به گزارش خبرنگار سرویس اندیشه خبرگزاری شبستان، در کانال تلگرامی مصطفی دلشاد تهرانی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه قرآن و حدیث در سلسله مطالبی با عنوان تعصب ورزیدن بر اخلاق براساس خطبۀ قاصعه امیرالمومنین امام علی(ع) آمده است:
امیرالمومنین امام علی (ع) در خطبۀ قاصعه پس از بیان این امر که اگر چاره ای جز تعصّب ورزیدن نیست، باید تعصب ورزیدن انسان بر اخلاق باشد، سفارش کرده است که انسان‌ها بر ۱۰ چیز در زندگی بایستند و از آن عدول نکنند:
1- پاسداشت حق همسایگی و امان
2- پاسداشت عهد‌ها و پیمان ها
3- پذیرفتاری نیکی گسترده
4- نافرمانی از خودبزرگ بینی
5- دست یافتن به فضیلت و برتری
6- بازايستادن از ستم
7- بزرگ شمردن گناه خون ریزی
8- دادن دادِ مردمان
9- فروخوردن خشم
10- پرهیز‌نمودن از تباهکاری در زمین
در ادامه چهارمین مورد؛ نافرمانی از خودبزرگ بینی شرح می دهیم:
«فَتَعَصَّبُوا لِخِلاَلِ الْحَمْدِ مِنَ الْمَعْصِيَةِ لِلْكَبِرْ؛ نهج‌البلاغه، خطبۀ قاصعه/ منشأ بسیاری از ناامنی‌ها، چه در عرصه حکومتی و چه در عرصه اجتماعی، خودبزرگبینی، گردنفرازی و تکبرورزی است و زیر پاگذاشتن این امر راهی روشن در کاستن رفتار و مناسبات امنیت‌زدا است.
امیرالمومنین امام علی(ع) در اواخر حکومت خود که به سبب تکبر و خودخواهی‌های سران و بزرگان آسیب‌های امنیتی جدّی پیدا شده بود، در خطبه‌ای که بلند‌ترین خطبه نهج‌البلاغه است، به آن پرداخت و به تفصیل درباره این اصلی‌ترین علت سقوط آدمیان سخن گفت و از جمله فرمود:ند«فَأَطْفِئُوا مَا كَمَنَ فِي قُلُوبِكُمْ مِنْ نِيرَانِ الْعَصَبِيَّةِ وَ أَحْقَادِ الْجَاهِلِيَّةِ فَإِنَّمَا تِلْكَ الْحَمِيَّةُ تَكُونُ فِي الْمُسْلِمِ مِنْ خَطَرَاتِ الشَّيْطَانِ وَ نَخَوَاتِهِ وَ نَزَغَاتِهِ وَ نَفَثَاتِهِ وَ اعْتَمِدُوا وَضْعَ التَّذَلُّلِ عَلَى رُءُوسِكُمْ وَ إِلْقَاءَ التَّعَزُّزِ تَحْتَ أَقْدَامِكُمْ وَ خَلْعَ التَّكَبُّرِ مِنْ أَعْنَاقِكُمْ وَ اتَّخِذُوا التَّوَاضُعَ مَسْلَحَةً بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَ عَدُوِّكُمْ إِبْلِيسَوَ جُنُودِه فَاللَّهَ اللَّهَ فِي عَاجِلِ الْبَغْيِ وَ آجِلِ وَخَامَةِ الظُّلْمِ وَ سُوءِ عَاقِبَةِ الْكِبْرِ فَإِنَّهَا مَصِيدَةُ إِبْلِيسَ الْعُظْمَىوَ مَكِيدَتُهُ الْكُبْرَى الَّتِي تُسَاوِرُ قُلُوبَ الرِّجَالِ مُسَاوَرَةَ السُّمُومِ الْقَاتِلَةِ فَمَا تُكْدِي أَبَداً وَ لَا تُشْوِي أَحَداً لَا عَالِماً لِعِلْمِهِ وَ لَا مُقِلًّا فِي طِمْرِه»؛ نهج‌البلاغه، خطبۀ ۱۹۲
«پس آتش‌های عصبیت و کینه‌های فروزان جاهلیت را که در دل‌هایتان نهفته است، خاموش سازید که این حمیّت در مسلمان از آفت‌های شیطان و به خود‌بالیدن‌ها، تباه‌کردن‌ها و افسون‌دمیدن‌های او است.
تاج افتخار فروتنی را بر سرهای خویش نهید و گردنفرازی را به زیر پاهای خود بیفکنید و رشته تکبر را از گردن‌هایتان فرود آرید، و فروتنی و افتادگی را همچون پاسگاهی مرزی میان خودتان و دشمن‌تان ابلیس و سپاهیانش قرار دهید.
پس خدای را خدای را [پروا دارید] از سرکشی در این جهان و بترسید از کیفر ناخوشایند ستم در آن جهان و پایان زشت خودبزرگبینی که دامی است نهاده شیطان؛ دامی بزرگ و فریفتنی سترگ. بر دل انسان‌ها راه یابد، چون زهر کشنده که در اندام‌ها شتابد. هیچ‌گاه از کار باز نماند، و هیچ کس را از فریفتن در امان نگذارد؛ نه عالم را به خاطر علمی که دارد، و نه مستمند را به سبب جامه فرسوده‌ای که برتن پوشد».
روابط و مناسبات برخاسته از تکبر، تهدیدی اساسی برای امنیت است، چنان که امیرالمومینن امام علی(ع) در عهدنامه مالک اشتر، سرکشی و تندی و تیزی و خشونت ورزی را که از عوامل عمده نقض امنیت است، از عوارض خود بزرگ‌بینی در حکومت‌داری معرفی کرده اند.
ادامه دارد ...
نظر شما