به گزارش گروه اندیشه خبرگزاری شبستان: نظام داخلی انسان از برخی جهات شبیه به ساختار فرشته است؛ زیرا برنامه اصیل انسان از آن حیث که انسان و به دور از هرگونه دشمنی است، هرگز تهاجم، راهزنی، کمین، کینه توزی و بالاخره دشمنی با کسی نیست چنان که نظام داخلی فرشته واجد چنین فضیلتی است، بر خلاف شیطان که ساختار داخلی و هدف روشن او گمراه نمودن و دشمنی کردن با انسان است، که: «إِنَّ الشَّيْطَانَ لِلْإِنْسَانِ عَدُوٌّ مُبِينٌ»(1). انسان عادی، در حال غفلت یا پیروی از شیطان به سر می برد و انسان عاقل، با بصیرت خود آن را دفع و یا رفع می کند. البته اگر آدمی در نبرد با شیطان تسلیم و اسیر شود، ممکن است در اثر صیرورت درونی به نسخ شیطان مبدل گردد.
آنگاه در طبع او عداوت نسبت به محرومان و رنج دیدگان ظهور می نماید، چنانکه قرآن کریم، کفار عنود لدود و لجوج را دشمن مسلمانان می داند و می فرماید: «إِنَّ الْكَافِرِينَ كَانُوا لَكُمْ عَدُوًّا مُبِينًا »(2).
ساختار داخلی انسان هماهنگ با آزمونی است که در آفرینش او ملحوظ شده است و قرآن کریم، راز مجهز شدن انسان به مجاری ادراکی ویژه را همان امتحان وی می داند و در این باره چنین می فرماید: «إِنَّا خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ نُطْفَةٍ أَمْشَاجٍ نَبْتَلِيهِ فَجَعَلْنَاهُ سَمِيعًا بَصِيرًا »(3). یعنی سرّ تجهیز انسان به نیروی شنوایی و بینایی، همانا صلاحیت وی برای آزمودن الهی است.
موجودی که در قلمرو طبیعت زندگی می کند، اگر بخواهد از راه معرفت و ارادت به مقصد برسد، باید از جهاز ادراکی برخوردار باشد. اما لوازم ادراک، مطلوب بالذات نیست، بلکه وسیله امتحان است. یعنی صرف داشتن سمع و بصر و محض سمیع و بصیر بودن، هدف انسان نیست، بلکه این گونه از وسایل ادراکی، ابزار تحصیل علم صائب است تا به عمل صالح منتهی گردد و از انسجام دانش و گرایش، بینش خاص بهره انسان سالک شود و گامی به لقای محبوب نزدیک شود.
پی نوشت ها:
1.سوره یوسف، آیه5
2.سوره نساء، آِه 101
3.سوره انسان، آیه ۲
برگرفته از «تفسیر موضوعی قرآن کریم، صورت و سیرت انسان در قرآن» نوشته آیت الله جوادی آملی
نظر شما