اسلام، تعاون را در جهت رشد و تعالی انسان، نیکو می شمارد

خبرگزاری شبستان// گیلان

موضوع تعاون و همکاری به عنوان ضرورتی اساسی برای بهبود امور، کاهش مسائل و مشکلات و ضامن بقای انسان ها مورد توجه ادیان الهی بوده و به اشکال مختلف محل تأکید و توصیه قرار گرفته است.

خداوند متعال در قرآن کریم، سوره و آیه بسیاری موضوع تعاون و همکاری مردم و امت را مطرح کرده و بندگان خود را به همکاری و کارهای نیک و پاک و خیر و عدم همکاری در کارهای مشرکانه و گناه آلود دعوت فرموده است بنابراین تعاون با ادیان الهی به ویژه دین اسلام رابطه عمیقی دارد.

انسان، موجودی است که زندگی اجتماعی از سرشتش بر می خیزد و اسلام به عنوان یک مکتب جامع، زندگی اجتماعی را برای پیروان خویش برگزیده است و به آنان دستور داده که در کارهای نیک و تقوا یکدیگر را یاری کنند.

ردپای تعاون در آموزه های اسلامی:
آموزه ها، دستورها و تأکیدهای دین مبین اسلام بر کمک به هم نوعان، همکاری در کارهای نیک و یاری رساندن به نیازمندان است. مسائلی چون وقف، صدقه، قرض الحسنه و زکات، از این تأکید فراوان نشان دارد.

قرآن کریم نیز به این حقیقت اشاره می کند:
«ما خود معاش و روزی آنها را در حیات دنیا تقسیم کرده ایم و بعضی را بر بعضی برتری داده ایم تا بعضی از مردم، بعضی دیگر را به خدمت گیرند.»

در آیه دیگری نیز در مورد تعاون و همکاری در نیکی ها چنین آمده است: «در نیکوکاری و پرهیزکاری یکدیگر را یاری کنید و در گناه و تجاوز، به یکدیگر یاری نرسایند.»
 

از سوی دیگر آنان را از تعاون برگناه و تجاوز، باز داشته و چنین کسانی را به دوزخ تهدید کرده است.

معصومین (ع)، خصیصه همکاری را در حد عالی دارا بودند و به تناسب فرد و جامعه و امکان شخصی، با مردم، همکاری می کردند.

ایشان در خانه خود، کمال همکاری را با اهل آن داشتند و در اجتماع نیز در کارهای فردی، اجتماعی، سیاسی، نظامی و اقتصادی مردم را یاری می دادند. رهبران الهی چنین بودند که هر کس به آنان رجوع می کرد و کمک می خواست به کمکش می شتافتند و نیازش را بر طرف می ساختند.

بر این اساس، مسلمانان موظفند در کارهای نیک، همکاری کنند، ولی همکاری در اهداف باطل و نادرست ممنوع است و تعاونی ها از بهترین مکان ها برای همکاری در کارهای نیک به شمار می آیند.

تعاون، در زندگی معصومین(ع):
اولین قدم همکاری، در محیط با صفای خانواده برداشته می شود. پیشوایان معصوم علیهم السلام با اعضای خانواده خود کمال همکاری را داشتند و هیچ گونه ناهماهنگی در زندگی شان رخ نمی داد.

روزی رسول اکرم(ص) وارد منزل امیرمؤمنان (ع) شد. دید او و حضرت زهرا (س) مشغول آسیا کردن غله هستند. پرسید:

کدام یک از شما خسته است؟ حضرت علی(ع) پاسخ داد ای پیامبر! فاطمه خسته است. حضرت به او فرمود: دخترم! برخیز. او برخاست و پیامبر(ص) به جای او به آسیا کردن پرداخت.(1).

یکی از همسران آن حضرت گوید: «رسول اکرم(ص) به امور منزل رسیدگی می کرد تا وقت نماز، آن گاه به مسجد می رفت»(2)

عده ای امیرمؤمنان(ع) را دیدند که مقداری خرما خریده، در دستمالی بسته، به منزل می برد، اظهار داشتند: اجازه دهید این بسته را تا منزل شما حمل کنیم، آن حضرت ضمن امتناع از تحویل آن، فرمود: «عیالوار در بردن نیازمندی های منزل از دیگران شایسته تر است»(3)

مزایای تعاونی ها:
تعاونی ها، همواره هزینه ها را کاهش می دهند و از فرصت ها به بهترین شیوه استفاده می کنند. بر اساس سیاست های کلی دولت در بخش تعاون، با استفاده از روش هایی مانند: تخفیف مالیاتی، ارائه تسهیلات اعتباری، حمایت از طریق مؤسسات مالی و نیز اقدام مؤثر برای کارآفرینی مولّد، زمینه را برای فعالیت های اقتصادی در مسئله خصوصی سازی گسترش می دهد.

