نگاه دین را امنیتی کرده است و بین جهانی شدن دین و جهانی شدن امنیت نوعی پیوند برقرار می کند.
دهشیری با بیان اینکه اسلام رادیکال افراطی را اسلام نوبنیادگرا می داند و سعی می کند از ابزارهای مجازی نیز برای پیشبرد اهداف و مقاصدش استفاده کند، افزود: داعش برای جذب نیرو، استفاده از فضای مجازی برای ترویج دیدگاه های داعش، ایجاد رعب و وحشت با نشان دادن فیلم های هالیوودی و کشتن شیعیان و ایزدی ها و به نوعی اسلام جهانی شده که از آن به عنوان اسلام نوبنیادگرا با رویکرد تقابل با غرب یاد می شود.
وی اسلام رادیکال را ناشی از نادیده گرفتن تکثر در دنیا می داند، تاکید کرد: جوامع خاورمیانه هویت های متکثری دارند از طرفی جهانی شدن باعث می شود فرهنگ های چند لایه امکان تعامل و ارتباط باهم را داشته باشند.
استاد دانشگاه تاصریح کرد: اگر یک جنبه از اسلام را در نظر بگیرید و تکثر فرهنگی و قومیتی نادیده گرفته شود، یعنی همان اقدامی که امروز داعش در خاورمیانه انجام می دهد، شاهد بروز خشونت، درگیری و کشمکش و ناآرامی در منطقه خواهیم بود، همان اتفاقی که امروز در خاورمیانه شاهد بروز آن هستیم.
دهشیری، استفاده داعش از ابزارهای نوین ارتباطی و فضای مجازی را «راهبرد مادون متعارف» عنوان کرد و گفت: بروز و حمایت گسترده از نیروهای داعش که نتیجه تعصبات قومی و قبیله ای و عدم توجه به تکثر فرهنگی است بنابراین در مقابل آن پسا اسلام گرایی مطرح می شود و یک رویکرد مسالمت آمیز را نشان می دهد.
وی با اشاره به برخی مظاهر اسلام رادیکال و پسااسلام گرایی گفت: تاکید بر سازگاری اسلام و دموکراسی در چارچوب مدرنیته دینی که به نوزایی اسلامی تعبیر می شود. این نوع نگاه به تکثر هویت معتقد است و به نیازهای شهروندان نیاز دارد در عصری که از شهروندی جهانی یا بیداری شهروندی تعبیر می شود.
دهشیری با بیان اینکه پسااسلام گرایی بیشتر یک نوع نگاه مدنی و مسالمت گرا به اسلام با تلاش برای تلفیق بین مدرنیته و جوامع اسلامی است، این سوال را طرح کرد که امروز چرا در خاورمیانه شاهد بروز این سوء برداشت ها و سوء رفتارها هستیم؟
استاد دانشگاه ادامه داد: در منطقه خاورمیانه به جای اینکه درک مشترک جمعی داشته باشیم، ذهنیت های تقابلی و تنفر آمیز شکل گرفته و همین امر باعث شده است تا یک روند ضد جهانی شدن در خاورمیانه شکل بگیرد.
وی با بیان اینکه جهانی شدن به تنفر، فرقه گرایی، تعصبات قومی و قبیله ای در منطقه خاورمیانه منجر شده است، تصریح کرد: در خاورمیانه سلسله بحران هایی در حال شکل گیری است که از آن جمله می توان به ضعف نظامی برخی حکومت ها، بحران هویت، وجود تضاد طبقاتی، سوء حکومت نخبگان حکومتی، فاصله بین حکومت و مردم اشاره کرد.
دهشیری تاکید کرد: با وجود چنین بحران هایی در منطقه، کشورها و حکومت های منطقه سعی دارند تا تقصیر خود را بر گردن دیگری بیندازند و به عبارتی باید گفت خاورمیانه را جهل، جنون و تکفیر احاطه کرده است؛ جنون و کج روی مذهبی، جهل دبینی، افراط گرایی تکفیری.
استاد دانشگاه با اشاره به روند شکل گیری بحران در منطقه خاورمیانه و بروز داعش و تفکرات تکفیری گفت: دو نوع تقابل فکری بین اسلام شیعی و اسلام سلفی تکفیری وجود دارد که منجر به این مساله شده است.
وی با بیان اینکه جهانی شدن موجب بروز چهار چالش عمده در خاورمیانه شده است، تصریح کرد: بحران حکومت، بحران در نظم امنیتی، بحران در نظام حاکمیت منطقه ای، بحران حکومت بین المللی از مهم ترین چالش های عمده خاورمیانه در پی جهانی شدن است.
دهشیری افزود: بحران حکومت در منطقه خاورمیانه خود پیامدهای منفی به دنبال داشته است که بحران های انسانی، تروریسم، فرقه گرایی و تفرقه گرایی، خلاء قدرت، رادیکالیزه شدن جوامع خاورمیانه به دلیل تقویت ایدئولوژیک، مداخله قدرت های بین المللی برای اعمال نفوذ بر تحولات منطقه از جمله این پیامدها بوده است.
استاد دانشگاه، تضعیف برخی بازیگران منطقه ای و قدرت گرفتن بازیگران جدید را از دیگر عوامل بروز و ظهور تحولات در منطقه برشمرد و گفت: پس از حمله امریکا به عراق در واقع ستون خیمه موازنه قوا در منطقه خاورمیانه فرو ریخت و کشورهایی نظیر سوریه و لیبی نیز تضعیف شدند و برخی کشورها نظیر ایران و عربستان قدرت گرفتند.
وی با اشاره به ورود بازیگران مسلح غیر دولتی در کنار بازیگران دولتی و تاثیرگذاری آنها بر مناسبات منطقه ای، تاکید کرد: همه عوامل دست به دست هم داد تا زمام امور از دست کشورهای منطقه خارج شود.
دهشیری با اشاره به استفاده داعش از فضای مجازی گفت: داعش برای بهره گیری از فضابی مجازی تلاش می کند که این رویکرد و نگاه داعش به فضای مجازی باعث شکل گیری خلیفه گرایی مجازی شده است.
استاد دانشگاه درباره راهکارهای فایق آمدن بر چالش های منطقه خاورمیانه خاطرنشان کرد: مشارکت فعال میان مسلمانان و مسیحیان براساس گفت و گوهای دینی که به یک ذهنیت مشترک برسند در واقع باید شورای بین المللی اسلامی و مسیحی شکل بگیرد که برای رسیدن به این نقطه ابتدا باید گفت و گوهای درون دینی و درون تمدنی را مرود توجه قرار دهیم و سپس فه گفت و گوهای میان دینی و میان تمدنی بپردازیم.
نظر شما