دکتر ناصر قاسم زاد،مدیر عامل جمعیت حمایت از بهداشت و روان جامعه و مدیر کلینیک روان شناسی بهاران( مرکز مشاوره ازدواج و تحکیم خانواده( در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی شبستان با اشاره به توزیع مواد مخدر دولتی گفت: اعتیاد بلای خانمان‌سوزی است که بیشتر جوامع بشری را در آغوش خود گرفته و به نوعی قشر جوان، بالنده و پویای یک جامعه را تحت تاثیر خود قرار داده است.
وی با بیان اینکه اعتیاد به مواد مخدر سنتی در کشور ما سابقه بسیار طولانی دارد، تصریح کرد: علتش این است که ما در شاهراه عبور مواد مخدر از شرق به غرب و بین آسیا و اروپا قرار داریم به ویژه اینکه کشوری مانند افغانستان که در همسایگی ما قرار دارد بیشترین هرویین و مواد افیونی دنیا را تولید می کند و بخشی از ترانزیت این مواد افیونی نیز در ایران شکل می گیرد.
لزوم نگاه دراز مدت به حل مساله اعتیاد و مواد مخدر
قاسم‌زاد با بیان اینکه در کنار این مسایل ما باید یک نگاه درازمدت به موضوع اعتیاد داشته باشیم، بیان کرد: یعنی راهکارهای درازمدت ما این باشد که بتوانیم از مرزهای کشور مراقبت کنیم ،چون با تمام تدابیری که بیندیشیم ولی عرضه و فضای استفاده از آن کالا وجود داشته باشد، موفق نخواهیم شد.
مدیر عامل جمعیت حمایت از بهداشت و روان جامعه در ادامه افزود: ما در جامعه با قشری از افراد سرخورده مواجه هستیم که به دلیل اختلالات و بیماری هایی در خانواده معتاد شدند. در واقع این امر را ماحصل سیستم‌های تعاملی بیمارگونه در خانواده می دانیم که الان متاسفانه بخشی از این افراد در روند زندگی شان به مصرف اعتیاد روی آوردند بنابراین با توجه به گروه ها و افرادی که در جامعه حضور دارند و همچنین وجود خود این کالا در جامعه می تواند یکی از دلایلی باشد که به جهت سهل الوصول بودن و اقتضای شرایط سن جوانی برای تفنن و سرگرمی و کاهش اضطراب به مصرف مواد مخدر روی آوردند.
اقدامات موثری در راستای مراقبت از مرزها صورت نگرفته است
وی اظهار کرد: به همین دلیل ما ابتدا باید راه های ورود مواد مخدر را مسدود کنیم و با توجه به اینکه مرزهای شرقی ما، محل قاچاق مواد مخدر، اقدامات تروریستی و صدها مسایل دیگر هستند که به راحتی شکل می گیرند لذا نیازمند مراقبت بیشتر مرزها در همه زمینه ها می باشیم، این یکی از راه های درازمدت است که متاسفانه در این زمینه کار عمیق، مانا و اقدامات موثری صورت نگرفته است، بنابراین باید مجلس، نیروی انتظامی و قوای نظارتی در این زمینه تدابیر خاصی اتخاذ کنند.
قاسم زاد با اشاره به اینکه ایمن ساختن جامعه از ابتلا به آسیب های اجتماعی از جمله اعتیاد نیز از راهکارهای درازمدت برای حل این معضل خانمانسوز در جامعه می باشد، اذعان کرد: تحکیم بنیان خانواده، آموزش رفتارهای خودمراقبتی برای خانواده جهت پیشگیری و جلوگیری از به دام افتادن جوانان نیز از جمله راهکارهای درازمدت است که این خود نیز مستلزم این است که جامعه در بعد سلامت تعریف خاص خود را داشته باشد، یعنی ما ابتدا سلامت اجتماعی را به جامعه اهدا کنیم که وزارت بهداشت، وزارت اقتصاد و همه مدیران مسئول در این ابعاد 16گانه سلامت اجتماعی (شامل تامین امنیت اقتصادی، اجتماعی، شغلی، اشتغال پایدار، پویا بودن و زایا بودن فرد، جلوگیری از تورم و بیکاری) دخیل هستند. دیگری هم سلامت جسم و روح است که متولی بخشی از این هم وزارت بهداشت می باشد.
لزوم فراهم کردن زمینه های لازم برای اصلاح اقتصاد، امنیت شغلی و امنیت اجتماعی
مدیر کلینیک روان شناسی بهاران در ادامه تصریح کرد: بنابراین ما ابتدا باید اقتصاد جامعه را درست کنیم، امنیت شغلی، امنیت اجتماعی و حتی آزادی بیان و حقوق شهروندی را که در سلامت اجتماعی مطرح می شود را فراهم کنیم؛ متولی این امر قوای سه گانه کشور یعنی دولت، قوه مقننه و قوه قضاییه است که ما بتوانیم این امر را اجرایی کنیم.
