به گزارش گروه اندیشه خبرگزاری شبستان به نقل از طلیعه: حجت الاسلام والمسلمین دکتر علی ذوعلم، رئیس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، درباره الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت گفت: در هر جامعه ای پیشرفت و توسعه در زمینه های مختلف از مهم ترین اهداف هر جامعه ای محسوب می شود. جامعه اسلامی ما هم طبعا به دنبال پیشرفت است اما پیشرفتی که ما به دنبال آن هستیم بر اساس مبانی و ارزشها و هنجارهایی است که در هویت ملی ما وجود دارد و متناسب با آن پیشرفت را باید تعریف کنیم. مهمترین عنصر هویتی کشور ما که بعد از ورود اسلام به کشور ما تقویت شده ارزش ها و مبانی اصول اسلامی است که بر اساس نگاه قرآن کریم و اهل بیت علیهم السلام تعریف می شود.
ذوعلم بیان کرد: قبل از پیروزی انقلاب اسلامی شاهد نمادها و عرصه هایی از پیشرفت بودیم که غالبا تقلیدی و بر اساس سیاست سلطه گران بر کشور در سال های ۱۳۳۲ تا ۱۳۵۷ بود که حاکمیت سیاسی و خط دهی آمریکا به طور پنهان در کشور وجود داشت و در عملکرد رژیم پهلوی بروز و ظهور پیدا می کرد. این توسعه وابسته و غیر پایدار بود و بعد از پیروزی انقلاب باید این مسیر اصلاح می شد.
وی اضافه کرد: در دوره ۱۰ ساله اول انقلاب که به دوران دفاع مقدس اختصاص داشت و مجالی برای پرداختن به مباحث نظری در حوزه پیشرفت نبود ولی به تدریج احساس نیازی به نقشه راه جامع برای پیشرفت کشور با نگاه بلندمدت و آینده نگر برای ما بوجود آمد. این نقشه راه که بر اساس مبانی اسلامی و اقتضائات بومی و امکانات و شرایط کشور و آرمان هایی که ملت ما دنبال می کند، به عنوان الگوی پیشرفت کشور تلقی می کنیم زیرا پیشرفت ما بر اساس اسلام و شرایط و امکانات کشور باید طراحی شود و این الگو به نام الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت شناخته می شود.
ذوعلم اضافه کرد: طراح و ابداع کننده تعبیر الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت رهبر معظم انقلاب هستند که بر اساس جایگاهی که رهبری نظام از آن برخوردار هستند و تصمیم گیری های کلان به عهده ایشان است، آن را مطرح کردند و از هفت سال قبل این ایده در کشور دنبال می شود و مرکزی به عنوان مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تاسیس شده است که دارای شورای ۱۰ نفره از نخبگان و صاحبنظران دانشگاهی و حوزوی است.
وی ادامه داد: مسیری که ما اکنون طی کرده ایم بنابر اطلاعاتی که از مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت داریم، هر چند با تلاش هایی همراه بوده اما متناسب با نیاز ما نیست و به همت و سرعت بیشتری نیازمند است و به خلأ بنیادی در زمینه رشد و تعالی کشور ما پاسخ بدهد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به کمک های قشر دانشگاهی و حوزوی در پیشرفت این الگو گفت: اساسا طراحی این الگو بر عهده این دو قشر است که باید با همراهی و همدلی این دو گروه و توام با مباحثه و کاوش جدی و پژوهشی بنیادین با استفاده از تجربه دیگر جوامع بشری باشد. البته باید نخبگان اجرایی و مدیریتی را هم به عنوان قشر سوم به دو قشر قبلی اضافه کنیم که این گروه هم در زمینه مباحث عینی جامعه ما از اطلاعات و توانمندی برخوردار هستند.
ذوعلم اضافه کرد: این سه ضلع باید در کنار یکدیگر قرار بگیرند و در تعاملی پویا و هم افزا بتوانند به این الگو دست پیدا کنند. قشر دانشگاهی که با تخصص های گوناگون باید در این عرصه حضور داشته باشند. فضلا و صاحب نظران حوزوی در شاخه های مختلف و نخبگان مدیریتی و کارشناسان زبده با تجربه های گران سنگ می توانند به طراحی این الگو کمک کنند. هنوز ما شاهد انسجام فکری و رویکردی میان این سه قشر نیستیم که بتوانند زمینه اصلی برای طراحی الگو را فراهم کند.
وی با اشاره به بسترهای مساعد در راه تدوین و تحقق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت گفت: اول اینکه در طراحی الگو ما نیازمند پشتیبانی جدی از جانب دستگاه های حاکمیتی به خصوص قوه مجریه و قوه مقننه که نقش اساسی دارند، هستیم که باید طراحی الگو را وظیفه ای اصلی برای خود تلقی کنند. دوم اینکه گفتمان سازی جدی و عمیق در متن جامعه و مخصوصا در میان نخبگان ما هم در حوزه و دانشگاه باید ایجاد شود. سوم اینکه همراهی رسانه ملی به عنوان نماینده جامعه برای پیشرفت و مطالبه کننده و طراح مباحث نظری و کاربردی باید در این زمینه ورود پیدا کند. سایر رسانه ها هم اگر در این زمینه ورود نکنند گفتمان سازی به شکل جامع انجام نمی شود.
