به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، در روزهای اخیر انتشار آهنگ موسیقی با عنوان «کبیر» در فضای مجازی حاشیه ساز شد که در آن، بنیامین بهادری خواننده شناخته شده پاپ، بخش هایی از دعای جوشن کبیر را همراه با آهنگسازی خوانده بود؛ شورای توسعه فرهنگ قرآنی که از شوراهای اقماری شورای عالی انقلاب فرهنگی است، از 5 نهاد فرهنگی خواسته است قطعه «کبیر» بنیامین بهادری را بررسی کنند؛ اعضای این شورا در جلسه اخیر خود با شنیدن فایل صوتی این قطعه، شورای عالی قرآن، رادیو قرآن، سازمان تبلیغات، شبکه قرآن و معارف سیما و وزارت ارشاد را مأمور کردند تا ضمن بررسی ابعاد هنری و شرعی این نوع به‌کارگیری موسیقی در دعاخوانی، نتیجه را طی گزارشی به شورای توسعه فرهنگ قرآنی گزارش کنند تا دستورالعمل و آیین‌نامه انضباطی برای جلوگیری از تکرار موارد مشابه تهیه شود.
در راستای واکنش ها به قطعه کبیر از علی رضا فتحی پور، قاری قرآن آشنا به موسیقی و دستگاه های موسیقی خواستیم که با ما در این باره گفتگویی داشته باشند:
علیرضا فتحی‌پور، مجری تلویزیون و کارشناس قرآنی در پاسخ به این سئوال که آیا وقتی آیات قرانی و ادعیه در دستگاه موسیقی قرار می گیرند و بر روی آنها آهنگ ساخته می شود به اصل آیه یا دعا آسیب می زند یا خیر، گفت: استفاده از ابزارآلات موسیقی در قطعه «کبیر» که آقای بنیامین بهادری استفاده کردند برای اینکه خود فقرات زیارت «جامعه کبیره» خوانده شود؛ خیلی مورد پسند مخاطبان دعای جامعه کبیره نیست.
وی در رابطه با قطعه «کبیر» توضیح داد: اگر آقای بنیامین بهادری می آمدند اشعاری را که مبتنی بر ادعیه است را استفاده می کردند؛یا در قالبی که استفاده کردند موسیقی می گذاشتند و آهنگی می گذاشتند و ابزارآلات موسیقی آن کار را می نوانخت؛ خیلی اشکالی نداشت؛ اما اینکه بخواهند دعای «جامعه کبیره» یا در ساحت بالاتر با عبارت قرآن بخواهند این کار را بکنند این کار به مذاق مخاطبان اصلی قرآن خوش نمی آید و این کار به نوعی دخالت و دخل تصرف و تغییر در فرم اصلی است که ما باید از این کارها پرهیز کنیم.
این قاری قرآن تاکید کرد: برای نوآوری در حوزه موسیقی و مضامین دینی راه برای ما بسته نیست می توانیم هم آنها را تلمیحا و اقتباسا استفاده کنیم و توسط ابزارآلات موسیقی به یک گونه ای دیگر به جامعه و مخاطبان عرضه کنیم.
وی با بیان اینکه کسی که قرآن می خواند و مداحی می کند این شخص نمی تواند از علم موسیقی بی اطلاع باشد، اظهار داشت: این فرد بر اساس ذوق خودش و فهم و هوشی که دارد نسبت به انتخاب الحان دقت می کند.
علی رضا فتحی پور با بیان اینکه قاری قرآن که قرائت می کند نمی تواند از الحان مناسب استفاده نکند، گفت: استاد برجسته ای مثل «مصطفی اسماعیل» که در حوزه تلاوت و قرآئت قرآن زبانزد هستند فهمی از آیات قرآنی دارند و بر اساس انتخابی که از الحان موسیقی که در گنجینه حس خود دارند استفاده می کنند؛ایشان با توانمندی صوتی خود یک آیه قرآن را به تصویر صوتی می کشند؛ اگر کسی می خواهد قرائت خوبی داشته باشد باید دستگاه ها را داشته باشد؛ دستگاه ها لزوما به معنای ابزار و آلات موسیقی نیست آن فهم و نغمات و الحانی است که همه ما با آن آشنایی داریم.
این قاری قرآن با ذکر مثالی اظهار داشت: مادری که لالایی می خواند؛ آن لالایی را در نغمه ای می خواند یا آن کس که می خواهد دیگری را بترساند از الحان موسیقی استفاده کرده است؛ در باب ادعیه هم همینطور است.