وی ادامه داد: وقتی در جامعه بستر رشد آسیب‌های اجتماعی را کور کنیم ،طبیعتا معضل اعتیاد هم کنترل می شود ولی وقتی ما در جامعه بحث بیکاری، رکود، تورم و اقتصاد نامتعادل را داریم، این مشکل حل نخواهد شد چون ما قشری از جامعه را در بعد بیکاری و آسیب خوردن می بینیم که عده ای از آنها کلاهبرداری و برخی هم سرقت و انواع بزه و آسیب هایی را مرتکب می شوند که می تواند جامعه را تهدید کند.
قاسم‌زاد اظهار کرد: در صورتی که موارد فوق اجرایی نشود، مابقی کارها و اقدامات مسکن هایی هستند تاثیر موقتی خواهند داشت. فرض کنیم یک جامعه هدف را کنترل کنیم اولا کنترل بسیار سخت خواهد بود اینکه این افراد بیایند خود معرف شوند با بحث ناامنی و عدم اعتمادهایی که وجود دارد در بخشی شکل نخواهد گرفت ولی اگر هم شکل گرفت و معتادان هم خود معرف شدند و ما هم اقدام به توزیع مواد مخدر جهت کنترل کردیم کافی نیست در صورتی که زیرساخت های لازم فراهم شود پاسخگو خواهد بود در غیر این صورت شاید فقط منجر به جمع آوری خرده پاها و کاهش بعضی از مسایل در حوزه اعتیاد شود.
گرایش بالای جوامع جهانی به مصرف مواد مخدر صنعتی
مدیر عامل جمعیت حمایت از بهداشت و روان با اشاره به گرایش بالای جوامع جهانی به مصرف مواد صنعتی تصریح کرد: اگرچه اخیرا اخبار کاهش آمار مصرف آن نسبت به قبل شنیده می شود ولی گیرایی و جذابیتی که مواد صنعتی جدید برای جوانان در ابتدای مصرف دارد بسیار بالاست، چون فرد بعد از مدت زمانی از گذشت مصرف متوجه آسیب های ناشی از آن می شود. چون در ابتدا احساس سرحالی و شادابی دارند ،بدن هنوز مقاومت های لازم را دارد و ما از بدوه مصرف ،از هم پاشیدگی، مقاومت، سلامت روانی و جسمی را شاهد نستیم و همین باعث استمرار ادامه مصرفش می شود. همچنین بخش دیگر این است که ما فقط مواد مخدر سنتی را نداریم بلکه مواد صنعتی را هم داریم و ترک اعتیاد به مواد صنعتی مشکل تر از مواد سنتی آن است به دلیل اینکه مصرف این مواد در بعضی موارد آن قدر راحت تر و سهل الوصول تر برایشان است که دردسرهای دیگر را ندارد.
وی ادامه داد: لذا اعتقاد بنده بر این است که اگر بتوانیم بسترهای لازم را در جامعه فراهم کنیم که جامعه رو به سلامت اجتماعی برودو همان گونه که گفتم با توجه به اینکه تمام قوا ،وزارتخانه ها و دستگاه های دولتی در به وجود آمدن سلامت اجتماعی دخیل و وظایفی دارند که باید انجام دهند وگرنه طرح توزیع مواد مخدر دولتی ابتر می ماند و به نتیجه می رسید لذا اگر زیرساخت های لازم را اجرا کنیم سپس به زمینه های غربالگری ،کنترل جامعه هدف و برنامه های ترک روی بیاوریم پاسخگویی به آن بهتر می شود.
مدیر عامل جمعیت حمایت از بهداشت و روان جامعه با بیان اینکه مقوله اعتیاد و برخورد برای پیشگیری از آن یک عزم ملی، توان و همت بالا در سطح شهروندان را می طلبد، بیان کرد: یعنی نه دولت و نه شهروندان به تنهایی قادر به حل این معضل نستند مگر اینکه آگاهی های لازم در خصوص اینکه اعتیاد یک بیماری است که ابتدا فرد، خانواده و سپس جامعه را متلاشی می کند صورت پذیرد به هر حال یک فرد معتاد بیمار است و زندگی بیمارگونه ای را ادامه می دهد که تا آخر عمر سربار جامعه می شود و بسیاری از آسیب های دیگر هم متاثر از بیماری این فرد در جامعه به وجود می آید مثلا خود فرد ابتدا مصرف کننده است، سپس توزیع کننده شده و بعد هم خانواده را از هم می پاشاند.
