به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان: روزه در ادیان توحیدی همواره از جایگاه مهمی برخوردار بوده است. دین یهود و مسیح هرکدام نسبت به روزه جایگاهی را قایل شده اند چنانچه خداوند در قرآن کریم در اهمیت روزه داری می فرماید: « يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ » (اى كسانى كه ايمان آورده ايد روزه بر شما مقرر شده است همان گونه كه بر كسانى كه پيش از شما [بودند] مقرر شده بود باشد كه پرهيزگارى كنيد ).
با توجه به اینکه در ماه مبارک رمضان، قرار گرفته ایم بر آن شدیم تا با حجت الاسلام هنرجو، کارشناس و پژوهشگر حوزه ادیان شرقی به گفت وگو بپردازیم و مساله روزه را از منظر آیین زردشت به عنوان دین باستانی ایرانیان مورد بررسی قرار دهیم. آنچه که در ادامه می آید در باب اهمیت و جایگاه روزه در میان پیروان مکاتب شرقی به ویژه زردشت است که می خوانید:
حجت الاسلام هنرجو، پژوهشگر حوزه ادیان شرق در گفت وگو با خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان، مورد جایگاه روزه در دیگر مکاتب اظهار کرد: غیر از اسلام، یهود و مسیحیت، روزه و امساک از خوردن و آشامیدن در میان پیروان مکاتب شرقی نیز وجود دارد.
وی در مورد روزه داری در میان ادیان هندو، بودا و به طور خاص زردشت که در روزگار باستان دین ایرانیان بوده است، تصریح کرد: در مورد پیروان هندو و بودا روزه بستگی به خود فرد دارد. آنها معمولاً در ابتدای روزهای ماه جدید و بعضی از جشن ها روزه می گیرند. زنان منطقه شمال هند جدای از جشن های ساکنان دیگر هندوستان، در روزی به نام "کاروا"هم روزه می گیرند.
این محقق تصریح کرد: ممکن است روزه، امتناع از خوردن و آشامیدن هر نوع غذا یا نوشیدنی برای مدت ۲۴ساعت باشد، اما بیشتر شامل نخوردن غذاهای جامد است و نوشیدن مقداری آب یا شیر مجاز است. همچنین یکی از روزه هایی که رواج دارد، روزه شدید است. دراین روزه از غروب روز قبل تا ۴۸ دقیقه بعد از طلوع آفتاب باید از خوردن آب و غذا پرهیز کند. ولی این روزه نیز می تواند به خودداری از خوردن یک یا دو وعده غذایی در روز و یا پرهیز از خوردن برخی از مواد غذایی محدود شود.
وی گفت: هدف از این روزه، افزایش تمرکز در مدیتیشن یا عبادت، برای تطهیر درون است و گاهی هم به عنوان یک قربانی در نظر گرفته می شود. پس در مکاتب هندو و بودا روزه به معنای نخوردن و گرسنگی کشیدن در زمان خاص و معین وجود دارد، ولی در مورد آیین زرتشت بحث روزه به گونه ای دیگر است.
روزه داری در آیین زردشت
هنرجو در ادامه به تبیین جایگاه روزه داری در آیین زردشت اشاره کرد و افزود: بحث روزه در آیین زرتشت دو مرحله اصلی دارد. یک مرحله جایگاه روزه(نخوردن و گرسنگی) در متون دینی زرتشتیان و دومین مرحله، جایگاه روزه (گرسنگی) در بین زرتشتیان امروز است.
مرحله اول، جایگاه روزه (نخوردن و گرسنگی) در متون دینی زرتشتیان
وی اظهار کرد: در آیین زرتشت، نخوردن و عدم آشامیدن، وجود ندارد. حتی نخوردن و گرسنگی و روزه گرفتن، بر طبق متون دینی زرتشتیان کاری نادرست و دارای بالاترین کیفر در دنیا هست. در فرگرد ۴ از متن اوستایی وندیداد، بند ۴۸تا ۵۴ در مورد نادرست بودن روزه و گرسنگی و برتری فرد سیر بر فرد گرسنه می باشد.
این محقق افزود: در بند ۵۲ چنین آورده شده است کسی که روزه بگیرد، در آخرت بالاترین کیفر را که در این دنیا مقرر است خواهد دید، مانند اینکه اعضای بدن فناپذیر وی با زنجیر فولادین به یکدیگر بسته می شود و یا بدتر از آن (کتاب وندیداد، ترجمه دارمستتر، ترجمه به فارسی موسی جوان، فرگرد ۴، بند ۵۲، صفحه ۱۱۱)
هنرجو گفت: این بحث طبق کتاب اوستا، بخش وندیداد هست.امروزه زرتشتیان این متن و کتاب را قبول ندارند و ادعا دارند که تنها بخش گاتاها سروده زرتشت هست. ولی در مورد بحث روزه نشدن و منع گرسنگی،تنها رفرنس و منبع بر این ادعا، همین فرگرد از کتاب وندیداد هست که موبد شهزادی و دیگر موبدان برای این بحث، به ناچار از متن وندیداد استفاده کرده اند.لازم به ذکر است کتاب وندیداد ابتدای قرن ۱۳هجری شمسی مورد استفاده زرتشتیان ایران بوده است.
مرحله دوم، جایگاه روزه در بین زرتشتیان امروز
وی با بیان اینکه آنچه امروزه توسط موبدان و حتی اساتید دانشگاهی به عنوان بحث روزه در زرتشت بیان می شود، مقوله گوشت نخوردن در ۴ روز از هر ماه توسط زرتشتیان است، تصریح کرد: روزه گرفتن و نخوردن خوراکی در طول روز در آیین زرتشتیان وجود ندارد. (این جمله طبق همان مطلبی هست که در وندیداد بیان شده) بجای آن در هر ماه و در روزهای معینی که نَبُر نام دارد، هیچ خوراکی که نوعی گوشت در آن باشد مصرف نمی کنند. این روزها در هر ماه به ترتیب وهمن، ماه، گوش و رام که روز دوم و دوازدهم و چهاردهم و بیست و یکم هست. (کتاب نوروز تا نوروز، نوشته موبد کوروش نیکنام، نشر فروهر، سال۱۳۷۹ ، صفحه ۴۲)
این محقق در مورد این چهار روز در آیین زردشت گفت: تعیین این چهار روز به دلیل اینکه در هیچ یک از متون و سروده های زرتشت آورده نشده، پس تعیین و تقید بر این چهار روز، یک رفتار دینی زرتشتی نیست. حتی در جایی نیامده است که این چهار روز از چه زمانی و چگونه پدیدار شده است/(موبد کوروش نیکنام، سایت شخصی)پس می توان این مقوله گوشت نخوردن و تعیین این چهار روز را زاییده ذهن موبدان دانست.
هنرجو در بخش پایانی مباحث خود اظهار کرد: نتیجه اینکه بحث روزه (گرسنگی) در آیین زرتشت اینکه، در زمانی که کتاب وندیداد مورد قبول موبدان و پیروان این آیین بود، که کاری نادرست و از بزرگترین گناهان شمرده می شد، ولی با تغییر زمان و کنار گذاشتن متن وندیداد بخاطر ناهماهنگ بودن با مقتضیات زمانه، روزه ای به نام نَبُر توسط موبدان ایجاد شد که تنها نخوردن گوشت در 4 روز هر ماه را ممانعت می کند.
نظر شما