فاطمه حسینی، کارشناس علوم اجتماعی درگفتگو با خبرنگار اجتماعی شبستان اظهارداشت: با پیشرفت تکنولوژی، فصل جدیدی از تعاملات و ارتباطات پیش روی بشر گشوده شده است.
وی افزود: نحوه مواجهه جوامع و اقشار جامعه متفاوت است بنابراین آثار و پیامدهای استفاده از ابزار نوین ارتباطی نیز در جوامع و بر روی افراد مختلف جامعه دارای تفاوت هایی خواهد بود.
کارشناس علوم اجتماعی با بیان اینکه استفاده از ابراز نوین ارتباطی اجتناب ناپذیر است، خاطرنشان کرد: شبکه های اجتماعی نظیر تلگرام، وایبر، اینستاگرام و در مفهوم عمومی آن فضای مجازی را به عنوان یکی از ابزارهای ارتباطی جدید، نمی توان نادیده گرفت.
حسینی تصریح کرد: به جای تلاش برای پاک کردن صورت مساله ای به نام فضای مجازی، باید سطح آگاهی افراد درخصوص استفاده از فضای مجازی را بالا ببریم و در کنار آن از آموزش غافل نباشیم.
وی در توضیح مولفه های آموزش و آگاهی در حوزه استفاده از فضای مجازی، خاطرنشان کرد: زمانی که جوانان نسبت به مسئولیت های فردی و اجتماعی خود آگاه باشد و در این زمینه آموزش دیده باشد، می تواند به خوبی مباحث و مسائل زندگی خود را اولویت بندی کرده و براساس آن ساعاتی محدود در هفته یا شبانه روز را به حضور در فضای مجازی اختصاص دهد نه اینکه همه زندگی خانوادگی، شغلی و تحصیلی خود را تعطیل کند و به زندگی مجازی روی آورد.
حسینی با بیان اینکه بسیاری از جوانان برای گذران وقت وارد فضای مجازی می شوند و گاه ساعت های طولانی در گروه ها و کانال های مختلف پرسه می زنند، ادامه داد: با بررسی این نوع رفتار در جوانان می توان به این نتیجه رسید که نتوانسته ایم آنگونه که باید برای اوقات فراقت نسل جوان برنامه ریزی داشته باشیم.
کارشناس علوم رفتاری تاکید کرد: ارتقا سطح آگاهی نسل جوان، افزایش وسعت دانش نسل جوان نسبت به مباحث فرهنگی، ارزشی، اخلاقی و تاریخ تمدن کشور می تواند زمینه ای فراهم کند تا حضور در فضای مجازی نه تنها تهدیدی برای وی نباشد بلکه به عنوان یک فرصت پیش روی جوان قرار گیرد.
وی با بیان اینکه توجه به فرصت ها و تهدیدات فضای مجازی در کنار هم می تواند در برنامه ریزی و ارائه طرح های فرهنگی متناسب با ارزش های اخلاقی و فرهنگی کشورمان موثر باشد، ادامه داد: نظارت خانواده ها بر نحوه حضور جوانان و نوجوانان در فضای مجازی بسیار حائز اهمیت است.
حسینی، قیمت ارزان، دسترسی آسان، سرعت انتقال اطلاعات، دامنه و گستره ارتباطات، فرامرزی بودن ارتباطات و تعاملات را از جمله ویژگی های فضای مجازی برشمرد و افزود: می توانیم با توجه به زیرساخت ها و ظرفیت های فضای مجازی، این ابزار را به بستری مفید برای آموزش و آگاهی بخشی تبدیل کنیم.
کارشناس علوم اجتماعی با اشاره به حضور بی هدف جوانان و نوجوانان در فضای مجازی گفت: حضور در شبکه های اجتماعی برای ساعت های متوالی و بی هدفی برخی جوانان از گشت وگذار در فضای مجازی خود پیامدها و آسیب های اجتماعی زیادی به دنبال دارد.
وی با اشاره به بروز نوع جدیدی از اعتیاد در عصر تکنولوژی خاطرنشان کرد: در عصر حاضر شاهد بروز اعتیاد اینترنتی یا اعتیاد فضای مجازی هستیم که باعث افسردگی، اضطراب، ناآرامی، بی خوابی، انزواطلبی و تنهایی افراد مبتلا به آن می شود.
حسینی افزود: کاربرانی که اسیر فضای مجازی می شوند، اتاق های چت و بازی های رایانه ای جای خانواده، دوستان و تعاملات اجتماعی واقعی را می گیرد و به سمت تعاملات مجازی و زندگی مجازی گرایش پیدا می کنند.
کارشناس علوم اجتماعی تصریح کرد: جوانان و نوجوانان به واسطه زمان آزاد زیادی که در اختیار دارند بیشتر در معرض اعتیاد به فضای مجازی قرار دارند.
