به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان: بیست و یکمین همایش ملی حکیم ملاصدرا، با موضوع «فلسفه در مواجهه با فضای مجازی» یکشنبه، 31 اردیبهشت در مجتمع آدینه تهران آغاز به کار کرد.
بنابر این گزارش، دکتر کریم مجتهدی، چهره ماندگار فلسفه و عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در این همایش طی سخنانی اظهار کرد: برای این جلسه و مباحثی که ارایه می کنم به ناچار برخی لغات خارجی را علی رغم میل باطنی به کار می برم چون دوست ندارم از واژه ها و لغات خارجی استفاده کنم.
وی گفت: از لغت «سایبر اسپیس» به عنوان ترجمه فضای مجازی استفاده شده است. سایبرنت نیز در یونان به عنوان راننده یا کسی که سرنخ ها را در دست دارد، ترجمه شده است. در این فضای مجازی عده ای آماده سازی می کنند و عده ای دیگر ناچار به تابعیت اند. لغت دیگر در فرانسه در کنار این واژگان که گفتم به کار می رود که اصطلاح ارسطویی است به معنای فضایی که ادعای واقعیت ندارد اما امر بالقوه است.
مجتهدی افزود: اهمیت آنچه که در دوره های جدید و عصری که در آن زندگی می کنیم وجود دارد بر کسی پنهان نیست و عجیب است که در عصری زندگی می کنید که می توانید با تمام مکان های دیگر ارتباط برقرار کنید. عجیب است که شبکه هایی باشد تا خودتان هم بتوانید اطلاع رسانی کنید و این امکان که از آن صحبت کردم اولین بار در داستان های علمی تخیلی از آن صحبت می شد. شاید همان طور که سایرین پیش از من گفتند ما در لامکان و لازمان زندگی می کنیم.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تصریح کرد: اهمیت این فضای مجازی را اگر کم بگیریم، دلالت بر ساده لوحی ما دارد، دلالت بر این دارد که بر آنچه که می گذرد خبر نداریم. یک انسان لازم نیست فیلسوف باشد اما لازم است که بداند که این جریان فضای مجازی تبعاتی دارد. اگر در مورد آن بررسی و در موردش صحبت نشود، می تواند شخص را مبدل به قربانی کند. یعنی ممکن است شخص خود را در این فضا دانای مطلق فرض کند اما نباشد.
مجتهدی تاکید کرد: از نگاه من به عنوان یک معلم ساده فلسفه، بزرگترین خطری که فلسفه را تهدید می کند سادله لوحی و ساده ماندن است. وقتی جهل به صورت مرکب درآمد دیگر محلی برای سکوت نمی ماند. از سقراط مثال می زنم، بزرگترین شعار سقراط «من نمی دانم» است. یعنی اعتراف به نادانی و این بزرگ ترین حقیقتی است که او گفته؛ سقراط برای دانایی و علم اش ارزش قایل بود ولی از جهل مرکب ترس داشت.
وی ادامه داد: در اینجا یادگیری بر خلاف آنچه که دائم گفته می شود، است. شجاعت بیان کردن نیست، آنجایی که شجاعت واقعی لازم و هر دانشجویی باید به آن واقف باشد در عرصه شناخت است، باید شجاعت شناختن و فهمیدن را داشت. اینکه یک فرد پرت و پلا را شجاعت بنامد، اتفاقا ضد شجاعت است. آنچه که در شعار سقراط به نظر ما می رسد شجاعت برای ادامه تحقیق و دانستن است. این حالت سقراط برای فیلسوف عمومی است. در عصر حاضر متفکر باید شجاعت شناختن داشته باشد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی اظهار کرد: منظور از فضای مجازی چیست؟ یک فیلسوف راه حل در این رابطه ارایه نمی کند ولی تامل و شناخت فلسفی کار فیلسوف است و این از پاسخی که به یک مساله داده می شود، مهمتر است.
وی گفت: ما موقعیت ها را نمی توانیم تعیین کنیم بلکه فقط با احتیاط می توانیم موقعیت خودمان را ببینیم. ما حضور و دخالت فضای مجازی در زندگی را می بینیم و در این جا شرایط و موضع فیلسوف اهمیت پیدا می کند. فیلسوف شهامت جست وجو و دانشجو بودن را دارد.
مجتهدی تاکید کرد: دکارت در قرن هفدهم به نحوی خواست ضوابطی را تعیین کند. او ضوابطی را پیدا کرد تا مجاز را از حقیقت تشخیص دهد لذا تصورات را تقسیم به سه قسمت کرد. تصورات جهلی همان فضای مجازی است و این خطرناک است، البته خود دکارت از کسانی است که جهان امروز را به فضای مجازی رسانده است. ولی در هر صورت ما نه سقراط هستیم و نه دکارت. ما انسان ایرانی با مشخصات سنتی و طرز تلقی و فکر خودمان هستیم که نباید این سرمایه را به آسانی از دست بدهیم. مساله سر سماجت کردن نیست، بلکه جست وجو برای پیدا کردن راه حل معقول برای حفظ فرهنگ خودمان است بدون اینکه عناد در کار باشد.
وی با بیان اینکه باید استفاده بهینه از فرهنگ کنیم، تصریح کرد: اگر صدرا مطالعه می کنیم به این دلیل است که امکانات آینده خود را مطالعه کنیم نه اینکه در عصر او زندگی کنیم بلکه برای آینده و این جهان است. تعابیری را در جهانی که با فضای مجازی رو به رو است پیدا می کنیم در غیر این صورت نمی توانیم در فلسفه سنتی خودمان این مسایل را حل کنیم. آگاهی و شناخت موقعیت است که اهمیت دارد و ما آن را فراموش کرده ایم.
دکتر مجتهدی در پایان با صدایی بلند و رسا خطاب به دانشجویان رشته فلسفه که در این همایش حضور داشتند، گفت: فیلسوف دانشجو است، دانشجو بهترین راه برای اثبات شخصیت فرهنگی است.
نظر شما