به گزارش گروه اندیشه خبرگزاری شبستان: صد و سی و سومین شماره نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت با عنوان «دین و روانشناسی» منتشر شد.
در قرون اخیر دستاوردهای نوین علمی، ضرباتی بر پیکره باورهای سنّتی انسان وارد کرد و البته از این رهگذر باب گفت‌وگو های جدیدی را، در تبیین رابطۀ میان علم و دین باز کرد. رخدادهای علمی نظیر موضوع صدفه و احتمال در فیزیک نوین، نئوداروینیسم و ایدۀ تصادفی بودن سیر تکامل زیستی دانشمندان، فیلسوفان و پژوهشگران حوزۀ علم و دین را به نظریه‌پردازی و گفتمانِ گسترده‌ای واداشت.
مریم سعدی دبیر این شماره چنین نوشته است: «در این راستا تلاش کردیم در سه پرونده با عناوین؛ فیزیک معاصر، نظریۀ تکامل و کیهان‌شناسی و در شماره‌های 122، 125 و 131؛ به گوشه‌هایی از این بحث و گفتوگوی دامنه‌دار بپردازیم و چشم‌اندازی را برای علاقه‌مندان ترسیم کنیم. امّا در ادامه می‌توان اذعان نمود نظریات جدید حوزۀ روانشناسی و روان‌کاوی، از دیگر موضوعاتی بود که بابِ بحث و گفتمانی نوین را ایجاد کرد؛ که در شمارۀ حاضر، به‌عنوان آخرین پرونده این چهارگانۀ علم و دین بدان خواهیم پرداخت.»
دوران طلایی کشف ضمیر ناخودآگاه Unconscious Mind، علم روانشناسی و روان‌کاوی را آبستن تحولات عظیمی کرد. دو دانشمند و نظریه‌پرداز هم‌عصر؛ کارل‌گوستاو یونگ و زیگموند فروید در کنار ویلیام جیمز، نقش شاخص و بی‌بدیلی را در این تحول ماندگار ایفا کردند. آنچه در اینجا حائز اهمیت است، تأثیری بود که این رویداد در تلقّیِ از خاستگاه دین به‌همراه داشت. بررسی دقیق، نشان می‌دهد که علل و عوامل بسیاری را می‌توان برشمرد که در نگرش هر دو دانشمند به مقولۀ خاستگاه دین مدخلیّت داشته و نقشی تعیّن‌بخش را ایفا کرده‌است. امروزه پژوهشگران این عرصه، به غیر از پرداختن به منشأ و خاستگاه دین و گفت‌وگو در باب علل و عوامل انگیزش دینی، به بررسی آثار و تبعات دینداری در عواطف انسانی و رفتار فردی نیز می‌پردازند. لذا گفتوگویی دوجانبه میان روانشناسی و دین شکل گرفته است که در دفتر شمارۀ 133 نشریه اطلاعات حکمت و معرفت به بخشی از آن پرداخته شده است.
«دفتر ماه»
این گزارش می افزاید: دفتر ماه این شماره از نشریه مشتمل بر پنج نوشتار است. نخستین نوشتار با عنوان «روانشناسی و دین» عنوایی گفتوگویی با "براد استراون" است که در آن به توضیح ایده خود مبنی بر یکپارچه‌سازی الهیات و روانشناسی پرداخته‌است. وی که نویسنده کتاب "مسیحیت و روان‌کاوی؛ گفتوگویی جدید" است، تلاش دارد جایگاه و نقشِ مهمِ باورهای دینی را در تبیین رابطۀ میان روانشناسی و دین تحلیل کند. مقالۀ دوم «روانشناسی و الهیات» نام دارد. در این نوشتار، فریزر واتس، میخواهد نشان دهد که هریک از دو حوزۀ علم (روانشناسی ) و دین می‌توانند بر غنای دیگری بیفزایند. در این راستا، وی به بیان ویژگی‌های گفت‌وگو میان الاهیات و روانشناسی پرداخته و در تلاش است تا مواردی را متذکّر شود که متفاوت بودن این گفت‌وگو، از گفت‌وگو الاهیات با هر علم دیگری را سبب می‌شود.
