خبرگزاری شبستان: مسجد و کانون‌های مساجد: خاندان ملک از تجار و بازاریان قدیمی تبریز هستند که با سکونت در تهران، موقوفات بسیاری در این شهر برای گسترش علم، ادب و فرهنگ به جای گذاشتند.
موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک از معروفترین خدمان این خاندان است، همچنین مجموعه خانه حاج حسین آقا ملک یکی از مراکز وابسته به موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک است و در بافت بازار تهران قرارداشته و ارتباط آن با مجموعه‌های شهری ـ به دلیل قرارگیری در فاصله بین دو مکان مقدس مسجد امام (مسجد شاه سابق) و مسجد جامع ـ حایز اهمیت است.
خانه حاج حسین آقا ملک
مرحوم آقا مهدی ملک که انسانی دیندار، متدین و عالم دوست بود، مسجدی را در بازار عباس آباد تهران، بنیان گذاشت که به مرور زمان خراب شده و از بین رفته بود اما به همت حاج حسین ملک، نوه او دوباره ساخته شد، این مسجد از قدیمی‌ترین مساجد تهران به شمار می‌رود و قدمت آن به حدود دو قرن می رسد.
خبرنگار ما به منظور اطلاع از تاریخچه، روند باسازی، فعالیت‌ها و اثرگذاری مسجد ملک در بازار تهران، ظهر یک روز گرم تابستانی رهسپار بازار بزرگ تهران شد که مشروح گزارش او از این مسجد در ادامه می‌آید:
آیت‌الله سیدعلی انگجی؛ امام جماعت مسجد مَلِک با اشاره به ساخت این مسجد توسط حاج آقا مهدی ملک در بازار عباس آباد تهران و بازسازی آن، گفت: مسجد ملک پس از درگذشت نخستین امام جماعت آن، تعطیل شد و محلِ نگهداری حیوانات شده بود تا اینکه توسط آيت الله سیدمهدی انگجي (پدرم) مجتهد و استاد درس خارج فقه و اصول دوباره آغاز به کار کرد.
وی ادامه داد: ایشان که از علمای طراز اول تهران و بسیار مورد احترام مراجع معظم تقلید بودند، بعد از انتخابات دوره هفدهم مجلس ملي و پيروزي علماي آذربايجان در آن، در سال 1333 به تهران مهاجرت كرد و با ورود به شهر تهران، به درخواست مردم، در مسجد ملک به اقامه نماز جماعت و سخنراني در مناسبت‌هاي مذهبي پرداخت.
آیت‌الله سیدمهدی انگجی در کنار از راست: آیت‌الله العظمی میلانی (ره)، آیت‌الله سیدعلی قاضی طباطبایی و حجت‌الاسلام سیدعلی میلانی
وی افزود: بعد از درگذشت پدرم، مرحوم حضرت آیت الله خوانساری از من خواستند که به نجف نروم و به جای پدرم، امام جماعت باشم، من برای دیدار با امام راهی نجف شدم و در آنجا به حضرت امام عرض کردم که کس دیگری را به جای من در مسجد ملک بازار تهران معرفی کنند و خودم در نجف خدمت ایشان باشم، اما ایشان فرمودند، فعلا مصلحت نیست و تکلیف است که شما در مسجد ملک بمانید و من از آن روز تا به حال در این مسجد هستم.
امام جماعت مسجد مَلِک با بیان اینکه مساجد در گذشته و تاحدودی اکنون، محل مراجعات مردمی و طرح سوالات شرعی آنان و بیان احکام تجارت و کسب و کار بوده‌اند، خاطرنشان کرد: این مسجد، نیز سال‌ها محل بیان تفسیر قرآن، تدریس دروس حوزوی و احکام شرع بود و هر روز صدها نفر برای استفاده از این برنامه‌ها به آن مراجعه کرده‌اند و من نیز حدود 30 سال دروس حوزوی را در این مسجد تدریس کرده‌ام.
انگجی با بیان اینکه آقای حسین ملک، اجازه تجدید بنای این مسجد را نمی‌داد تا اینکه با وساطت مرحوم آیت الله میلانی، وی راضی به ترمیم آن شد، خاطرنشان کرد: من اعتقاد به نوسازی کامل مسجد ملک داشتم و اینک به دلیل بافت فرسوده آن، هزینه‌های آن بسیار است.
وی با اشاره به کم توجهی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نسبت به بافت قدیمی و فرسوده مسجد ملک، اضافه کرد: اداره اوقاف و امور خیریه نیز نسبت به پرداخت عواید موقوفات این مسجد، کم توجه است و صرفا 4 ـ 5 سال پیش بخشی از آنها را پرداخت کردند و پس از آن نیز با وجود پیگیری های مکرر خادم و هیات امنا تاکنون مبلغی از حقوق شرعی آن را پرداخت نکرده اند، البته من، پیش و پس از انقلاب اسلامی، هیچگاه متصدی موقوفات مسجد ملک یا سایر موقوفات بازار تهران نشده‌ام و تا پایان عمر هم در این موضوع دخالت نخواهم کرد.
این استاد درس خارج فقه حوزه علمیه، گفت: پرداخت نکردن عواید موقوفات مساجد، امری رایج است، برای نمونه حقوق شرعی «مسجد حاج صفرعلی» در بازار بزرگ تهران که من، متولی آن هستم، پرداخت نمی‌شود بر این اساس مسئولان بدانند این عملکرد نادرست آنان، اثر بدی بر باور مردم به دین و انقلاب خواهد گذاشت.
انگجی درباره نقش مسجد ملک در ایجاد مودت و همدلی میان بازاریان تهران، اظهار کرد: برخی از مشکلات و اختلافاتی که در بازار پدید می‌آید، نزد من و در گذشته ائمه جماعات سابق این مسجد مطرح می‌شود که بنده پیش از طرح موضوع، از دو طرف مرافعه عذرخواهی می‌کنم و از آنها می‌خواهم که اگر این جلسه برای حل مرافعه باشد، مفید است.
وی ادامه داد: مساجد و ائمه جماعات در گذشته چنین کارکردها و وظایفی داشتند اما ساختار جدید شهری و تاسیس نهادها و دستگاه‌های مختلف خدماتی، قضایی، اجتماعی و فرهنگی، آنها را از این کارکردها دور کرده است.
امام جماعت مسجد ملک، خاطرنشان کرد: این مسجد در تمام مناسبت‌های مذهبی به ویژه در محرم، محل تجمع محبین اهل‌بیت (ع) است، البته در گذشته، عمدتا مساجد، محل اجتماع علما، روحانیون، متدینین و خیرین در مناسبت‌ها و فعالیت‌های مذهبی، اجتماعی و خدماتی نیز بوده است.
تصاویر عزاداری مردم در مسجد ملک
گزارش و گفتوگو: مرتضی خواجوند سریوی
نظر شما