به گزارش خبرنگار شبستان، مرضیه سبزعلیان، نویسنده عصر دیروز در نشست " جریان شناسی رمان ایران از عامه پسند تا نخبه گرا " که در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد، گفت: رمان عامه پسند احساس ها و مشغله های ذهنی دوران را آشکارتر از نمونه های نخبه گرا بازتاب می دهد. خیلی از نویسندگان عامه پسند به عنوان شغل به نویسندگی نگاه نمی کنند بلکه از سر تفنن می نویسند، همانگونه که مخاطبانشان از سر تفنن می خوانند.
سبزعلی با بیان اینکه تعیین مرز ادبیات فرهیخته و ادبیات عامیانه کار دشواری است، عنوان کرد: به قول استاد شفیعی کدکنی یک اثر ارزشمند ادبی اثری است که عوام آن را بپسندند و خواص بر آن صحه بگذارند. ما ادبیات عامه پسندی داریم که تنه به ادبیات نخبه گرا می زند مثل بامداد خمار و آثار زویا پیرزاد. شاید این ادبیات است که سطح سوم ادبیات ما را خلق کرده است که نه ادبیات نخبه است و نه ادبیات عامه.
وی با اشاره به اینکه ادبیات عامه پسند ادبیات بدنه است، بیان کرد: این ادبیات مخاطب را تربیت می کند و به سمت ادبیات نخبه گرا سوق می دهد و حتی می تواند موجب افزایش سرانه کتابخوانی شود. ادبیات عامه پسند عموما نام های زنانه عناوین ترکیبی با واژه عشق دارند. عناوین جملات انسانی و عاطفی و ترکیبی از کلمات عاطفی هستند. در ادبیات نخبه گرا عموما نام ها برگرفته از استعاره و تشبیه است. عناوین کنجکاوی خواننده را برمی انگیزاند و خواننده را به فکر وا می دارد. عناوین بار اعتقادی و روانشناسی دارند.
این نویسنده در مورد تفاوت طراحی جلد در رمان های عامه پسند و نخبه گرا اظهار داشت: استفاده از رنگ ها و عناصر رمانتیک در جلد ادبیات عامه پسند را شاهد هستیم. در طرح جلد این کتاب ها معمولا از رنگ های تیره استفاده می شود. تاکید های کلامی و واقعی بودن داستان در مقدمه بر روی جلد را شاهد هستیم. محدود و مبهم بودن تصاویر به ویژه چهره زنان را در طرح جلد این نوع ادبیات شاهدیم، در صورتی که در طرح جلد ادبیات نخبه گرا از سمبل نمادها و اسطوره ها و همه رنگ ها منطبق با موضوع، تصاویر تلفیقی عکس و نقاشی استفاده می شود و چند سطری از داستان بر روی جلد منتشر می شود.
سبزعلیان در مورد طرح یا پیرنگ رمان عامه پسند و نخبه گرا تصریح کرد: در رمان های عامه پسند عموما پیرنگ بسته و خطی است و با طرح های تقدیر مواجه هستیم. در رمان های نخبه گرا پیرنگ، غیر خطی و باز است و طرح بر اساس رابطه علت و معلولی داستان پیش می رود.
این نویسنده در خصوص فضاسازی و اتمسفر رمان های عامه پسند و نخبه گرا بیان کرد: در رمان های عامه پسند شاهد توصیف جزییات مکان ها و فضا با هدف تاثیر بیشتر در مخاطب هستیم. برای فضاسازی داستان در جایی متوقف می شود و نویسنده مانند یک گزارشگر صحنه را توصیف می کند. در این رمانها واقعیت های تلخ اجتماعی نادیده گرفته می شود. در رمان های نخبه گرا توصیف سازی ها طوری هستند که خواننده با قهرمان و روحیات او آشنا شود. فضاسازی مانند سایر عناصر داستانی نامحسوس است. نویسنده جامعه را همانطور که هست به تصویر می کشد و واقعیت های تلخ جامعه را بدون توجه به خیال های خام مطرح می کند.
این نویسنده تصریح کرد: رمان های عامه پسند تطویل و اطناب دارند و داستان را تعریف می کنند. از نظر ساختار پیچیدگی های شکلی ندارند. شخصیت ها در رمان های عامه پسند ایستا، تک بعدی و مطلق هستند. در این رمان ها از سمبل و نماد استفاده نمی شود. در رمان های نخبه گرا ایجاز و حرکت به سمت مینی مالیسم را شاهدیم. این رمان ها در بسیاری مواقع فرم محور هستند و از همه عناصر داستان به جا استفاده می کنند و ما شاهد استفاده از سمبل و نماد هستیم. شخصیت ها در این رمان پویا و خاکستری هستند.
نظر شما