ضرورت ورود آموزش و پرورش و دانشگاه و حوزه علمیه به الگو
رئیس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود: دستگاه های آموزشی و فرهنگی باید بسترهای مناسب را فراهم کنند. مهم ترین دستگاه هایی که باید در این زمینه ورود پیدا کنند و خودشان را گام به گام بر اساس راهبردهایی که نقشه راه ما برای ما و پیشرفت ارائه می کنند شامل آموزش و پرورش، دانشگاه ها و حوزه های علمیه هستند. ما نیاز داریم که در بدنه دستگاه ها ضرورت طراحی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و نقشی که هر کدام از آنها می توانند داشته باشند، به طور جدی مورد توجه قرار بگیرد.
نیاز به آسیب شناسی در طراحی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت
به گفته وی سازوکارها و رویکردها و نوع برنامه ریزی و تدابیری که برای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت وجود دارد نیاز به آسیب شناسی جدی و بازنگری دارد تا بتواند اهرم های لازم را برای دستیابی به الگو ایجاد کند.
ذوعلم با اشاره به سهم الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در برنامه ششم توسعه گفت: متاسفانه فرآیند تدوین برنامه های میان مدت و کوتاه مدت در کشور که در قالب برنامه پنج ساله و یکساله تنظیم می شود، هیچ گونه پیوند واقعی با الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت برقرار نکرده است. شاید گفته شود که ابتدا این الگو باید به دستاوردهایی برسد تا بتوانیم از آن استفاده کنیم اما این تعامل دو طرفه باید باشد.
وی در ادامه گفت: وجود مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و اعضای شورای آن که با حکم مقام معظم رهبری منصوب شده اند نباید مانعی برای اینکه ارکان دیگر نظام الگو را وظیفه خود بدانند، تلقی شود. مرکزیت الگو به معنای جمع سازمان دهنده و هماهنگ کننده باید تلقی شود بیش از اینکه جمع تخطی کننده برای الگو تعریف شود.
ذوعلم یادآور شد: من قبلا در یادداشتی مطرح کرده ام که اگر چه ما نیاز به مرکز هماهنگ کننده و پیش برنده طراحی الگو داریم اما همه توانمندی و پتانسیل کارشناسی و پژوهشی و علمی کشور باید در خدمت این کار قرار گیرد که متاسفانه هنوز شاهد ارتباط وسیق در حد مورد نیاز نیستیم البته نباید تلاش ها و کوشش هایی که در مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را انجام گرفته فراموش کنیم. آثار و مقالات نوشته شده و کنفرانسهایی که برگزار شده اند، تلاش های خوبی است اما متناسب با وضع و جایگاهی که الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به آن نیاز دارد، نیست، البته زمینه هایی که باید همسو و هماهنگ با یکدیگر باشند هنوز محقق نشده اند.
وی در پاسخ به این سوال که امروز بعد از گذشت چند سال از مطرح شدن ایده الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در چه مرحله ای قرار داریم، گفت: ما در مرحله میانی گفتمان سازی هستیم. تلاش هایی که انجام شده در اندازه طرح مساله و گفتمان سازی و اظهار دیدگاه ها و پیشنهادهای مختلف است. صدها مقاله علمی و پژوهشی توسط صاحبنظران حوزه و دانشگاه در این باره نوشته شده است و ده ها اثر مستقل درباره پیشرفت ایرانی و الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت عرضه شده است و جمع زیادی از محققان در قالب اندیشکده های مختلف مرکز الگو درگیر این مباحث هستند. اینها کارهای لازمی بوده که انجام شده اما هنوز سازوکار مدیریتی متناسب با این کار که بتواند عصاره یافته ها را با یکدیگر تلفیق کند و به یک یا چند پیش نویس و پیشنهاد روشن برسد و در گفت و گوهای علمی و فضای پژوهشی نقد و ارزیابی شود، نیاز داریم.
ذوعلم اضافه کرد: مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به تجربه های خوبی رسیده و چهره های ارزشمندی که در شورای عالی آن مرکز قرار دارند باید با تمرکز بیشتر بر روی این بحث و آسیب شناسی روندی که تاکنون طی شده و اصلاح فرآیندها و روندهایی که تاکنون شکل گرفته، راه را قوی تر و محکم تر طی کنند و بخشهای مختلف جامعه که می تواند به این آوردگاه کمک کند با نگاه همیاری با این مقوله مواجهه شوند.
وی در پایان سخنانش گفت: اینکه ما در کنار این مرکز به شکل جزیره ای حلقه ها و بافتهای دیگری را شکل دهیم که به طور موازی و بدون اطلاع از کارهایی که در این مرکز صورت می گیرد، فعالیت کنند به جز هدر رفت منابع نتیجه دیگری ندارد، البته باید مرکز الگو با نگاه کاملا ملی و فراملی همه تلاشهایی که در این زمینه انجام می شود را به سمت خود سامان دهد و بدون برخوردهای حذفی یا نگاه تنگ نظرانه از همه دیدگاه ها استقبال کند و از کسانی که نقدهای جدی و صریح از این مرکز دارند را با آغوش باز استقبال کند و به بازنگری در فرآیندها و روندهای جاری دست پیدا کند.
نظر شما