این قاری قرآن با اشاره به اینکه دعاها زمینه های مختلف دارند یک دعا مناجاتی و یک دعا نیایش است، خاطر نشان کرد: اینها با هم فرق دارند، آن جایی که ما از خدا می خواهیم ما را ببخشد و آن جایی که خدا را ستایش می کنیم الحان متناسب خودش را طلب می کند؛ کسانی که قرآن و ادعیه می خوانند این دانش را دارند و این تکنیک ها را اجرا می کنند.
علی رضا فتحی پور همچنین در خصوص اینکه آیا می توانیم کنار متون دینی از ابزارآلات موسیقی استفاده کنیم، گفت: به نظر می آید که این کار انتقاداتی را داشته باشد و با چالش هایی مواجه باشد، ما یک سری ساختار داریم که اگر این ساختارها می خواهند هویت خود را حفظ کنند باید همان قالب و فرم خود را داشته باشد؛ مسجد یک تعریفی دارد، ما در مسجد و در طراحی آن یک المانی به نام محراب داریم که امام جماعت در آنجا قرار می گیرد و نمازگزاران در پشت سر ایشان باشند؛ معمولا در طراحی مسجد محراب را طوری قرار نمی دهند که ورودی مسجد باشد؛ علت اش این است که اگر کسی بخواهد وارد شود حواس ماموم و امام را پرت می کند. بنابراین سعی می کنند طراحی طوری باشد که این ساختار و فرم را حفظ کنند، معمولا در مسجد از گنبد و مناره استفاده می کنند که مربوط به گذشته ها بوده و الان هم هست؛ ممکن است کسی بگوید الان که از مناره استفاده نمی کنند و به جای آن از بلندگو استفاده می کنند؛ همین می تواند باعث تغییراتی در فرم و ساختار مسجد بشود؛ اما برای اینکه هویت مسجد از بین نرود علیرغم ظهور میکروفون و بلندگو باز سعی می شود ساختار مسجد را حفظ کنند و همان گنبد و مناره را داشته باشند.
این قاری قرآن اظهار داشت: در حوزه متون دینی اعم از قرآن و ادعیه، اگر کسی تعبیر و مفهومی از آیات قرآنی و ادعیه را بیاید در قالب شعر بیاورد و بعد آن را با ابزارآلات موسیقی استفاده کند و در حقیقت آن را تصویرسازی کند از نظر صوتی، این اشکال ندارد؛ چرا؟ چون مردم می فهمند که این یک فهمی است که از آن آیه دارد و یک مفهومی را می رساند، مثل اینکه یک نفر بیاید شعری از سعدی را بخواند که این شعر از سعدی و حافظ متضمن بخشی از مفاهیم قرآنی باشد؛ چنانچه در تصنیف خوانی و مرکب خوانی ها از این ساختار استفاده می کند و سازهای موسیقی هم آن را همراهی می کنند، می گوییم که قصد ما این نیست کلامی را مطرح کنیم می خواهیم یک لحنی را که در متون دینی اعم از قرآن و یا ادعیه استفاده می شود آن را بدون اینکه لفظی در میان باشد از لحاظ صوتی اجرا کنیم باز هم این اشکالی ندارد.
وی در ادامه افزود: مثلا یک نفر بیاید نغمه ای را که استاد «عبدالباسط» در سوره مبارکه «حشر» خوانده «لو انزلنا» معروف را با ابزارآلات موسیقی بخواند و این نغمه را پیاده کند؛باز هم این اشکال ندارد،چون همان را به ذهن متبادر می کند؛ فیلم «محمد رسول الله» در نغمه حجاز است؛ نغمه حجاز همان نغمه حجاز مورد استفاده «عبدالباسط» در سوره حشر است که این هم اشکالی ندارد.
علی رضا فتحی پور همچنین گفت: اما اگر کسی بیاید این لفظ را با ابزارآلات موسیقی انجام دهد اگرچه نوآوری است و ممکن است ذائقه هایی هم خوششان بیاید اما به جهت اینکه فرم اصلی را از بین می برد این در مسیر صحیح اش قرار نگرفته است؛ مثل این است که مسجدی را درست کنید که در محل نماز خواندن امام جماعت در بگذارند و دیگران رو به سمت ایشان نماز بخوانند، این دیگر مسجد نیست، اگرچه شما اسمش را مسجد می گذارید، اما چون ساختارها را عوض کردید و فرم را عوض کردید این مسجد تلقی نمی شود اسمش یک چیز دیگری است.
نظر شما