وی در توضیح اعتیاد فضای مجازی ادامه داد: اعتیاد به اتاق های چت، خریدهای اینترنتی، اعتیاد به حضور در شبکه های اجتماعی متعدد، آنلاین های طولانی مدت همه مصادیقی از اعتیاد به فضای مجازی است. در این نوع اعتیاد کاربران ترجیح می دهند به جای گفتگوهای حضوری و تعاملات در دنیای واقعی، بیشتر وقت خود در طول شبانه روز را با حضور در شبکه های اجتماعی و گپ و گفت با دوستان مجازی سپری کنند.
کارشناس علوم اجتماعی ادامه داد: شیوه های اطلاع رسانی جدید که شامل فضای مجازی و شبکه های اجتماعی است باعث می شود که ذهنیات ناپایدار، چند لایه و پراکنده در کاربران ایجاد شود.
حسینی اظهارداشت: فضای مجازی به عنوان ابزاری برای ارتقا ارتباطات و تعاملات انسانی شکل گرفت و به مرور زمان به ابزاری برای تبلیغ و ترویج فرهنگ سازنده آن، تبدیل شده است.
حسینی تاکید کرد: امروز فضای مجازی به ابزاری در دست صاحبان قدرت و ثروت تبدیل شده است و با استفاده از فضای مجازی به سمت کنترل و هدایت افکار عمومی و تاثیرگذاری بر جوامع مختلف از جمله قشر جوان و نوجوان حرکت کرده اند و در این زمینه اقدامات و برنامه های بسیار پیچیده ای نیز براساس اصول روانشناسی و فطرت انسان طراحی کرده و اجرا می کنند.
وی با اشاره به آسیب های اجتماعی حاصل از اینترنت و فضای مجازی گفت: چندهویتی، آزادی بی حد، هرزه نگاری، انتشار محتواهای مستهجن، تجاوز به حريم خصوصي افراد و اشاعه خشونت از جمله آسیب ها و پیامدهای منفی فضای مجازی است.
حسینی با اشاره به برخی ویژگی های منفی فضای مجازی تصریح کرد: گمنامی، بی نامی و بی چهرگی افراد در فضای مجازی و دسترسی آسان به حجم انبوهی از اطلاعات و مخاطبان از مولفه هایی هستند که جوانان و نوجوانان را برای حضور بیشتر در فضای مجازی ترغیب می کند و فعالیت در شبکه های اجتماعی را برای این قشر از جامعه جذاب می سازد.
کارشناس علوم اجتماعی با اشاره به افزایش امکانات فضای مجازی گفت: گفتگوهای اینترنتی یکی دیگر از کارکردهای فضای مجازی است که باز هم به دلیل جذابیت این کارکرد، دختران و پسران جوان را به خود جذب می کند و با توجه به ویژگی گمنامی و بی نامی کاربران در فضای مجازی، جوانان در قالب هویت های کاذب به ایجاد رابطه های دوستی می پردازند به طوریکه امروز شاهد شکل گیری دوستی های رمانتیک مجازی هستیم که در بیشتر مواقع نیز و در این نوع ارتباطات، احساسات جوانان به بازی گرفته می شود و دختران جوان بیشترین آسیب را در ارتباطات مجازی می بینند.
وی با بیان اینکه جوانان در مقابل پیامدهای منفی فضای مجازی، آسیب پذیرتر هستند، اظهارداشت: شبکه های اجتماعی و در قالب عمومی آن، فضای مجازی در کنار سرگرمی های مجازی که برای جوانان ایجاد می کند، بر مشارکت های اجتماعی و فعالیت های جوانان تاثیر منفی می گذارد و به مرور زمان باعث انزوای جوان می شود که این خود تبعات منفی و آسیب های اجتماعی عمیق تری به دنبال خواهد داشت.
حسینی تاکید کرد: حضور طولانی مدت در فضای مجازی علاوه بر ایجاد وابستگی افراطی جوانان به فضای مجازی و زندگی مجازی، جوانان را به سمت فرهنگ پذیری اشتباه، تاثیرپذیری افراطی از مسائلی که در قالب ارزش ها و هنجارها عرضه شده، هدایت می کند.
کارشناس علوم اجتماعی، کاهش حضور نوجوانان و جوانان در خانواده را از دیگر آسیب ها و تهدیدات فضای مجازی و اعتیاد به زندگی مجازی عنوان کرد و افزود: ایجاد محدودیت برای حضور جوانان و نوجوانان در فضای مجازی نتیجه عکس دارد و این قشر را بیشتر ترغیب به حضور در فضای مجازی می کند بنابراین پیشنهاد می کنیم به جای منع حضور جوانان در فضای مجازی، طریقه استفاده صحیح از این ابزار ارتباطی را به آنان بیاموزیم.
حسینی ادامه داد: علاوه بر آگاهی بخشی جامعه نسبت به استفاده از وسایل ارتباط جمعی، باید قوانین نظارتی، قانون مقابله با جرایم اینترنتی و استفاده صحیح از تکنولوژی رایانه ای و آموزش افراد جامعه به ویژه جوانان و نوجوانان به استفاده از فضای مجازی و امکانات آن را نیز مورد توجه قرار دهیم و در این خصوص برنامه ریزی داشته باشیم.
نظر شما