سومین مقاله با عنوان «یکپارچگی دوسویه؛ رابطه میان روان شناسی و الهیات» به قلم استیون ساندایج و جانین کی. براون ، عنوان مقالهای است که به رابطۀ "یکپارچگی" از بین روابط چهارگانۀ متداول میان علم و دین، می‌پردازد. در این مدل پیشنهادی، به‌جای یکپارچگیِ روانشناسی و الاهیات، بر لزوم ایجاد یکپارچگیِ متقابل، میان روان‌شناسان و متکلمان تأکید شده‌است.
در چهارمین مقاله "روانشناسی و دین از منظر اریک‌فروم" نویسنده، بر وجه تمایز نگرش فروم نسبت به فروید، در باب خاستگاه دین، تأکید می‌کند و نحوه نگرش وی به دین را، که در ساختار فکری، روان‌شناختی و جامعه‌شناختی او تئوریزه شده‌است، به بحث و بررسی می‌گذارد.
پنجمین و آخرین مقالۀ دفتر ماه این نشریه " ویلیام جیمز؛ تجربه دینی و خود بخش پذیر " به قلم آن تاوس است که به ایده ویلیام جیمز دربارۀ سطحی از آگاهی در روان انسان که آن را "هوشیاریِ فراتر از گستره معمول" نامید، می‌پردازد. به اعتقاد نویسندۀ مقاله، توجه به این ایده و کاربرد آن در تجربیات دینی، یکی از موضوعات یاری‌دهنده به مبحث مطالعۀ نظری و روش‌شناختی دین است.
«ادب و هنر»
دومین بخش نشریه «ادب و هنر» نام و مشتمل بر دو مقاله است. نوشتار نخست با عنوان «ابعاد روانشناسانه زبان دینی و استعاره ها از منظری زبان شناسانه» به قلم احمد الشریف و «نزاع آشتی ناپذیر سنت و مدرنیسم» به قلم شوین انگلس تاد است.
«اندیشه و نظر»
اندیشه و نظر عنوان بخش سوم نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت است و از چهار نوشتار تشکیل شده است. نوشتار نخست با عنوان «فلسفه اسلامی در روسیه هنوز در آغاز راه است» گفت و گویی با یانیس اشوتس است.«آموزه نجات» عنوان مقالهای به قلم رودولف اوتو است که انشاءالله رحمتی به فارسی برگردانده است. سومین مقاله را با عنوان «تجدید نظر در پلورالیسم دینی» جیمز بکفورد نگاشته است. مقالۀ پایانی این بخش «نظریه و پژوهش در باب دین و سلامت روانی» به قلم هارولد جی. کوینگ است.
«کتاب و گزارش»
دو بخش پایانی نشریه کتاب و گزارش هستند. در بخش کتاب نخست مقالهای با عنوان «شاهکارهای حکایت پارسی» به قلم سید مسعود رضوی است. سپس منیره پنجتنی دبیر بخش کتاب، مطلبی با عنوان «اندیشهورزی در باب شر» نگاشته و به نقد و بررسی کتاب «سرشت شر» (نشر هنوز- 1395) به قلم دارل کوئن پرداخته است. پنج تنی در ادامه، گفتوگوی مبسوطی با عنوان «سرشت شر» با بهار رهادوست مترجم این اثر کرده و بخشهای مختلف کتاب را بررسی کرده است. بخش پایانی نشریه به دبیری منوجهر دینپرست، به گزارش برخی از وقایع یک ماه اخیر در حوزۀ اندیشه اختصاص دارد.
شمارۀ 133 نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت با مدیر مسئولی و سردبیری دکتر انشاءالله رحمتی با بهای 5000 تومان در اختیار علاقمندان قرار گرفته است.
نظر شما