دکتر محمدرضا بارانی، استاد دانشگاه الزهرا(س) در گفت وگو با خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان، با بیان اینکه از واژه تمدن تاکنون تعاریف متعددی ارایه شده است، اظهار کرد: در این میان اما آنچه که اهمیت می یابد اعتلای مولفه های فرهنگی در یک جامعه است. وقتی یک جامعه از نظر فرهنگی رشد کند، تمدن نیز همراه با آن به درجه رشد و بالندگی می رسد.
وی ادامه داد: تمدن شامل شناخت ها و باورها، ارزش و گرایش ها است که این سه مولفه همه فرهنگ را تشکیل می دهند. از سوی دیگر توجه داشته باشیم نظام ارزش و گرایش ها شامل آموزه های اخلاقی و ارزشی می شود و به تعبیری همان خوب و بد و پسند و ناپسند را تشکیل می دهد. اگر شناخت چیزی باشد و ارزش و رفتار چیز دیگری باشند طبیعتا ناسازگای ایجاد می شود و در اینجا دیگر با یک جامعه با فرهنگ مواجه نیستیم.
استاد دانشگاه الزهرا(س) تصریح کرد: متاسفانه امروز در جامعه همواره دچار تکرار نا به هنجاری هستیم، دچار چالش ها، مشکلات و بحران هایی هستیم که ریشه اش در این مواردی است که اشاره کردم. از سوی دیگر در بحث تمدن هم باید توجه کنیم که تمدن معمولا به معنای شهرنشینی، شهرپذیری یا پذیرش زندگی اجتماعی تعریف می شود. حال می شود به تعبیر دیگر بگوییم که اگر انسان بتواند ساخته ها و اندوخته های مادی را از خودش در جامعه داشته باشد و آنها را بر اساس یک نظم استوار کند آن زمان است که می توانیم بگوییم مجموعه متمدنی را به وجود آورده است، اما نکته مهم تر آن است که باید این مجموعه منظم اجتماعی با فرهنگی که گفته شد هماهنگ باشد.
بارانی گفت: بنابراین تمدن وقتی می تواند واقعا تمدن باشد که اولا نظام مند باشد، اصول و معیارهای کاملا مشخص و نهایتا سنجه داشته باشد. در وهله دوم پویا باشد چراکه معمولا وقتی می توانیم نام تمدن را بیاوریم که آن تمدن بتواند در دوره ها و در عصرهای مختلف زنده بماند وهمراه با فکر بشر روزآمد باشد. مساله سوم اینکه یک تمدن باید در نقاط دیگر تاثیرگذار باشد یعنی بتواند در مناطق دیگر برود و حضور بگذارد. جهانگردی یعنی همین یعنی تاثیر بگذارد و تاثیر هم بگیرد؛ می گویند انسان در سفر آزموده و می شود، منظور از این آزمودگی زمانی است که گرمی و سردی روزگار را در سفر تجربه می کند و هم می آموزد و هم می آموزاند.
این پژوهشگر ادامه داد: ویژگی دیگر تمدن همبستگی است که به تعبیر ابن خلدون (عصبیت) نام گرفته است. عصبیتی که ابن خلدون می گوید را به همبستگی تعبیر می کنم که باید حتما در جامعه باشد، یعنی اگر این پیوند میان باورمندان به آن تمدن نباشد رفته رفته عصبیت و همبستگی جدیدی شکل گیرد. یعنی زمینه برای تمدن جدید شکل می گیرد و معمولا چنین بوده است، تمدن های جدید از دل تمدن های کهن بیرون آمده است، این همبستگی نکته بسیار مهمی است.
بارانی با اشاره به نقش مردم در ساخت یک تمدن اظهار کرد: البته بر اساس آنچه که در قرآن هم ذکر شده است به نظر می رسد که نقش مردم بسیار مهم است، معتقدم در سنت های قرآنی هم می توانیم تقسیم بندی های اجتماعی، اخلاقی، اجتماعی، سیاسی داشته باشیم که جامعه را حرکت می دهد، اما آنچه که در قرآن محوری تر است نقش مردم است که بسیار پررنگ تر است.
نظر شما