بهبود توان مندی و رقابت پذیری تعاونی ها می تواند هم وضعیت اقتصاد داخلی را تقویت کند و هم شرایط را برای مشارکت فعال مردم در عرصه های اقتصادی و خصوصی سازی فراهم آورد و با برطرف ساختن بسیاری از مشکلات، به رشد و توسعه امور اقتصادی در جامعه منجر شود.

نقش تعاونی ها در توسعه مشارکت های مردمی در جامعه:
نوعی همکاری سازمان یافته مبتنی بر قواعدی خاص است که در پرتو مشارکت، همکاری و کمک متقابل مردم، نتایج اقتصادی معیّنی از آن انتظار می رود.

این نتایج، حاصل مردم گرایی و شرکت دادن همه جانبه مردم در اداره امور جامعه است.

در قانون اساسی به این مهم تصریح شده که یکی از اهداف جمهوری اسلامی، مشارکت همگانی مردم در تعیین سرنوشت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش است.
 

تعاونی ها به موجب بهره گیری از مدیریت مشارکتی حضور عامه مردم و اصل خودیاری، کانون های اقتصادی مردمی هستند که یک جریان بالنده اقتصاد سالم را تشکیل می دهند، جریانی که مبارزه و پیش گیری از آلودگی های اقتصادی مانند احتکار، تورم، واسطه گری و گران فروشی را در دستور کار خود قرار می دهد و مردم را به عنوان گروه های فعال اجتماعی، در فرآیند توسعه اقتصادی، سهیم می سازد.

نقش تعاونی ها در خودکفایی و اشتغالزایی زنان:
زنان از قدرت همزبانی و مشارکتی بالایی برخوردارند و معمولا گردهمایی روزانه زنان بیشتر از مردان مشاهده می شود.

از آن جا که زنان در امر مشاغل خانگی همچون: صنایع دستی، هنرهای بومی، آشپزی، مهمانپذیری، کشاورزی، باغداری و کارهای جمعی، فعالتر از مردان هستند، در نتیجه، تشکیل تعاونی ها در بخش مشاغل خانگی، می تواند ظرفیت اقتصادی خانوارها را به فرصتی چشمگیر افزایش داده وموجب کارآمدی بالای زنان در خانواده و اجتماع شود.

حمایت از تعاونی بانوان، پرداخت تسهیلات به این تعاونی ها، ایجاد اعتماد نسبت به توانمندی بانوان وتوسعه تعاونی بانوان از جمله اقداماتی است که باید جدی تر گرفته شود.

اما متاسفانه آنگونه که در تئوری ها، به جایگاه تعاونی ها پرداخته می شود، هنوز در عمل و به خصوص در حوزه بانوان، شاهد رشد وارتقا تعاونی ها آن چنان که باید، نیستیم.

اساس مطالعات و بررسی هایی که در زمینه نقش تعاونی ها در توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی ایران صورت گرفت، می توان نتیجه گرفت که برای ایجاد یک نظام اقتصادی تعاونی واقعی از ابتدا باید آن را از دیدگاه ایدئولوژیکی مورد بررسی قرار داد و باید یک تحول کلی و همه جانبه در نظام اقتصادی و اجتماعی کشور بوجود آید که برای ایجاد این تحول، پیشرفت و تقویت نهضت تعاونی وسیله ای مناسب است.

از نقطه نظر اقتصادی قلمرو فعالیت تعاونی ها مشخص و محدود است و اقداماتی که تعاونی ها در بخش های کشاورزی و صنایع و حرفه ها انجام می دهند به فعالیت در واحدهای تولیدی کوچک و متوسط محدود می شود که باید آنها را توسعه داد و واحدهای تولیدی بزرگ تری را ایجاد کرد و با به کار بردن روش ها و شیوه های جدید اقتصادی به مدرنیزه نمودن شیوه های تولیدی اقدام کرد.

برای ایجاد فرهنگ تعاون نیز باید برنامه های آموزشی کلان و اساسی را اجرا نماییم . اگر چنین رویکردی به وقوع نپیوندد و فرهنگ تعاونی شکل نگیرد، ممکن است در تعاونی های خرد و کوچک در امور تولید و توزیع سودگرایی حاکم شود. در چنین شرایطی سود شخصی بر سود اجتماعی غلبه می یابد و جامعه از مسر اصلی خود منحرف می سازد.

منبع:
1.بحار انوار: ج43 ص 50
2.الوفا باحوال المصطفی: ج2، ص 435
3. مکارم اخلاق: اسماعیل خویی
-سیره معصومین
-اقتصاد تعاونی در اسلام: غلامرضا سر آبادی

پایان پیام/