ریشه کنی آسیب های اجتماعی هیچگاه به طور کامل در جامعه ای رخ نمی دهد
وی با بیان اینکه کودکان دارای والدین معتاد در آینده دچار مسایل و مشکلات آسیب های رفتاری می شوند. اذعان کرد: طرح توزیع مواد مخدر دولتی طرحی است که در گذشته های دور هم در جامعه ما اجرا شده هم اکنون هم در کشورهای دیگر نمونه این طرح در حال اجرا است اما چه کشورهای خارجی و چه ما اگر زیرساخت ها و بسترهای لازم را برای مبارزه و ریشه کنی فراهم نکنیم موفق نمی شویم البته باید گفت: ریشه کنی آسیب های اجتماعی هیچگاه به طور کامل در جامعه ای رخ نمی دهد ولی مسئولان بهداشتی، فرهنگی و اجتماعی جامعه می توانند عوامل کنترل و شیوع فزاینده آن را رقم بزنند. به نظرم باید روی این بعد از مسئله بیشتر کار کنیم یعنی جامعه رو به رشد و گرفتار در دام اعتیاد را شناسایی و آسیب شناسی کنیم و همچنین بستر لازم را برای پیشگیری، بهبود و درمان افراد معتاد را به وجود بیاوریم.
مدیر کلینیک روان شناسی بهاران در ادامه افزود: اگر این پروتکل را اجرا کنیم ،می توانیم به مبارزه با اعتیاد و جلوگیری از رشد فزاینده آن کمک کنیم ولی اگر هر تکه ای از این پازل جا بیفتد، فقط نقش مسکن های موضعی را خواهند داشت و درد به صورت ریشه ای درمان نمی شود. اعتیاد عفونتی است که به صورت ریشه ای در جامعه جا می اندازد و بعد بنیان های جامعه، خانواده، اجتماع، اقتصاد و نظام فرهنگی را تحت تاثیر خود قرار می دهد.
قاسم‌زاد در ادامه تصریح کرد: چون ما چنین بیمارانی را در جامعه داریم و نمی توانیم حذف شان کنیم ولی اینکه با رعایت این مواردی که گفته شد حداقل می توانیم از درگیر شدن بخش اهم جامعه (جوانان) از شیوع فزاینده آن جلوگیری کنیم. در حال حاضر مصرف موادی مانند گل و حشیش شایع شده است، بسیار هم تبلیغ می شود که بی ضرر و همراه با شادی لحظه ای می باشد. سوال اینجاست حالا که ما معضل مواد افیونی جدید مواجه شدیم چقدر اطلاع رسانی کردیم، چقدر به خانواده ها آگاهی دادیم، اصلا چقدر از والدین این مواد را می شناسند؟ به اعتقاد من اینها بخش مهمی است که ما باید روی پیشگیری و ترمیم زیرساخت ها، بنیان‌های اقتصادی و اجتماعی تلاش کنیم و در کنار آن روند استفاده چنین موادی را هم در نظر بگیریم برای اینکه این جامعه هدف را به صورت ریزتر بشناسیم و بعد یک پشتیبانی اساسی از آنها صورت گیرد. سوال اینجاست حالا ما این جامعه هدف را شناختیم آیا صرف شناختن آنها گره ای از مشکلات آنها باز می شود؟ در صورتی که ما دردهای این قشر را شناسایی کنیم و اقدامات لازم را در راستای حل مشکلات و درمان آنها اتخاذ کنیم موفق خواهیم شد.
استفاده از کارشناسان خبره در اجرایی کردن سند چشم انداز
وی در ادامه با اشاره به اتاق هم اندیشی که به فرمایش مقام معظم رهبری تشکیل شده است، اذعان کرد: باید کارشناسان خبره و کارکشته ای در سطح کلان در بعد بهبود روان، بهداشت، جسم و امنیت اجتماعی و اقتصادی جامعه حضور داشته باشند و بند ی که در خصوص سند چشم انداز گفته شد در آن لحاظ شود که در اجرای آن همت والا داشته باشند، حتما هم دولت باید به مردم بگوید که ما به تنهایی نمی توانیم این کار را انجام دهیم لذا به نظر بنده یک عزم و اراده عمومی را از دولتمردان تا شهروندان می طلبد تا بتوانیم در درازمدت و کوتاه مدت این اقدامات را اجرایی کنیم.
وی با اشاره به سند چشم انداز 1404 بیان کرد: این سند کل رویکرد جامعه را در همه ابعاد مشخص می کند ولی دولت ها پایبند به این سند نیستند ، همیشه از این سند عقب بوده و شعارهایی که می دهند منطبق با آن نیستند.
مدیر عامل جمعیت حمایت از بهداشت و روان جامعه تصریح کرد: اگر برنامه ای برای دولت ها تدوین می شود ،همه دستگاه های مربوطه باید آن برنامه را اجرایی کنند. اندیشی وجود دارد همچنین تغییر یک دید باعث می شود تغییر رویکرد در سیاست های اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی کلان جامعه به وجود آید لذا این امر یک نوع بدسلیقگی و کج اندیشی است که در بخشی از هویت جامعه دیده می شود و دودش هم به چشم جامعه می رود.
نظر شما