نقش خاطره بر تار و پود زندگی/ وقتی هنر اقتصادی زنان، رویین را پایتخت نساجی ایران می کند

خبرگزاری شبستان_ خراسان شمالی؛ در کوچه پس کوچه های روستا که قدم می گذاری و سراغ از خانه ها می گیری، کمتر خانه ای را می بینی که دستگاه نساجی سنتی آن نباشد؛ تقریباً در بیش از نیمی از خانه های روستا، این هنرآفرینی زنان و دخترانی است که  هنر خود را بر روی چادر شب، حوله و دستمال سفره، نقش می  زنند.

هنرمندانی که با هنر خود کمک بسیاری به تأمین مخارج خانواده کرده اند؛ اینجا می توان تجلی عینی «از تو حرکت از خدا برکت» را دید؛ بانوانی که با حضور خود در خانه علاوه بر گرم نگه داشتن کانون خانواده، با مشاغل خانگی به اقتصاد خانوار هم کمک می کنند و چه بهتر از این.

ستاره حسن پورکه علاقه بسیاری به هنر چادرشب بافی  دارد و با شور و شوق وصف ناپذیری این کار را انجام می دهد، می گوید: بیش از 25 سال است که به این هنر روی آورده و به طور متوسط چهار روز در هفته کار می کند.

او، مشوق اصلی و الگوی خود را مادربزرگ خانواده معرفی می کند و ادامه می دهد: من در طول هفته 10 تا 15 حوله می بافم و از همین راه معاش خانواده می گذرد.

مادر ستاره هم می گوید: پنج فرزند دارم که تنها ستاره علاقه مند به این هنر شده و با جان و دل به بافت حوله، دستمال و چادر شب  می پردازد و از روی نقشه، طرح های متنوعی بر روی حوله دستی و دستمال سفره می اندازد.

دستگاه های نساجی سنتی  زنان روستایی معمولاً از جنس چوب است و به همت مردان همان روستا در کارگاه های چوب بُری تهیه می شود  و به طور معمول، روزانه 500 کیلو نخ به دست بانوان هنرمند روستای رویین به پارچه های بسیار زیبا تبدیل می شود.

فاطمه نبوی، دیگر بانوی هنرمندی است که با داشتن 65 سال سن، با انگیزه و پر نشاط، پارچه بافی می کند و نه تنها لحظات تنهایی خود را با هنرآفرینی بر روی تارو پود نخ پُر می کند که امور زندگی خود را هم از طریق این  هنر می گذراند.

 وی با ابراز رضایت از هنر خود، به بافت روزانه 10 تا 12 حوله دستی اشاره می کند و می گوید: با داشتن سرمایه 200هزار تومانی می توان به کار تولید پارچه پرداخت و علاوه بر آموختن یک هنر، به تأمین مخارج زندگی هم کمک کرد.

حسین حسن پور، دهیار روستای رویین اسفراین هم با بیان اینکه جمعیت فعلی روستا دوهزار و 700 نفر در قالب 804 خانوار است، می گوید: در حال حاضر 300 بافنده فعال در روستا به هنر پارچه بافی مشغول هستند.

وی البته افرادی که از طریق میراث فرهنگی بیمه شده اند را بسیار کمتر از این تعداد عنوان می کند و از مسئولان می خواهد در حمایت از این هنرمندان بیشتر همت کنند.

حسن پور با اشاره به اینکه به طور میانگین هر هنرمند در روز 10 متر پارچه می بافد، می افزاید: افرادی هستند که به صورت متمرکز بافته های بانوان را جمع آوری کرده و در فروشگاه ها و بازارچه های صنایع دستی به فروش می رسانند.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر رقابت بافته های نخی و مرغوب ما با نخ های نامرغوب و کیفیت پایین، شدید شده و ممکن است در این عرصه، توفیقاتی نداشته باشیم؛ از مسئولان تقاضا می کند با ارائه تسهیلات کم بهره و بیمه به رونق این هنر کمک کنند.

طیبه خدابنده هم که روزانه حدود 10 متر پارچه می بافد، می گوید: 18 سال است که ازدواج کرده ام و از آن زمان تاکنون مشغول پارچه بافی هستم و به طور متوسط روزانه 5-4 ساعت را به این کار اختصاص می دهم.

وی با بیان اینکه مدت دوسال است از خدمات بیمه تأمین اجتماعی بهره مند هستیم و اظهار خوشحالی از این موضوع، اما از عدم دریافت تسهیلات بانکی و عدم حمایت میراث فرهنگی گلایه دارد و اظهار می کند: برای رونق بیشتر کارم نیازمند پنج میلیون تومان وام هستم و چندسالی در نوبت بوده ام اما متأسفانه هنوز نوبت به ما نرسیده است.

 فاطمه محبتی، بانوی 60 ساله رویینی هم، زمان شروع به کار بافندگی خود را از 14 سالگی اعلام می کند و می گوید: من این هنر را از مادرم آموخته ام و به طور معمول روزی چهار متر پارچه می بافم.

وی با بیان اینکه در حال حاضر هر سه تا چهار ماه پنج کیلو نخ مصرف داریم و نخ ها را به صورت نسیه تهیه می کنم، ادامه می دهد: نخ مرغوب کیلویی 30 هزار تومان است که هر کیلو نخ 30 متر پارچه می شود و اگر مساعدت مالی و تسهیلات قرض الحسنه به ما پرداخت شود، می توانم نخ مورد نیاز را یک جا و نقدی تهیه کنم و به کارم شتاب بیشتری بدهم.

این بانوی هنرمند می گوید: من در حال حاضر بیمه نیستم و تاکنون از هیچ گونه وام و تسهیلات بانکی بهره نبرده ام در حالی که اگر از هنر ما بیشتر حمایت شود، قطعاً ماندگاری این هنر بیش از پیش می شود.

با توجه به اینکه زنان بافنده روستا، سرمایه اصلی برای خرید نخ را ندارند؛ بیشتر سفارش کار می گیرند یعنی برای بافت هر متر پارچه، هزار و 200 تومان دریافت می کنند و بیشتر آنها خواستار دریافت وام و تسهیلات هستند تا بتوانند هنر خود را ارتقا داده و ارزش این کار را حفظ کنند.

«رویین» که به عنوان دهکده صنایع دستی شهرت یافته از همان روستاهایی است که نه فقط بافت قدیمی و آثار تاریخی بلکه هنر دست زنان و نساجی سنتی آن نیز گردشگران زیادی را جذب می کند و این روستا را به عنوان روستای نمونه گردشگری معروف کرده است.

 اولین روستای نساجی سنتی در کشور، روستای رویین است که در 17 مهرماه سال 1389 به عنوان اولین روستای نساجی سنتی کشور انتخاب شد. در روستای رویین در حال حاضر ۳۰۰ دستگاه چادرشب بافی مشغول به تولید پارچه چادر شب، دستمال سفره و حوله است و بافندگان از سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی کارت صنایع دستی دریافت کرده اند.

گفت و گو از سمیرا نیستانی

عکاس: علی رازی