به گزارش خبرنگار شبستان، دکتر حسین سلطان‌زاده، استاد دانشگاه و نویسنده امروز در نشست نقد و بررسی کتاب " در خانه، انسان‌شناسی فضای خانگی " که در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد، گفت: ما در ایران غالبا دنباله حوادث به سراغ معماری می رویم و از قبل پیش بینی و تلاش نمی کنیم. زمانی آشپزخانه جای کثیفی بود و خانم دودزده از آن بیرون می آمد برای همین آشپزخانه را پشت و پنهان قرار می دادند. با پیشرفت تکنولوژی آشپزخانه جای لوکس و تمیزی شد. اکنون مایل هستم که آشپزخانه را به نمایش بگذارند تا لوازم آن مانند مبل و سایر وسایل خانه جلوه گری کند.
دکتر سلطان‌زاده با بیان اینکه خانه های ما در نواحی مرکز کشور درون‌گرا و بسته بود، عنوان کرد: در این مناطق، بالکن رو به حیاط داشتیم نه کوچه. از اوایل دوره رضاشاه که خیابان و اتومبیل به ایران آمد، ساختار شهر دگرگون شد. الگوهای سکونت تحت تاثیر ورود اتومبیل قرار گرفت و بافت شهری کم کم منظم شد. در خانه های دهه های 30 و 40 واحدها از دو بلوک تشکیل شده و حیاط به حیاط وسط تبدیل شد. قیمت مسکن بالا رفت دوباره واحدها کوچک شدند و حیاط کناری شد. بسیاری از پدیده ها در حوزه خانه در اثر تجربیات، فرایندها، تغییرات شهری و اجتماعی و تکنولوژی است.
وی با اشاره به اینکه مسکن های مجموعه ای در شهرها در فرهنگ اسلامی سابقه ای ندارد، بیان کرد: در غرب این مسکن ها با شکست مواجه شدند. ما محلات اعیان‌نشین و فقیرنشین داشتیم اما چنین مسکن هایی نداشتیم. علاج واقعه قبل از وقوع است اما ما موقعی که با مسئله مواجه می شویم، تازه به فکر علاج می افتیم. سابقه شیوه آپارتمان نشینی در کشور نداریم. در غرب تا 1972 مجموعه های مسکن ارزان قیمت ساختند اما بعد دیدند که باعث تحقیر عده ای از همشهریان می شود. علاوه بر این، این مناطق به مناطق جرم خیز تبدیل می شوند. بدین ترتیب این طرح با شکست مواجه شد. در ایران جوامع تخصصی کار خود را می کنند و جوامع اجرایی کار خود را می کنند و این دو با هم کاری ندارند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: مدرنیسم که به شکل ویژه واردش کردیم یک فرآیند چندسویه بوده است. از یک طرف فرآیند تاریخی بوده در ادامه رنسانس. تکنولوژی بر مسئله خانه اثر گذاشت. فلز ابتدا در پل ها استفاده شد و بعد وارد ساختمان شد و تحول زیادی در معماری به وجود آورد. به تدریج شکل خانه تغییر کرد، آب به داخل خانه کشیده شد، برق به روشنایی کمک کرد، سرویس های بهداشتی به داخل خانه آمدند. تا 40 سال پیش که خیلی ماشین لباسشویی خشک کن نبود، بالکن ها نقش خشک‌کن ها را ایفا می کنند اما امروزه بالکن ها از لباس ها آزاد شدند.
دکتر سلطان‌زاده با بیان اینکه فرایندهای اجتماعی در خانه اثرگذار بوده است، گفت: مفهوم خانه در حال تغییر است. ساختمان ها در حال کوچک شدن هستند. نقش اجتماعی خانم ها به شدت دگرگون شده است. در قدیم خانه یک واحد تولیدی به حساب می آمد. خانم خانه از صبح تا شب کارهایی مثل خرید، لباس شستن، غذا پختن و لباس دوختن را انجام می داد. امروزه تولید صنعتی سبب شده است که سوپ هم آماده باشد و فقط باید آن را در آب جوش بریزید و حتما در آینده قرص اش هم می آید. در نتیجه آشپزخانه باید به فضای تشریفاتی تبدیل می شود. امروزه نقش های خانم و آقا به هم نزدیک شده است، هر دو به محل کار می روند و شب ها برمی گردند. در قدیم یکی از وظایف خانم ها بچه داری بود اما امروزه به خاطر شاغل بودن خانم ها بچه ها از شش ماهگی به مهد فرستاده می شوند. ما شرایط اجتماعی مان را مطالعه نمی کنیم که برخی دگرگونی ها خوب صورت گیرد. به هر حال بعضی از دگرگونی ها با فرهنگ ما سازگار نیست.
نظر شما